ประวัติความเป็นมาของสถาบันปรีดีฯ

ประวัติความเป็นมา

ภายหลัง “อภิวัฒน์ 2475” หรือการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 โดยคณะราษฎร ซึ่งมีนายปรีดี พนมยงค์ เป็นผู้นำฝ่ายพลเรือน ได้ประกาศเจตนารมณ์ของการอภิวัฒน์เป็นหลัก 6 ประการไว้ดังนี้

1. จะต้องรักษาความเป็นเอกราชทั้งหลาย เช่น เอกราชในบ้านเมือง ในทางศาล ในทางเศรษฐกิจ ฯลฯ ของประเทศไว้ให้มั่นคง
2. จะรักษาความปลอดภัยในประเทศ ให้การประทุษร้ายต่อกันลดน้อยลงให้มาก
3. จะต้องบำรุงความสมบูรณ์ของราษฎรในทางเศรษฐกิจ โดยรัฐบาลใหม่จะจัดหางานให้ราษฎรทำ จะวางโครงการเศรษฐกิจแห่งชาติ ไม่ปล่อยให้ราษฎรอดอยาก
4. จะต้องให้ราษฎรมีสิทธิเสมอภาคกัน 
5. จะต้องให้ราษฎรได้มีเสรีภาพ มีความเป็นอิสระ เมื่อเสรีภาพนี้ไม่ขัดต่อหลัก 4 ประการดังกล่าวข้างต้น
6. จะต้องให้การศึกษาอย่างเต็มที่แก่ราษฎร

นายปรีดี พนมยงค์ ได้ยึดถือนโยบายหลัก 6 ประการของคณะราษฎรนี้ เป็นแนวทางที่สำคัญยิ่งตลอดมา โดยเฉพาะในเรื่องการศึกษา ซึ่งเป็นข้อสุดท้ายในหลัก 6 ประการฯ ที่ว่า “จะต้องให้การศึกษาอย่างเต็มที่แก่ราษฎร” นั้น นายปรีดีเห็นว่าเป็นเรื่องสำคัญและจะต้องรีบดำเนินการให้เป็นรูปธรรมโดยเร็ว เพื่อสร้างทรัพยากรคนรองรับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น จึงได้ก่อตั้ง “มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง” เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2477 เพื่อให้เป็นตลาดวิชาแห่งแรกในประเทศไทย

ในพิธีเปิดมหาวิทยาลัย นายปรีดีได้กล่าวสุนทรพจน์ตอนหนึ่ง ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงอุดมการณ์ของท่านอย่างชัดแจ้ง

“...มหาวิทยาลัยย่อมอุปมาประดุจบ่อน้ำ บำบัดความกระหายของราษฎร ผู้สมัครแสวงหาความรู้อันเป็นสิทธิและโอกาสที่เขาควรมีควรได้ตามหลักแห่งเสรีภาพในการศึกษา”

เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่นายปรีดี พนมยงค์ มูลนิธิปรีดี พนมยงค์ จึงได้จัดตั้งสถาบันปรีดี พนมยงค์ ขึ้น ณ ถนนสุขุมวิท 55 (ซอยทองหล่อ) กรุงเทพมหานคร บนเนื้อที่ 371 ตารางวา ซึ่งครูองุ่น มาลิก ผู้ก่อตั้งมูลนิธิไชยวนาได้อุทิศให้ สำหรับใช้ดำเนินกิจกรรมอันเป็นประโยชน์ต่อสังคมและราษฎรไทยตามที่นายปรีดีฯห่วงใย ได้เปิดดำเนินงานอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2538

สถาบันปรีดี พนมยงค์ เป็นสถาบันทางวิชาการที่สนับสนุน ส่งเสริม ให้มีการสืบทอดแนวความคิด อุดมการณ์ “สันติธรรม” และ “ประชาธิปไตยสมบูรณ์” ของนายปรีดี พนมยงค์ เป็นแหล่งศึกษาค้นคว้าพัฒนาทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม ตลอดจนการดำเนินกิจกรรมสร้างสรรค์อันเป็นประโยชน์แก่ประชาชนทั่วไป

นอกจากนี้สถาบันฯ ยังเป็นเวทีทางศิลปวัฒนธรรม อันเป็นสมบัติของมนุษยชาติทุกแขนง เพื่อเป็นสื่อให้ความดี และสัจจะทางสังคม ได้แสดงออกสู่สาธารณะอย่างงดงามมีสุนทรียภาพ

วัตถุประสงค์ของสถาบันปรีดีฯ

1. ดำเนินกิจการในรูปองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร
2. เผยแพร่แนวคิด อุดมการณ์เพื่อชาติและราษฎรไทย อันเป็นปณิธานของนายปรีดี พนมยงค์
3. สนับสนุนการศึกษา ค้นคว้าวิจัย เพื่อการพัฒนาทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคมและวัฒนธรรม ตามแนวทางประชาธิปไตยสมบูรณ์
4. จัดกิจกรรมเพื่อสาธารณะประโยชน์ เช่น สัมมนา ปาฐกถา เสวนา มอบทุนการศึกษา ฯลฯ
5. ให้บริการห้องสมุด พิพิธภัณฑ์ และพื้นที่ทำงาน เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้และสร้างสรรค์ผลงาน
6. สนับสนุน ส่งเสริม กิจกรรมทางด้านศิลปวัฒนธรรม ดนตรี การละคร และการพัฒนาคุณภาพชีวิต

อาคารสถาบันปรีดี พนมยงค์ เลขที่ 65/1 ถนนสุขุมวิท 55 (ซอยทองหล่อ)

ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ เป็นประธานพิธีเปิดสถาบันปรีดี พนมยงค์ วันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2538

พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ถวายสังฆทาน และอนุโมทนา

พิธีเจิมป้ายสถาบันปรีดี พนมยงค์ โดยพระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต)