สหรัฐอเมริกา

วิเคราะห์ช่วงอวสานของสงครามแปซิฟิก โดยเจาะลึกยุทธศาสตร์ของฝ่ายสัมพันธมิตรและการยอมแพ้ของญี่ปุ่น พร้อมทั้งชี้ให้เห็นบทบาทของไทยในฉากเปลี่ยนผ่านสู่โลกหลังสงครามภายใต้แรงกดดันของอำนาจโลก

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิพากษ์การโฆษณาชวนเชื่อและการใช้ความกลัวเป็นเครื่องมือของรัฐบาลอเมริกันในยุคสงครามเย็น ซึ่งบ่อนทำลายจิตใจประชาชนและกดปราบผู้เรียกร้องสันติภาพ

บทความวิเคราะห์บทเรียนจาก “สถานะสงครามโดยไม่ประกาศ” ระหว่างไทยกับเวียดนามเหนือในยุคสงครามเย็น โดยใช้ข้อเขียนของปรีดี พนมยงค์ เป็นแกนกลางสะท้อนหลักการเอกราช สันติวิธี และไม่ตกเป็นเครื่องมือของมหาอำนาจ ผ่านแนวคิด “สันติภาพเชิงรุก”

บทความนี้กล่าวถึงความพยายามของไทยภายใต้การนำของปรีดี พนมยงค์ในการติดต่อกับอังกฤษผ่านคณะผู้แทนต่าง ๆ เช่น คณะของถวิล อุดล และดิเรก ชัยนาม เพื่อแสดงเจตนารมณ์ต่อต้านญี่ปุ่น แม้อังกฤษยังคงถือไทยเป็นศัตรู แต่การเจรจาเหล่านี้เป็นหมุดหมายสำคัญ

บทบาทของคณะทูตไทยประจำญี่ปุ่นช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งมีเป้าหมายซ่อนเร้นในการติดต่อฝ่ายสัมพันธมิตร ขณะเดียวกันต้องรักษาความสัมพันธ์กับญี่ปุ่นในฐานะพันธมิตรทางการทูต

ปรีดี พนมยงค์ วิเคราะห์สถานการณ์ประเทศเพื่อนบ้านที่เปลี่ยนผ่านสู่ระบบใหม่หลังสงครามอินโดจีน โดยเตือนว่าไทยต้องปฏิรูปภายใน สร้างความเป็นธรรม ลดความเหลื่อมล้ำ และไม่ตกเป็นเครื่องมือของมหาอำนาจ

การเข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่ 2 ของไทยข้างญี่ปุ่น จึงเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่กระทบต่ออธิปไตยและหลักประชาธิปไตยของชาติ ที่ไม่สามารถทำให้ความสัมพันธ์ต่อประเทศสัมพันธมิตรดีขึ้นได้

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิจารณ์การระบาดของโรคหวาดกลัวคอมมิวนิสต์ในอเมริกาหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งนำไปสู่การตรวจสอบประชาชนจำนวนมากอย่างไม่มีเหตุผลชัดเจน และนักการเมืองบางกลุ่มใช้กระแสนี้เพื่อผลประโยชน์ส่วนตัว

กุหลาบ สายประดิษฐ์ เขียนถึงการตื่นกลัวคอมมิวนิสต์ในช่วงต้นสงครามเย็น อย่างการกล่าวหาเลขาธิการสหประชาชาติเป็นว่าคอมมิวนิสต์ กุหลาบชี้ให้ผู้คนตระหนักถึงภัยของสงคราม และเสนอแนวทางสันติภาพที่ไม่ตกเป็นเครื่องมือของฝ่ายใด

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิจารณ์รัฐบาลปี พ.ศ. 2493 ว่าดำเนินนโยบายสำคัญโดยไม่ฟังประชาชน เช่น การซื้อรถถัง ทำสัญญาทางทหาร และใช้กฎหมายพิเศษปิดกั้นเสรีภาพ เสนอให้รัฐบาลฟังเสียงประชาชนอย่างจริงใจ เพื่อยึดหลักการปกครองโดยผู้แทนราษฎร