กุหลาบ สายประดิษฐ์

ในวาระ 120 ปีแห่งชาตกาลของกุหลาบ สายประดิษฐ์ หรือศรีบูรพา นักคิดนักเขียนผู้ยิ่งใหญ่ บทความนี้ได้นำเสนองานเขียนด้านพุทธศาสนาของศรีบูรพาคือ อุดมธรรม มีการจัดพิมพ์ในช่วงที่ผู้ประพันธ์ยังมีชีวิตอยู่เพียงเล่มเดียว

31 มีนาคม 2568 ในวาระ 120 ปี ชาตกาลของกุหลาบ สายประดิษฐ์ ขอรำลึกประวัติ ชีวิตผ่านผลงานวรรณกรรมในนามปลายปากกา “ศรีบูรพา“ นับตั้งแต่วัยเยาว์ ความรัก การเมือง อุดมคติ และพุทธศาสนา จนถึงยุคต่อต้านเผด็จการทหาร 2490

กุหลาบ สายประดิษฐ์ นักคิดนักเขียนผู้เรียกร้องความเป็นธรรมในสังคม ผลงานหลายชิ้นเป็นอมตะและสอดรับกับอุดมคติเพื่อประชาชนจึงร่วมสมัยในทุกยุคโดยปี 2567 ผลงานของกุหลาบหมดอายุลิขสิทธิ์จึงนำมาตีพิมพ์ได้ในวงกว้างยิ่งขึ้น

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิเคราะห์บทเรียนของเวียดนามชวนให้รัฐบาลไทยตระหนักที่ประชาชนยอมรับโฮจิมินห์มากกว่าเบาได๋ที่ได้รับการยอมรับจากประเทศมหาอำนาจ และวิพากษ์วิจารณ์สหรัฐอเมริกาที่มีอิทธิพลในยุคสงครามเย็น

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิพากษ์การเมืองไทยสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม เมื่อ พ.ศ. 2493 โดยเสียดสีและยั่วล้อว่า ปัญหาการเมืองของรัฐบาลทั้งการโกง การคอรัปชั่นของผู้มีอำนาจ การค้าของเถื่อนเป็นการสร้าง ‘ทฤษฎีใหม่’ ในยุคนี้

กุหลาบ สายประดิษฐ์ ได้เล่าเรื่องอุปมาว่าด้วยความไม่สมเหตุสมผลของระบบศักดินา ที่มนุษย์กลุ่มนึงสมอ้างว่าตัวเองเป็นเทพยดา แล้วควบคุม กดขี่ มนุษย์กลุ่มอื่นๆ เสมือนว่าพวกเขา “กินแกลบ”

กุหลาบ สายประดิษฐ์ กล่าวถึงปาฐกถาพิเศษของศาสตราจารย์หม่อมเจ้าสกลวรรณากร วรวรรณ เรื่องนักศึกษากับสังคม เมื่อปี 2493 ณ มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองโดยเน้นแนวคิดโซเชียลลิสม์ที่ให้ความสำคัญกับมนุษยธรรมและความเสมอภาคทางสังคม

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิเคราะห์สังคมไทยในปี 2493 ในกรณีที่หลวงกาจสงครามถูกเนรเทศจากพวกเดียวกันคือ คณะรัฐประหาร 2490 และยังทำให้นายปรีดี พนมยงค์ ต้องมลทินในกรณีสวรรคตแต่ประชาชนทำได้แค่หัวเราะกับการก่อรัฐประหารครั้งนี้

กุหลาบ สายประดิษฐ์ เสนอให้เห็นการไม่ชอบธรรมและคอร์รัปชันในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม กรณีไม่ปราบปรามการค้าฝิ่นสะท้อนว่าแม้จะมีการเลือกตั้งไม่มีความเป็นประชาธิปและประชาชนได้แต่เพียง “ชเง้อดู” ความอยุติธรรมที่เกิดขึ้น

กุหลาบ สายประดิษฐ์ กล่าวถึงเหตุการณ์ที่อธิบดีกรมโฆษณาการ ปี 2493 เรียกร้องจะตรวจร่างปาฐกถาของหม่อมเจ้าวิวัฒน์ไชย ไชยันตร์ ในงานของสมาคมนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย เพื่อไม่ให้มีเรื่อง “การเมือง”