เกร็ดประวัติศาสตร์

เรื่องราวของ “ขุนพรมประศาสน์“ (วรรณ พรหมกสิกร) ปัญญาชนชาวอีสานผู้บอกเล่าเรื่องราวการอภิวัฒน์สยามผ่านบทกวีภาษาอีสานอันวิจิตรงดงาม ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าปัญญาชนในภูมิภาคห่างไกลก็ไม่ได้สนับสนุนการอภิวัฒน์น้อยไปกว่าปัญญาชนในเมืองเลยแม้แต่น้อย

ขบวนการกู้เอกราชในอินโดจีนได้รับอิทธิพลจากแนวคิดการปฏิวัติของฝรั่งเศส โดยมีผู้นำสำคัญเช่น โฮจิมินห์ เจ้าเพ็ดชะลาด และเจ้าสุพานุวง ขบวนการกู้เอกราชในอินโดจีน โดยมีนายปรีดี พนมยงค์ และขบวนการเสรีไทยให้การสนับสนุนอย่างลับ ๆ ทั้งด้านการเมืองและการส่งอาวุธยุทโธปกรณ์

เรื่องราวชีวิตของพระทวีปธุรประศาสน์ ผู้ซึ่งแม้จะไม่ได้นิยมชมชอบในวิถีทางของคณะราษฎรเท่าไรนัก หากกลับมีความศรัทธาและยกย่องนายปรีดีอย่างจริงใจเสมอมา เนื่องจากนายปรีดีกระทำการเปลี่ยนแปลงการปกครองด้วยความบริสุทธิ์ใจ ไม่ได้อาศัยสาเหตุอื่นมาเป็นพลังผลักดันเหมือนคนอื่น ๆ

ความเป็นไปในชีวิตของ หลวงวิลาศปริวัตร หรือ ครูเหลี่ยม ซึ่งเป็นที่รู้จักในฐานะนักประพันธ์รุ่นบุกเบิกผู้สร้างสรรค์นวนิยายอันทรงคุณค่าหลายชิ้น อีกทั้งยังได้ร่วมแสดงในภาพยนตร์เรื่อง “พระเจ้าช้างเผือก“ กำกับโดยนายปรีดี พนมยงค์ อีกด้วย

วันใหม่ นิยม ได้ร้อยเรียงเรื่องราวของพันโท หม่อมเจ้าศุภสวัสดิ์ฯ นับตั้งแต่การจัดตั้งเสรีไทยสายอังกฤษ ข้อกล่าวหาว่าท่านจะทำการฟื้นฟูระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ การร่วมงานกับนายปรีดี พนมยงค์ ตลอดจนแผนการที่เตรียมเอาไว้เมื่อถึงคราวจำเป็นต้องต่อกรกับญี่ปุ่นขั้นแตกหัก

หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ไทยต้องใช้ความสามารถทางการทูตผ่านกระทรวงการต่างประเทศ เอกอัครราชทูต และบุคคลสำคัญ เพื่อผ่อนปรนข้อผูกพัน โดยเฉพาะเรื่องค่าใช้จ่ายกองทหารสัมพันธมิตรและสินทรัพย์ของไทยที่ถูกกักกัน

สองเหตุการณ์สำคัญที่พลิกโฉมประวัติศาสตร์การเมืองไทย การสวรรคตของรัชกาลที่ 8 อันยังคงเป็นปริศนาที่ถกเถียงไม่สิ้นสุด และการรัฐประหารของจอมพล ป. พิบูลสงคราม ในปี พ.ศ. 2490 ซึ่งเปลี่ยนทิศทางบ้านเมืองอย่างสิ้นเชิง

ตำบลหนองม่วงไข่ ตำบลขนาดเล็กในจังหวัดแพร่ซึ่งเป็นฐานที่มั่นสำคัญของเสรีไทยสายเหนือ บทบาทของชาวบ้านทั้งตำบลที่ช่วยเหลือกิจการของเสรีไทยด้วยแรงกายแรงใจ และรักษาความลับเพื่อต่อต้านการเข้ามาของทหารญี่ปุ่น

ทวี บุณยเกตุ ได้เปิดเผยข้อเท็จจริงที่น่าสนใจเพิ่มเติมจากตอนก่อนหน้า นับตั้งแต่ข้อเสนอในการย้ายเมืองหลวงไปยังเพชรบูรณ์ บทบาทของนายควง อภัยวงศ์ ตลอดจนคุณูปการของพลโทนากามูระที่มีต่อไทยในสงครามโลกครั้งที่ 2

ทวี บุณยเกตุ ได้ร้อยเรียงเหตุการณ์และข้อเท็จจริงเพิ่มเติมเกี่ยวกับประเทศไทยในช่วงต้นสงครามโลกครั้งที่สอง โดยในตอนนี้จะย้อนกลับไปเมื่อครั้งประเทศไทยจำต้องเข้าร่วมสงครามอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้จากการรุกรานของกองทัพญี่ปุ่น