สงครามโลกครั้งที่สอง

ประเทศไทยแสดงความจำนงขอเข้าเป็นสมาชิกสหประชาชาติในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง หากแต่ตราบใดที่ยังไม่สามารถทำความตกลงเรื่องดินแดนฝรั่งเศสได้ ก็ย่อมเป็นอุปสรรคต่อการขอเข้าเป็นสมาชิกสหประชาชาติของประเทศไทย

ช่วงหลังสงคราม ฝรั่งเศสถือว่ายังมีสถานะสงครามกับไทย และได้เรียกร้องเอาดินแดนที่เสียให้กับประเทศไทยคืน พร้อมทั้งให้ส่งมอบพระแก้วมรกตคืนให้แก่ลาว ทำให้คณะผู้แทนไทยต่างไม่พอใจการกระทำของฝรั่งเศส แต่ก็ต้องเดินหน้าเจรจาหาทางออกกับฝรั่งเศสไปพร้อมๆ กัน

คณะผู้แทนไทยนำโดยหม่อมเจ้าวิวัฒนไชย ไชยันต์ เดินทางเข้าสู่เมืองแคนดีเพื่อดำเนินการเจรจาเลิกสถานะสงครามกับฝ่ายอังกฤษซึ่งนำโดยนายเอ็ม. อี. เดนิ่ง ท่ามกลางความตึงเครียดจากการกดดันของฝ่ายอังกฤษ

รำลึกถึงบทบาทของหม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ ในฐานะนักเรียนไทยในอังกฤษผู้ร่วมก่อตั้งขบวนการเสรีไทยสายอังกฤษ โดยชีวิตและภารกิจของท่านสะท้อนความยึดมั่นในอุดมการณ์เสรีภาพ ที่กลายเป็นรากฐานของบทบาททางวิชาการและสาธารณะในเวลาต่อมา

บทความนี้กล่าวถึงความพยายามของไทยภายใต้การนำของปรีดี พนมยงค์ในการติดต่อกับอังกฤษผ่านคณะผู้แทนต่าง ๆ เช่น คณะของถวิล อุดล และดิเรก ชัยนาม เพื่อแสดงเจตนารมณ์ต่อต้านญี่ปุ่น แม้อังกฤษยังคงถือไทยเป็นศัตรู แต่การเจรจาเหล่านี้เป็นหมุดหมายสำคัญ

พันโท หม่อมเจ้าศุภสวัสดิ์วงศ์สนิท สวัสดิวัฒน มีบทบาทสำคัญทางการทหารในขบวนการเสรีไทยสายอังกฤษ สะท้อนถึงบทบาทของฝ่ายทหารในขบวนเสรีไทยตั้งแต่ยุทธศาสตร์การจัดตั้งเสรีไทย และ การจัดตั้งพลพรรคทหารในจังหวัดต่าง ๆ

ในวาระรำลึกชาตกาลของชนิด สายประดิษฐ์ ผู้ก่อตั้งสำนักพิมพ์สุภาพบุรุษ ร่วมกับกุหลาบ สายประดิษฐ์ และผลงานการแปลในนามปากกา “จูเลียต” ที่ทำงานภายใต้อุดมการณ์เพื่อสังคม

ก่อนหน้าที่จะมีรัฐประหาร มีข่าวลือว่าจะเกิดปฏิวัติรัฐประหาร หนังสือพิมพ์ศรีกรุง ฉบับประจำวันที่ 28 พฤศจิกายน 2489 ลงข่าวว่ารัฐบาลสั่งเตรียมพร้อม เนื่องจากว่ามีข่าวเรื่องนายทหารชั้นประทวนคบคิดกันจะใช้กำลังล้มล้างรัฐบาลในเดือนกรกฎาคม 2490

อ่านบทสัมภาษณ์ธิดาทั้งสองคนของท่านผู้หญิงพูนศุข ถึงบทบาทสำคัญของมารดาในฐานะผู้อยู่เคียงข้างผู้นำ อย่างนายปรีดี พนมยงค์

ความทรงจำของครูฉลบชลัยย์ พลางกูร ซึ่งกลายมาเป็นคนใน 'ครอบครัวเดียวกัน' กับท่านผู้หญิงพูนศุข หลังการเสียชีวิตของ 'จำกัด' สามีของเธอในภารกิจเสรีไทย