ครอบครัวนายปรีดี พนมยงค์

ข้าพเจ้าเกิดเมื่อวันที่ ๒ มกราคม ๒๔๕๕ ตรงกับวันอังคาร ขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือนอ้าย ปีกุน ที่จวนผู้ว่าราชการจังหวัดสมุทรปราการริมน้ำ เยื้องพระสมุทรเจดีย์ เป็นบุตรมหาอำมาตย์ตรีพระยาชัยวิชิตวิศิษฏ์ธรรมธาดา และคุณหญิงเพ็ง

แม้เวลาผ่านไปเนิ่นนาน แต่ดูเหมือนว่าความทรงจำของท่านผู้หญิงยังคงชัดเจน โดยเฉพาะเมื่อรำลึกถึงสิ่งต่าง ๆ ที่นายปรีดีทำเพื่อแผ่นดิน และ มวลราษฎรไทย และตัวท่านผู้หญิงก็ได้ต่อสู้เคียงข้างนายปรีดีมาโดยตลอดจากการถูกใส่ร้ายต่างๆ นานา ต่อสู้แม้ว่านายปรีดีจะล่วงลับไปแล้ว จนกระทั่งคิดว่ามีผู้เข้าใจนายปรีดีมากขึ้นจึงได้ยุติ

บางส่วนจากทัศนะของ 'สุทธิชัย หยุ่น' ที่ตั้งข้อสังเกตต่อชีวิตและการกระทำของนายปรีดีและท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์

เนื่องในวาระครบรอบ 109 ปีชาตกาล ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์

'กษิดิศ อนันทนาธร' ถ่ายทอดถ้อยคำของท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ ผู้เป็นภรรยารัฐบุรุษอาวุโส ปรีดี พนมยงค์ ตั้งแต่ ‘แรกรู้จัก’ ‘เริ่มรัก’ ไปจนถึงผ่าน ‘มรสุมของชีวิต’ เมื่อปรีดีต้องหลบหนีไปต่างประเทศ จนกระทั่งกลับมาพบเจอกันอีกครั้ง

วันชื่นคืนสุขแห่งชีวิตคู่ของนายปรีดี-ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ ตั้งแต่บรรยากาศของพิธีมงคลสมรส ชีวิตคู่เมื่อแรกเริ่ม ชีวิตส่วนตัว และรายได้จากการหาเลี้ยงชีพ รวมถึงเกร็ดประวัติศาสตร์ต่าง ๆ 'ภาณุมาศ ภูมิถาวร' ถ่ายทอดจากคำบอกเล่าของท่านผู้หญิงพูนศุขออกมาได้อย่างแจ่มชัด

อ่านบทสัมภาษณ์ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ เมื่อ พ.ศ. 2543 ซึ่งแสดงถึงบทบาทของเธอที่เป็นเสาหลักของครอบครัวได้เป็นอย่างดี

เธอเน้นหนักในการอบรมข้าพเจ้าและลูก ๆ ให้ยึดหลักสังคมที่เป็นธรรม คือ สังคมที่ปราศจากการเอารัดเอาเปรียบ เบียดเบียนซึ่งกันและกัน และในการศึกษาหาความรู้ทั่วไปต้องทำตนให้ปราศจากอุปาทานและกิเลส จึงจะสามารถรับเอาสิ่งที่เป็นสัจจะตามภาววิสัยและรูปธรรมที่ประจักษ์ได้

"พนมยงค์" อันเป็นนามสกุลของนายปรีดีนั้น มีที่มาอย่างไร เกี่ยวข้องสัมพันธ์กับวัดพนมยงค์ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยาเพียงใด ค้นหาคำตอบได้จากข้อเขียนของนายปรีดีชิ้นนี้

ค.ศ. 1956 เจ้านโรดม สีหนุ ได้พบกับนายปรีดี พนมยงค์ ที่กรุงปักกิ่ง หลังจากได้สนทนากันหลายต่อหลายเรื่อง ก่อนที่จะอําลาจากกัน เจ้านโรดม สีหนุ ในฐานะประมุขของรัฐกัมพูชาเอกราช ก็ได้กล่าวเชื้อเชิญนายปรีดี พนมยงค์ ให้ไปเยือนกัมพูชา