ประเทศฝรั่งเศส

แม้นายปรีดี พนมยงค์ จะลี้ภัยไปต่างประเทศอันเนื่องมาจากเหตุการณ์ทางการเมือง หลวงบรรณกรโกวิท (เปา จักกะพาก) ผู้ใกล้ชิดนายปรีดีมายาวนานก็ยังเป็นมิตรแท้ที่สำคัญต่อครอบครัวปรีดีพูนศุขตราบจนวาระสุดท้ายของชีวิต

เนื่องในโอกาสครบรอบ 42 ปีวันอสัญกรรมของศาสตราจารย์ ดร. ปรีดี พนมยงค์ กองบรรณาธิการจึงเสนอบทกวีอาลัยคัดสรร 3 ชิ้น โดย วิสา คัญทัพ, จริย์วัฒน์ สันตะบุตร และเฉินซัน ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และวรรณศิลป์ อีกทั้งข้อเขียนอาลัยอื่น ๆ ใน “มิตรกำสรวล”

รัฐบาลไทยประกาศนโยบายรักษาความเป็นกลางและไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด พร้อมยืนยันเอกราชของชาติเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และพยายามรักษาความสัมพันธ์แบบเป็นมิตรทั้งกับญี่ปุ่นและอังกฤษ ในสถานการณ์สงครามที่ตึงเครียดยิ่งขึ้น

สถานการณ์สงครามโลกครั้งที่ 2 ในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ตึงเครียดมากขึ้น ในขณะเดียวกันรัฐบาลหลวงพิบูลสงครามมีความต้องการที่จะเรียกร้องดินแดนที่ไทยเคยสูญเสียให้แก่ฝรั่งเศสกลับคืนมาโดยเฉพาะฝั่งขวาของแม่น้ำโขง

บันทึกความห่วงใยถึงประเทศชาติผ่านเหตุการณ์ทางการเมือง ของนายปรีดี พนมยงค์ ระหว่างพำนักอยู่ที่ประเทศฝรั่งเศส ผ่านบันทึกความทรงจำของคุณ วาณี พนมยงค์ สายประดิษฐ์ ลูกสาวคนเล็กของครอบครัวปรีดี พูนศุข พนมยงค์

เรื่องราวเกี่ยวกับประสบการณ์การเดินทางไปเยี่ยม ดร.ปรีดี พนมยงค์ ที่ฝรั่งเศส โดยคุณอรุณ เวชสุวรรณ ประกอบด้วยบรรยายรายละเอียดต่างๆ ตั้งแต่การเตรียมการเดินทาง บรรยากาศปารีส และการพบปะบุคคลสำคัญของไทย

ปลายชื่นชมระบบการศึกษาของฝรั่งเศสที่เปิดกว้างสำหรับประชาชนทุกเพศ วัย และอาชีพ รวมทั้งได้รับของขวัญจากลูกศิษย์ซึ่งแสดงถึงความประทับใจและความขอบคุณที่มีต่อปลาย

ความสัมพันธ์ของครูฉลบชลัยย์ พลางกูร กับท่านปรีดีและท่านผู้หญิงพูนศุขเป็นความสัมพันธ์ที่อบอุ่นและเต็มไปด้วยความรัก เป็นความสัมพันธ์ที่ลึกซึ้งและมีอิทธิพลต่อชีวิตในชีวิตครูฉลบชลัยย์

เนื่องในโอกาสครบ 112 ปีชาตกาล ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ เชิญชวนอ่านบทสัมภาษณ์เรื่องราวชีวิตส่วนตัว ครอบครัว การใช้ชีวิตคู่หลังสมรสกับท่านปรีดี พนมยงค์ การทำงานของท่านอาจารย์ปรีดี

หลังจากที่แม่ของปลายเป็นอิสระจากการจับกุม เนื่องจากอัยการไม่สั่งฟ้อง แต่ถึงอย่างไรก็ตามพี่ชายของปลายกลับถูกศาลตัดสินให้จำคุก แม่ของปลายจึงตัดสินใจพาปลายย้ายไปอยู่ฝรั่งเศส