ดิเรก ชัยนาม

รายการชีวิตกับงานสัมภาษณ์ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ เผยแพร่ในวาระการอภิวัฒน์สยามเมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2538 โดยสัมภาษณ์ทั้งประวัติชีวิตส่วนตัวของท่านผู้หญิงพูนศุขและส่วนที่เกี่ยวข้องกับนายปรีดี พนมยงค์ และการเมืองไทย

เรื่องเล่าเกร็ดประวัติศาสตร์ บางส่วนของเหตุการณ์สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ในพื้นที่อำเภอท่าฉาง จังหวัดสุราษฎร์ธานี กับเหตุการณ์ปฎิบัติการต่อต้านกองทัพญี่ปุ่นบนขบวนรถไฟสายใต้ที่ใช้บรรทุกหีบธนบัตร

บันทึกหลักฐานประวัติศาสตร์ช่วงหนึ่งของบทบาทม.จ. ศุภสวัสดิ์วงสนิท สวัสดิวัตน ในฐานะสมาชิกขบวนการเสรีไทย จาก ม.ร.ว. สายสวัสดี สวัสดิวัตน ทอมสัน (Thomson) พระธิดา

การข่าวและการต่างประเทศไทยก่อนเกิดสงครามโลก ครั้งที่ 2 วันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2482 จากหลักฐานชั้นต้นสำคัญคือ รายงานการประชุมคณะรัฐมนตรี (พิเศษ) วันที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2482 เรื่อง สงคราม และบันทึกการประชุมกรรมการพิจารณาประมวลข่าวในยามฉุกเฉิน วันที่ 4 กันยายน พ.ศ. 2482

ในปี 2567 เป็นวาระครบรอบ 50 ปี ความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างไทยกับสาธารณรัฐเช็กทั้งสองประเทศได้สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกันอย่างเป็นทางการเมื่อปี 2517 และแบบไม่เป็นทางการตั้งแต่รัฐกาลที่ 7 และช่วงที่นายปรีดี พนมยงค์ ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

เหตุการณ์สงครามโลกครั้งที่ 2 ภายหลังประเทศญี่ปุ่นบุกประเทศไทย การประกาศสงครามกับบริเตนใหญ่และสหรัฐอเมริกา ทำให้รัฐบาลไทยกลายเป็นประเทศพันธมิตรของประเทศญี่ปุ่นและฝ่ายอักษะ

8 ธันวาคม 2484 เป็นวันที่ญี่ปุ่นบุกไทย ซึ่งส่งผลกระทบต่อการเมืองภายในและการเมืองระหว่างประเทศของไทยนับตั้งแต่นั้น นายปรีดี พนมยงค์ ผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญในรัฐบาลและผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์เล่าเหตุการณ์ไว้อย่างละเอียด

ปรีดี พนมยงค์ เขียนถึงที่มา สาเหตุ และบริบาทของการเมืองไทยยุคสงครามอินโดจีน-ฝรั่งเศส โดยบันทึกประวัติศาสตร์ถึงนโยบายของรัฐบาล การเมืองระหว่างประเทศในขณะนั้น และกระบวนทัศน์ของตนเองต่อกรณีเรียกร้องดินแดนคืนจากฝรั่งเศส

นายดิเรก ชัยนาม ผู้ดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการต่างประเทศคนสำคัญในสมัยรัฐบาลของนายปรีดี พนมยงค์ เมื่อท่านได้ตัดสินใจลาออกจากตำแหน่งดังกล่าวนี้ได้ทำให้เป็นที่พูดถึงอย่างมากต่อเหตุผลการตัดสินใจของท่าน

การสถาปนารัฐธรรมนูญฉบับประชาธิปไตยสมบูรณ์ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 เกิดขึ้นในรัฐบาลสมัยคณะราษฎร จากแนวคิดของนายปรีดี พนมยงค์ รัฐธรรมนูญฉบับ 2489 มีรูปแบบที่เป็นประชาธิปไตยสมบูรณ์ซึ่งมีหลักการสำคัญในรัฐธรรมนูญ ได้แก่ แยกข้าราชการประจำออกจากข้าราชการการเมือง ระบบสองสภาฯ คือสภาผู้แทนราษฎรกับพฤฒสภาต้องมาจากการเลือกตั้งของราษฎร