ประเทศฝรั่งเศส

ปลายชื่นชมระบบการศึกษาของฝรั่งเศสที่เปิดกว้างสำหรับประชาชนทุกเพศ วัย และอาชีพ รวมทั้งได้รับของขวัญจากลูกศิษย์ซึ่งแสดงถึงความประทับใจและความขอบคุณที่มีต่อปลาย

ความสัมพันธ์ของครูฉลบชลัยย์ พลางกูร กับท่านปรีดีและท่านผู้หญิงพูนศุขเป็นความสัมพันธ์ที่อบอุ่นและเต็มไปด้วยความรัก เป็นความสัมพันธ์ที่ลึกซึ้งและมีอิทธิพลต่อชีวิตในชีวิตครูฉลบชลัยย์

เนื่องในโอกาสครบ 112 ปีชาตกาล ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ เชิญชวนอ่านบทสัมภาษณ์เรื่องราวชีวิตส่วนตัว ครอบครัว การใช้ชีวิตคู่หลังสมรสกับท่านปรีดี พนมยงค์ การทำงานของท่านอาจารย์ปรีดี

หลังจากที่แม่ของปลายเป็นอิสระจากการจับกุม เนื่องจากอัยการไม่สั่งฟ้อง แต่ถึงอย่างไรก็ตามพี่ชายของปลายกลับถูกศาลตัดสินให้จำคุก แม่ของปลายจึงตัดสินใจพาปลายย้ายไปอยู่ฝรั่งเศส

แม้ไม่ปรากฏว่า ฯพณฯ รัฐบุรุษอาวุโสของไทยเล่นเครื่องดนตรีชนิดใดเป็น แม้ไม่ปรากฏว่ารัฐบุรุษอาวุโสผู้นี้ประพันธ์เพลงใดๆ ไว้หรือไม่ แต่นั่นไม่ได้หมายความว่า นายปรีดี พนมยงค์ ไม่มีดนตรีในหัวใจ ดุษฎี พนมยงค์ ธิดาของเขา เล่าว่า “ยามว่างจากการเรียน หรือการงาน  แม้จะเครียดอย่างไร คนใกล้ชิดมักได้ยินนายปรีดีผ่อนคลายความเครียด ด้วยการฮัมทำนองเพลงไพเราะอย่างอารมณ์ดี” ไม่เพียงเท่านั้น เพลงโปรดทั้งไทยและเทศของนายปรีดียังตีความเชื่อมโยงไปกับภารกิจทางการเมืองของเขาอีกด้วย

  บ่ายวันอังคารที่ 22 ธันวาคม พ.ศ. 2563 ผมสบโอกาสเข้าร่วมสัมภาษณ์คุณสุดา และคุณดุษฎี พนมยงค์ บุตรีของนายปรีดี และท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ พร้อมคุณยงจิตต์ สุนทร-วิจารณ์ หลานชายผู้ใกล้ชิดขณะพำนักอยู่ในฝรั่งเศส ระหว่างสนทนาตอนหนึ่ง คุณยงจิตต์กล่าวถึงการที่เคยขับรถยนต์พานายปรีดีเดินทางไปเยี่ยมหลุมฝังศพอาจารย์ชาวฝรั่งเศส ผู้ซึ่งนายปรีดีเคารพรักและนับถือมากๆ ณ สุสานต่างเมืองช่วงเดือนพฤศจิกายนเป็นประจำทุกๆ ปี  พอเล่าตรงจุดนี้ ผมจึงเอ่ยถามคุณยงจิตต์ว่า  “อาจารย์ชาวฝรั่งเศสคนนั้นคือใคร?”   “ใช่อาจารย์เลเดอแกร์หรือเปล่า?”