ประกาศคณะราษฎร ฉบับที่ 1

พิจารณามูลเหตุสำคัญผ่านมิติการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมก่อนการอภิวัฒน์จะเกิดขึ้น หน่ออ่อนแห่งระบอบประชาธิปไตยซึ่งก่อกำเนิดครั้งแรกในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แผ้วถางทางให้แก่คณะราษฎรจนนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในวันที่ 24 มิถุนายน 2475

'อิทธิพล โคตะมี' ชวนให้ศึกษาประวัติศาสตร์เศรษฐกิจไทยในช่วงก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ถึงสภาวะที่ยากแค้นของราษฎรในแผ่นดินสยาม กับกระบวนการสะสมทุนทางเศรษฐกิจที่เหลื่อมล้ำจนส่งผลโดยตรงต่อความทุกข์ยากของราษฎร

เวลาย่ำรุ่งของวันศุกร์ที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 “คณะราษฎร” ได้ร่วมกันทำการยึดอำนาจการปกครองประเทศ เพื่อเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตยโดยมีรัฐธรรมนูญใช้เป็นหลักในการปกครองประเทศ

“การที่จะส่งเสริมให้ราษฎรได้มีความสุขสมบูรณ์นั้น ก็มีอยู่ทางเดียว ซึ่งรัฐบาลจะต้องเป็นผู้จัดการเศรษฐกิจเสียเอง โดยแบ่งการเศรษฐกิจนั้นออกเป็นสหกรณ์ต่างๆ” โดยให้รัฐเป็นผู้วางแผน ส่วนสหกรณ์มีหน้าที่ควบคุมการปฏิบัติงานและดำเนินการโดยสมาชิกในสหกรณ์นั้นๆ

นายปรีดี พนมยงค์ ได้ร่างแผนเศรษฐกิจแห่งชาติฉบับนี้ และ อธิบายแนวคิดและแนวทางของปัญหาที่เกิดขึ้น ณ สังคมไทยยุคนั้นอย่างละเอียด อย่างเช่นว่า หากเจ้าของที่ดินไม่ได้รับผลจากที่ดินเพียงพอ รัฐบาลจะยื่นมือเข้ามาช่วยเหลือด้วยวิธีใดได้บ้าง?

เค้าโครงการเศรษฐกิจเพื่อความสุขสมบูรณ์ของราษฎรไทย: เราทุกคนควรได้รับการประกันจากรัฐบาล

เกษียร เตชะพีระ ทบทวนบริบทแห่งการสร้างความคิดทางการเมืองของนายปรีดีว่ามาจาก (1) ระบอบล่าอาณานิคม (2) ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และ (3) ระบบเศรษฐกิจทุนนิยม ในห้วงเวลานั้น