จดหมายจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงพระยาพหลพลพยุหเสนา
ที่ ก๒/๒๔๗๖
สวนไกลกังวล หัวหิน
วันที่ ๓ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๔๗๖
ถึง พระยาพหลพลพยุหเสนา นายกรัฐมนตรี
ตามหนังสือท่านลงวันที่ ๒ เดือนนี้ ขออนุญาตลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี โดยอ้างเหตุผลหลายประการนั้น ได้รับทราบแล้ว ข้าพเจ้าขอชี้แจงตอบดังต่อไปนี้
๑. ที่ท่านว่าหย่อนความรู้ในทางกฎหมายและการเมือง ไม่สันทัดชัดเจนพอที่จะเป็นผู้นำประเทศชาติให้บรรลุผลอันดีนั้น หาใช่เป็นการสำคัญแท้นักไม่ เพราะท่านก็ได้มีที่ปรึกษาและรัฐมนตรีผู้ทรงวิทยาคุณในทางนี้ช่วยเหลือแนะนำอยู่แล้ว ข้าพเจ้าเห็นว่าคุณสมบัติอันสำคัญยิ่งของนายกรัฐมนตรีก็คือเป็นผู้ได้รับความเชื่อถือไว้วางใจของประชาชนพลเมือง และเป็นผู้ที่สามารถยึดเหนี่ยวน้ำใจคนทั้งหลาย ประสานสามัคคีพร้อมเพรียงกัน ช่วยให้ราชการดำเนิรไปด้วยดีปราศจากอุปสรรคเป็นประโยชน์ดีงามแก่ชาติบ้านเมือง ในเวลาบัดนี้จะหาผู้ใดนอกจากตัวท่านที่จะบริบูรณ์ด้วยคุณสมบัติดังว่ามานี้ยากนัก.
๒. ที่ท่านว่าต้องทำหน้าที่ผู้บัญชาการทหารบก มีภาระต้องกระทำมากอยู่แล้ว เมื่อต้องมีตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกตำแหน่ง ๑ ทำให้มีภาระเพิ่มขึ้นมากนั้น ข้าพเจ้าก็เห็นใจท่านอยู่ แต่เห็นว่าในทางทหารท่านมีผู้ช่วยที่มีความรู้ ความชำนาญในวิชาชาทหารหลายคนพอจะแบ่งเบาภาระของท่าน ไม่ถึงแก่เหลือบ่ากว่าแรงนัก
๓. ที่ท่านวิตกกว่าการที่ท่านมีตำแหน่งเป็นนายกรัฐมนตรีและผู้บัญชาการทหารบกจะทำให้คนทั้งหลายครหาได้ว่าประเทศสยามปกครองโดยอำนาจทหารนั้น ข้าพเจ้าเห็นว่ายังไม่ควรวิตก เพราะเวลานี้ยังไม่ปรากฎว่ามีผู้ใดครหาหรือสงสัยไปในทางนั้นเลย แม้แต่พวกหนังสือพิมพ์ซึ่งถือว่าเป็นปากเสียงของประชาชน และซึ่งในเวลานี้มีอิศรภาพและเสรีภาพในการพูดยิ่งขึ้นกว่าแต่ก่อน ก็ไม่ปรากฎว่ามีเสียงระแวงไปในทางนี้เลย
๔. ที่ท่านว่าท่านได้กล่าวแก่ผู้แทนราษฎรในสภาและหนังสือพิมพ์ว่า ท่านจะรับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเพียง ๑๐-๑๕ วันนั้น ท่านก็ได้มีหนังสือมาขอลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรีจริงตามที่กล่าวไว้แล้ว เพราะฉะนั้นถึงแม้ท่านจะรับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต่อไปโดยคำขอร้องของข้าพเจ้าก็ไม่ได้ชื่อว่าท่านเสียสัตย์แต่อย่างใด
ด้วยเหตุผลดังกล่าวมานี้ ข้าพเจ้าเห็นว่ายังไม่มีความจำเป็นอย่างใดที่ท่านจะต้องลาออก จึงมีความเสียใจที่จะอนุญาตไม่ได้ และเพื่อเห็นแก่ประโยชน์ความเรียบร้อยของชาติบ้านเมืองอันเป็นที่รักยิ่งของเรา ข้าพเจ้าขอร้องให้ท่านคงอยู่ในตำแหน่งนายกรัฐมนตรีสืบต่อไปก่อน.
ประชาธิปก ปร.
(ลายพระอภิไธย)
