ขบวนการเสรีไทย

ดร.จริย์วัฒน์ สันตะบุตร อดีตเอกอัครราชทูต ณ กรุงเบอร์ลิน ได้ย้อนภาพการได้มาซึ่งสันติภาพ เอกราช และอธิปไตยที่สมบูรณ์ของประวัติศาสตร์การทูตไทย ด้วยแรงสมองและสองแขนของชาวไทยผู้รักชาติ

วันใหม่ นิยม ได้ร้อยเรียงเรื่องราวของพันโท หม่อมเจ้าศุภสวัสดิ์ฯ นับตั้งแต่การจัดตั้งเสรีไทยสายอังกฤษ ข้อกล่าวหาว่าท่านจะทำการฟื้นฟูระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ การร่วมงานกับนายปรีดี พนมยงค์ ตลอดจนแผนการที่เตรียมเอาไว้เมื่อถึงคราวจำเป็นต้องต่อกรกับญี่ปุ่นขั้นแตกหัก

ตำบลหนองม่วงไข่ ตำบลขนาดเล็กในจังหวัดแพร่ซึ่งเป็นฐานที่มั่นสำคัญของเสรีไทยสายเหนือ บทบาทของชาวบ้านทั้งตำบลที่ช่วยเหลือกิจการของเสรีไทยด้วยแรงกายแรงใจ และรักษาความลับเพื่อต่อต้านการเข้ามาของทหารญี่ปุ่น

ทวี บุณยเกตุ ได้เปิดเผยข้อเท็จจริงที่น่าสนใจเพิ่มเติมจากตอนก่อนหน้า นับตั้งแต่ข้อเสนอในการย้ายเมืองหลวงไปยังเพชรบูรณ์ บทบาทของนายควง อภัยวงศ์ ตลอดจนคุณูปการของพลโทนากามูระที่มีต่อไทยในสงครามโลกครั้งที่ 2

ภายหลังสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ประเทศไทยประสบกับความผันผวนทางเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองอย่างรุนแรง อีกทั้งยังต้องเผชิญกับข้อกล่าวหาเกี่ยวกับบทบาทของขบวนการเสรีไทย ตลอดจนการถูกตั้งข้อครหาว่าเป็นอาชญากรสงครามของนักการเมืองบางกลุ่ม

ศักดิชัย บำรุงพงศ์ เจ้าของนามปากกา "เสนีย์ เสาวพงศ์" เขียนรำลึกคราวหลังครั้งเป็น "เสรีไทย" ที่ทำงานกับนายทหารสัมพันธมิตรอังกฤษ และ "ท่านชิ้น" ม.จ.ศุภสวัสดิ์วงศ์สนิท สวัสดิวัตน

พลตรี สมบูรณ์ ศรานุชิต โดยเป็นผู้วางแผนยุทธการร่วมกับขบวนการเสรีไทยในภาคเหนือ ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยภายหลังกลับมีบทบาทในการก่อกบฏเสนาธิการปี 2491 เพื่อต่อต้านคณะรัฐประหาร เพื่อยึดมั่นในอุดมการณ์ "ทหารอาชีพ" จนถึงวาระสุดท้าย.

ศ.วิจิตร ลุลิตานนท์ เน้นทำภารกิจบริหารและประสานงานขบวนการเสรีไทยภายในประเทศ เพื่อธำรงเอกราชและอธิปไตยในสงครามโลกครั้งที่ 2 เขาทำหน้าที่เลขาธิการกองบัญชาการเสรีไทย ดูแลค่ายกักกันสัมพันธมิตร ส่งคนฝึกการรบ และประสานงานกับฝ่ายสัมพันธมิตร

สงวน ตุลารักษ์ เป็นสมาชิกคณะราษฎรที่ร่วมเปลี่ยนแปลงการปกครองปี 2475 และร่วมขบวนการเสรีไทยต่อต้านญี่ปุ่นในสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยหลังสงครามได้รับแต่งตั้งเป็นเอกอัครราชทูตไทยคนแรกประจำจีน แต่ลาออกหลังรัฐประหารปี 2490 เพราะยึดมั่นในอุดมการณ์ประชาธิปไตย

รัฐบุรุษอาวุโส ปรีดี พนมยงค์ มีแนวคิดเศรษฐกิจที่เน้นความเป็นธรรม เสมอภาค และเอกราชของชาติ โดยสนับสนุนสหกรณ์สังคมนิยม การจัดสวัสดิการถ้วนหน้า และการใช้เทคโนโลยีพัฒนาเศรษฐกิจ ช่วงดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง