สัมผัส พึ่งประดิษฐ์

พัฒนาการชีวิตและบทบาททางการเมืองของ สัมผัส พึ่งประดิษฐ์ จากจุดเริ่มต้นในครอบครัวชาวนาที่พิษณุโลกสู่การทำงานด้านกฎหมายและการขับเคลื่อนแนวคิดประชาธิปไตยในสังคมไทยสมัยใหม่ โดยเรียบเรียงตามลำดับเหตุการณ์และบริบททางประวัติศาสตร์ เพื่อให้เห็นถึงบทบาทของเขาในฐานะปัญญาชนผู้มีส่วนร่วมต่อการเปลี่ยนผ่านของระบอบการเมืองไทยในช่วงครึ่งแรกของศตวรรษที่ 20

บทความรำลึกถึงครูแก้ว อัจฉริยะกุล ผ่านบทเพลง “หวนอาลัย” ที่รังสรรค์ขึ้นเพื่อไว้รำลึกถึง นายปรีดี พนมยงค์ หลังรัฐประหาร 2490 ที่ต้องลี้ภัยการเมือง และนักศึกษาธรรมศาสตร์ได้นำมาเป็นสัญลักษณ์แห่งความสูญเสียในยุคมืดของประชาธิปไตยหลังขบวนการประชาธิปไตย

กรุณา กุศลาสัย นักเขียนผู้เชี่ยวชาญด้านภารตศึกษาของเมืองไทย และเคยถูกคุมขังใน “มหาลัยลาดยาว” ในข้อหาคอมมิวนิสต์ โดยเขียนยกย่อง นายปรีดีเป็น “บุรุษรัตน์” ว่าแม้จะล่วงลับไปแล้ว แต่ผู้คนยังจดจำจารึกไว้ไม่เลือนหาย

สัมผัส พึ่งประดิษฐ์ เขียนถึงบทบาทและผลงานสำคัญทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของปรีดี พนมยงค์ ตั้งแต่การอภิวัฒน์ 24 มิถุนายน 2475 จนถึงวาระสุดท้ายของชีวิตในปี 2526

มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองเป็นยุคของการเปลี่ยนผ่านโดยหลังการรัฐประหาร 2490 มีการกำจัดเครือข่ายของคณะราษฎรสายพลเรือนและฝ่ายนายปรีดี พนมยงค์ ซึ่งการทำลายธรรมศาสตร์เป็นส่วนสำคัญในการลบเครือข่ายฯ ของนายปรีดี

มูลนิธิปรีดี พนมยงค์ และสถาบันปรีดี พนมยงค์ ร่วมเป็นเจ้าภาพงานสวดพระอภิธรรมคุณสัมผัส พึ่งประดิษฐ์ เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม 2567

สัมผัส พึ่งประดิษฐ์ เล่าประวัติศาสตร์การเคลื่อนไหวทางการเมืองไทยนับตั้งแต่ 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 จนถึงเหตุการณ์ที่นักศึกษาเคลื่อนไหวเกี่ยวกับขบวนการสันติภาพหรือต่อมาคือกบฏสันติภาพในปี 2495 มาจนถึงเหตุการ 6 ตุลา 2519 และชี้ว่าตนได้รับการสืบต่อแนวคิดประชาธิปไตยมาจากนายปรีดี พนมยงค์

อาชญาสิทธิ์ ศรีสุวรรณ ร้อยเรียงเรื่องราวขยายภาพความสัมพันธ์ของปาล พนมยงค์ที่มีต่อมิตรสหายอย่าง ‘เยื้อน พานิชวิทย์’ และ 'สัมผัส พึ่งประดิษฐ์' จากบันทึกทางประวัติศาสตร์และบทสัมภาษณ์กับสัมผัส พึ่งประดิษฐ์

รำลึก 62 ปี การจากไปของครูครอง จันดาวงศ์ ลูกอีสานผู้รักชาติ รักประชาชน รักประชาธิปไตย โดยข้อเขียนของสัมผัส พึ่งประดิษฐ์ ผู้ได้ร่วมทุกข์ ร่วมสุขในยามยากลำบากพร้อมกับครูครอง จันดาวงศ์

9 กันยายน พ.ศ. 2524 เป็นวันที่ ‘ปาล พนมยงค์’ บุตรชายคนโตของรัฐบุรุษอาวุโส ปรีดี พนมยงค์ และท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ ได้จากไปอย่างสงบ