กรมโฆษณาการ

บทสัมภาษณ์ของ พันตรี วิลาศ โอสถานนท์ ว่าด้วยที่มาและบทบาทของ พ.ต.วิลาศ ที่ได้เข้ามามีส่วนสำคัญในการก่อตั้ง “กรมโฆษณาการ” ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ก่อนจะยกระดับเป็น “กรมโฆษณาการ” และได้เปลี่ยนชื่อเป็น “กรมประชาสัมพันธ์” มาจวบจนถึงปัจจุบัน

ดิเรก ชัยนาม เขียนถึงรัฐสภาและคณะรัฐมนตรีอังกฤษไว้อย่างละเอียดสะท้อนให้เห็นระบบการเมืองแบบประชาธิปไตยที่มีกษัตริย์ปกครองประเทศ และลักษณะสำคัญ และระบบการเมืองอังกฤษ

กุหลาบ สายประดิษฐ์ กล่าวถึงเหตุการณ์ที่อธิบดีกรมโฆษณาการ ปี 2493 เรียกร้องจะตรวจร่างปาฐกถาของหม่อมเจ้าวิวัฒน์ไชย ไชยันตร์ ในงานของสมาคมนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย เพื่อไม่ให้มีเรื่อง “การเมือง”

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิจารณ์นโยบายประกันสังคมในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ว่าไม่ได้มีลักษณะที่จะช่วยเหลือราษฎรในระยะยาวที่แท้จริง แต่กลับมีลักษณะคล้ายกับการสงเคราะห์เป็นครั้งคราวมากกว่า

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิจารณ์ระบบราชกาารของรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ปี 2492 ว่าไม่มีหลักและไม่มีระเบียบ มีรูปแบบเผด็จการโดยใช้กรมโฆษณาการเป็นเครื่องมือทางการเมืองและดำเนินนโยบายตามอังกฤษและสหรัฐอเมริกา

กุหลาบ สายประดิษฐ์ เขียนถึงประชาธิปไตยในสมัย พ.ศ. 2492 ที่อยู่ในระยะเปลี่ยนผ่านประชาธิปไตย โดยมีกรมโฆษณาการเรื่องราวประชาธิปไตยทางวิทยุกระจายเสียง

บทความฉบับนี้นำเสนอรายละเอียดของเหตุการณ์ภายหลังการเข้ามาของประเทศญี่ปุ่น และบทบาทกรมโฆษณาการในการทำสงครามจิตวิทยา

วันชาติ พ.ศ. 2484 กรมโฆษณาการโดยรัฐบาลได้ริเริ่มจัดพิมพ์หนังสือรายเดือนหัวสำคัญชื่อว่า “เมืองไทย หนังสือภาพ” จำหน่ายในราคาเล่มละ 1 บาท ตัวเล่มจัดพิมพ์โดยโรงพิมพ์ไทยเขษม แล้ววางตลาดต่อเนื่องนับจากวันชาติ พ.ศ. 2484 จนถึงฉบับสุดท้ายเพื่อเฉลิมฉลอง “งานรัฐธรรมนูญ” บทความนี้จะนำเสนอเกร็ดประวัติศาสตร์จาก “เมืองไทย หนังสือภาพ” จำนวน 5 เล่ม

เกร็ดทางประวัติศาสตร์เล็กน้อย ณ ห้วงยามที่กองกำลังญี่ปุ่นกำลังคืบคลานเข้าสู่คาบสมุทรมลายู ถึงบทบาทของคุณวิลาศ โอสถานนท์ในฐานะอธิบดีกรมโฆษณาการ นำเสนอในที่ประชุมประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 7 และ 8 ธันวาคม 2484

เกร็ดทางประวัติศาสตร์เหตุใดจึงเรียกขานชื่อวิลาศ โอสถานนท์ว่า “เหล็กฝรั่งแห่งการเมืองไทย” “ลูกชายเจ้าเมือง” หรือชื่อที่ว่า “ลูกเขยนักหนังสือพิมพ์ชาวจีน” และปาฐกถาว่าด้วยภัยทางอากาศ ซึ่งร้อยเรียงผ่านเรื่องราวชีวิตของท่าน