อังกฤษ

ศาสตราจารย์ดิเรก ชัยนาม เป็นนักการทูตและนักการเมืองผู้ซื่อตรง เมตตา และเสียสละ ยึดมั่นในคุณธรรมทั้งยามมีและหมดอำนาจ ได้รับการยอมรับทั้งในประเทศและต่างประเทศ เป็นแบบอย่างของผู้มีเกียรติยิ่งกว่ายศ

อาจารย์ดิเรก ชัยนาม ตัดสินใจลาออกจากตำแหน่งทูตหลังรัฐประหารปี 2490 เพราะยึดหลัก "เกียรติ" เหนือผลประโยชน์ส่วนตัว และเลือกความถูกต้องทางจริยธรรม การกระทำนี้สะท้อนความกล้าหาญและคุณธรรมของผู้นำที่แท้จริง

ไทยสามารถรอดพ้นจากสถานะประเทศผู้แพ้สงครามด้วยยุทธศาสตร์ทางการเมืองและการทูตอันซับซ้อน ผ่านบทบาทของขบวนการเสรีไทย และการใช้ประโยชน์จากดุลอำนาจระหว่างประเทศโดยเฉพาะความขัดแย้งระหว่างอังกฤษกับสหรัฐอเมริกา

ป๋วย อึ๊งภากรณ์ เล่าประสบการณ์และการก่อตั้งเสรีไทยสายอังกฤษในสมัยสงครามโลก ครั้งที่ 2 รวมทั้งเสนอให้เห็นอุดมคติเพื่อชาติและราษฎรของเสรีไทย นอกจากนี้ยังระบุชื่อบุคคลสำคัญในขบวนการเสรีไทยในห้วงเวลานั้น

เอกสารทางการทูตในระหว่างสงครามโลก ครั้งที่ 2 แสดงให้เห็นถึงการเจรจาลับทางการทูตต่ออังกฤษและสหรัฐอเมริกา ทั้ง 2 ประเทศนี้มีความเห็นต่างกันโดยสหรัฐอเมริกามีแนวโน้มสนับสนุนไทยให้เป็นอิสระจากอิทธิพลของอังกฤษ

เอกสารทางการทูตชุดนี้เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์สะท้อนถึงความสัมพันธ์ทางการทูตสมัยสงครามโลก ครั้งที่ 2 ของขบวนการเสรีไทยกับสหรัฐอเมริกา และอังกฤษเพื่อต่อต้านกองทัพญี่ปุ่นและปกป้องเอกราชอธิปไตยของไทย

บทความนี้โต้แย้งแนวคิดที่ว่าไทยรอดจากการเป็นผู้แพ้ในสงครามโลกครั้งที่ 2 ด้วยความบังเอิญ โดยเน้นบทบาทของขบวนการเสรีไทยและยุทธศาสตร์ทางการทูตของปรีดี พนมยงค์ ที่ช่วยให้ไทยไม่ตกเป็นประเทศผู้แพ้สงคราม

การขุดคลองกระ ไม่เพียงแต่เป็นประโยชน์ของเศรษฐกิจไทย หากแต่เป็นประโยชน์ต่อเศรษฐกิจโลก เพราะจะเป็นเส้นทางที่ใกล้ที่สุดที่เชื่อมระหว่างทะเลจีนใต้และมหาสมุทรอินเดีย แต่ที่ผ่านมาถูกขัดขวางด้วยสาเหตุเพราะขัดผลประโยชน์ของผู้มีอำนาจทั้งในระดับโลกและในระดับชาติ

ปรีดี พนมยงค์ ได้เข้ารับตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยและได้วางรากฐานการปกครองส่วนท้องถิ่นเอาไว้อย่างดี ต่อมายังได้เดินทางไปเจรจาสนธิสัญญาที่ไม่เป็นธรรมของประเทศมหาอำนาจต่าง ๆ จนเกิดผลดีต่อประเทศสยาม

ทศ พันธุมเสน บันทึกเรื่องการก่อตั้งและปฏิบัติการของขบวนการเสรีไทยในอังกฤษที่ก่อตั้งภายใต้หลักการเพื่อชาติและราษฎรไทยและมีอุดมการณ์รวมทั้งการปฏิบัติงานร่วมกับขบวนการเสรีไทยในประเทศซึ่งนำโดยนายปรีดี พนมยงค์