ชาตินิยม

ชาตินิยมถูกใช้เป็นเครื่องมือแบ่งแยกแรงงานและเบี่ยงเบนจากปัญหาเชิงโครงสร้าง ผ่านกรณีไทย–กัมพูชา เทียบกับอินเดีย–ปากีสถาน เพื่อเปิดโปงกลไกที่ซ่อนอยู่หลังความขัดแย้งข้ามพรมแดน

ชาตินิยมและสื่อที่บิดเบือนทำลายพื้นที่สาธารณะในการอภิปรายเชิงเหตุผล โดยอ้างอิงกรอบคิดของ Jürgen Habermas และกรณียูโกสลาเวีย เชื่อมโยงมายังความขัดแย้งไทย–กัมพูชา ซึ่งประชาชนตกเป็นเหยื่อของการปลุกปั่นด้วยข้อมูลเท็จ อคติ และการเบี่ยงเบนนโยบายเศรษฐกิจสังคมจากประเด็นที่แท้จริง

วิเคราะห์ความขัดแย้งชายแดนไทย–กัมพูชาโดยผ่านมุมมองแบบเศรษฐศาสตร์การเมือง เพื่อชี้ให้เห็นว่าแนวคิดชาตินิยมถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือเบี่ยงเบนความสนใจจากวิกฤตเศรษฐกิจและการลดสวัสดิการสังคม โดยเปรียบเทียบกับสงครามฟอล์คแลนด์ของอังกฤษชี้ให้เห็นรูปแบบการใช้ “ศัตรูภายนอก” เพื่อสร้างความชอบธรรมให้กับนโยบายที่เอื้อกลุ่มทุนและทำลายสวัสดิการประชาชน

พรรณิการ์ วานิช อธิบายว่า "เอกราษฎร์" คืออำนาจของประชาชน พร้อมเสนอแนวคิด "ชาตินิยมพลเมือง" ที่รักชาติบนพื้นฐานของความหลากหลายโดยไม่เกลียดชาติอื่น เธอชี้ว่าชนชั้นนำใช้วาทกรรมรักชาติเบี่ยงเบนปัญหาการบ่อนทำลายเอกราษฎร์ และเชื่อว่าหากประชาชนเข้าใจปัญหานี้ จะนำไปสู่รัฐบาลที่สามารถพิทักษ์เอกราษฎร์ได้อย่างแท้จริง

ประชาธิปไตยตามเจตนารมณ์คณะราษฎร คือ การที่อำนาจสูงสุดเป็นของประชาชนทุกกลุ่ม ไม่ใช่เพียงชนชั้นนำ พร้อมวิพากษ์แนวคิดชาตินิยมที่เน้นผลประโยชน์เฉพาะกลุ่มว่าเป็นต้นเหตุความขัดแย้งและสงคราม

ไดอารี่ปี 2485 ของพุทธทาสภิกขุสะท้อนบทบาทของพระสงฆ์หัวก้าวหน้าในยุคสงครามและการเมืองแปรผัน โดยเอกสารนี้เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่แสดงให้เห็นถึงความพยายามประสานพุทธธรรมเข้ากับโครงสร้างรัฐในห้วงเวลาสำคัญของชาติไทย

รัฐใช้เวลาเป็นเครื่องมือทางการปกครองและสร้างความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของชาติ ซึ่งสะท้อนผ่านการกำหนดปฏิทิน การเปลี่ยนศักราช และการนำเวลาแบบสากลมาใช้ในสยาม จากแบบเดิมที่ใช้ระบบยึดโยงกับพิธีกรรมศาสนา มาเป็นรับใช้รัฐชาติและระบบทุนนิยมแทน

อัศนี พลจันทร หรีอ “นายผี” ได้เคยทำงานเป็นอัยการฝึกหัดที่ปัตตานี ระหว่างนั้นก็ได้ศึกษาภาษามลายูและวรรณกรรมการเมืองของโลกอิสลามไว้มาก เขาจึงได้เขียนวิเคราะห์ลักษณะที่มาที่ไปของภาษามลายูเทียบเคียงกับภาษาไทยเอาไว้

ชลิดาภรณ์ ส่งสัมพันธ์ กล่าวถึงสัญลักษณ์ของเพศสภาพที่ประกอบสร้างความเป็นชาติ และเสนอบทเรียนชีวิตของสตรีผู้เข้มแข็งผ่านบทบาทของท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์

นิติรัฐเป็นสิ่งที่เชื่อมโยงถึงการมีอยู่ของประชาธิปไตย แต่สำหรับกรณีของประเทศไทยนิติรัฐมีความแตกต่างออกไป นั่นคือมีการนำเอาระบบแนวคิดการปกครองตามที่ชนชั้นนำต้องการให้รักษาไว้เข้ามาปรับใช้จนความเป็นนิติรัฐของไทยเปลี่ยนไป