บทบาท-ผลงาน

ในวันฉัตรมงคล พระเจ้าจักราทรงเสด็จมายังที่ประทับพร้อมด้วยเสนาอำมาตย์และเหล่าพหลพลโยธาหาญ หากพระองค์ไม่ได้สนพระทัยในบรรยากาศโออ่าภายในท้องพระโรง รวมถึงการแสดงของเหล่านางรำผู้ล้วนแต่อ่อนช้อยงดงามแต่อย่างใด เนื่องด้วยทรงทราบข่าวว่ากษัตริย์โมกุลได้เข้าร่วมเป็นพันธมิตรกับกษัตริย์หงสา ทำให้กรุงอโยธยาเปรียบเสมือนลูกไก่ในกำมือที่จะถูกบดขยี้ได้ทุกเมื่อ

ในตอนแรกของนวนิยาย “พระเจ้าช้างเผือก“ ปรีดี พนมยงค์ ได้พรรณนาถึงความเจริญรุ่งเรืองของ “อาณาจักรอโยธยา” ภายใต้การปกครองของยุวกษัตริย์ “จักรา“ อย่างวิจิตรพิสดารชวนให้ทุกท่านติดตามเรื่องราวต่อไปอยู่ไม่น้อย

ปรีดี พนมยงค์ ได้กล่าวถึงที่มาของนวนิยายเรื่อง "พระเจ้าช้างเผือก" ก่อนจะนำพาทุกท่านเข้าสู่เรื่องราวภายในอาณาจักรแห่งพระเจ้าช้างเผือกให้ทุกท่านได้ติดตามต่อไป โดยจะเห็นได้ว่านวนิยายเรื่องนี้ถูกเขียนขึ้นเพื่ออุทิศให้แก่ “สันติภาพ” เพราะว่า “ชัยชนะแห่งสันติภาพนั้นมิได้มีชื่อเสียงบรรลือนามน้อยไปกว่าชัยชนะแห่งสงครามแต่อย่างใด”

สาเหตุการก่อตั้งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองจากคำกล่าวของผู้ประศาสน์การในวันเปิดมหาวิทยาลัย รวมทั้งการเรียนการสอนภายในมหาวิทยาลัยที่นายปรีดีพูดกับศิษย์เก่าตมธก. ณ บ้านพักชานกรุงปารีส

ภายหลังสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ประเทศไทยประสบกับความผันผวนทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองอย่างรุนแรง อีกทั้งยังต้องเผชิญกับข้อกล่าวหาเกี่ยวกับบทบาทของขบวนการเสรีไทย ตลอดจนการถูกตั้งข้อครหาว่าเป็นอาชญากรสงครามของนักการเมืองบางกลุ่ม

เรื่องราวการก่อสร้าง “โรงพยาบาลสวนสราญรมย์” หรือโรงพยาบาลจิตเวชแห่งแรกของภาคใต้ ภายใต้นโยบายของนายปรีดี พนมยงค์ ในสมัยดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีมหาดไทยช่วง พ.ศ. 2477–2478 เนื้อหายังสะท้อนความตื่นตัวของประชาชนต่อรัฐนิยมผ่านบทลำตัดที่นายบุญเกริก เขียนส่งถึงรัฐบาล

รัฐบุรุษอาวุโส ปรีดี พนมยงค์ มีแนวคิดเศรษฐกิจที่เน้นความเป็นธรรม เสมอภาค และเอกราชของชาติ โดยสนับสนุนสหกรณ์สังคมนิยม การจัดสวัสดิการถ้วนหน้า และการใช้เทคโนโลยีพัฒนาเศรษฐกิจ ช่วงดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง

บทบาทสำคัญและความสัมพันธ์ของปรีดี พนมยงค์ ต่อสถาบันกษัตริย์ ในการอัญเชิญพระองค์เจ้าอานันทมหิดลขึ้นเป็นรัชกาลที่ 8 ตามกฎมณเฑียรบาล เพื่อแสดงถึงความจงรักภักดีและสร้างความปรองดองต่อทุกฝ่ายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2

ปรีดี พนมยงค์ ชี้แจงเหตุผลการถอนตัวจากการเป็นคนกลางเจรจาระหว่างไทยกับเวียดนามเหนือเรื่องการส่งตัวผู้ลี้ภัยเวียดนามกลับประเทศ หลังพบว่ามีการแอบอ้างชื่อเพื่อตักตวงผลประโยชน์ส่วนตน กรณีนี้สะท้อนจริยธรรมทางการเมืองของปรีดี และเรียกร้องให้ยุติสถานะสงครามโดยไม่ประกาศระหว่างไทยกับเวียดนามอย่างมีหลักการ