ครอง จันดาวงศ์

บทความความคุณวันใหม่ นิยม ที่นำเสนอภาพรวมของขบวนการเสรีไทยสายอีสาน ทั้งในด้านการจัดตั้ง เครือข่ายบุคคลสำคัญ และบทบาทของผู้นำท้องถิ่นในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง โดยเนื้อหาได้ร้อยเรียงพัฒนาการของขบวนการ ตั้งแต่การเริ่มต้นรวมตัว ไปจนถึงการขยายตัวของเครือข่ายในหลายจังหวัดภาคอีสาน

บทความนี้นำเสนอพัฒนาการทางการเมืองของกลุ่มเสรีไทยสกลนคร ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ โดยชูในบทบาทของนายเตียง ศิริขันธ์ และสมาชิกสำคัญในพื้นที่ ที่มีส่วนเกี่ยวข้องต่อการสนับสนุนและช่วยเหลือขบวนการกู้ชาติของลาวและเวียดนาม จนเกิดเป็นความร่วมมือทางยุทธศาสตร์ในภูมิภาคอินโดจีนช่วงทศวรรษ 2480–2490

บันทึกความทรงจำของครอบครัว “ครอง จันดาวงศ์” ผู้นำการเมืองท้องถิ่นสายอีสานผู้ยืนหยัดต่อสู้เพื่อความเป็นธรรมให้ประชาชน ผ่านเรื่องราวตั้งแต่วัยเด็กในอำเภอสว่างแดนดิน ชีวิตเรียบง่ายในชนบท ความผันผวนจากการเมืองแห่งยุคเผด็จการ ไปจนถึงผลกระทบอันยาวนานต่อครอบครัว การถูกจับกุม ประหารชีวิต และความยากลำบากที่มารดาและลูก ๆ ต้องเผชิญ บทความสะท้อนให้เห็นถึงต้นทุนชีวิตของผู้ต่อสู้ทางการเมืองในภาคอีสาน และความเข้มแข็งของครอบครัวที่ยืนหยัดแบกรับผลของอุดมการณ์อย่างไม่ย่อท้อ

สวัสดิ์ ตราชู ได้ร้อยเรียงชีวิตที่พลิกผันจาก “พ่อค้าพริก“ มาเป็น ”เสรีไทย“ ร่วมกับเตียง ศิริขันธ์ หรือ ”ขุนพลภูพาน“ แม้ว่าจะต้องละทิ้งอาชีพการงานและต้องฝ่าฟันอุปสรรคนานัปการก็ตาม

ย้อนรอยไปสำรวจการก่อตั้งขบวนการเสรีไทยในจังหวัดสกลนคร และการรวบรวมสมาชิก ซึ่งทุกท่านจะได้เห็นถึงบทบาทของเตียง ศิริขันธ์ และความร่วมแรงร่วมใจของผู้นำท้องถิ่น ครู และประชาชนการจัดตั้งขบวนการเสรีไทยในจังหวัดสกลนคร

ครอง จันดาวงศ์ คือครู นักต่อสู้ และเสรีไทยผู้สร้างสนามบินลับเพื่อชาติก่อนกลับมาสิ้นใจ ณ ที่เดิมด้วยข้อหาคอมมิวนิสต์ ชีวิตเขาคือภาพสะท้อนของอุดมการณ์ ความหวัง และความรุนแรงทางการเมืองไทยตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่สอง จนถึงสงครามเย็น

แตงอ่อน จินดาวงศ์ เขียนถึงประวัติชีวิต และการต่อสู้ของครูครอง จันดาวงศ์ สามี และครอบครัว สะท้อนความอยุติธรรมโดยรัฐในยุคสงครามเย็นที่ปราบปรามขั้วความคิดที่เห็นต่างทางการเมืองว่าเป็นกบฏแบ่งแยกดินแดนและคอมมิวนิสต์

ชีวิตและการต่อสู้ของครูครอง จันดาวงศ์ ในมิติของสุนทรียภาพแห่งชาติพันธุ์และความเชื่อมโยงการต่อสู้กับชนชั้น เสรีภาพ ประวัติศาสตร์ในมิติความเป็นสากลโดยเน้นการเสนอฉากชีวิตสุดท้ายของครูครองที่หลักประหารในอำเภอสว่างแดนดิน

ครอง จันดาวงศ์ เป็นผู้นำชาวนาดงพระเจ้าเคลื่อนไหวทางการเมือง ถูกประหารชีวิตปี 2504 หลังจากนั้นชาวนาจำนวนมากหนีเข้าป่าร่วมพรรคคอมมิวนิสต์ต่อสู้ด้วยกำลังอาวุธ เขตดงพระเจ้า จึงเป็นจุดเริ่มต้นการต่อสู้ของพคท. ในอีสาน

รำลึก 62 ปี การจากไปของครูครอง จันดาวงศ์ ลูกอีสานผู้รักชาติ รักประชาชน รักประชาธิปไตย โดยข้อเขียนของสัมผัส พึ่งประดิษฐ์ ผู้ได้ร่วมทุกข์ ร่วมสุขในยามยากลำบากพร้อมกับครูครอง จันดาวงศ์