มนุษย์ไม่ได้กินแกลบ ตอนที่ 51: คนอ่านหนังสือพิมพ์รายวันกันอย่างไร

Savitra 14 June 2025

หนังสือพิมพ์ การเมือง รายสัปดาห์

ตามปรกติ คนทั่วไปอ่านหนังสือพิมพ์รายวันอย่างลวกๆ พลิกดูข่าวที่น่าตื่นเต้น ถ้ามีก็ลงมืออ่านก่อน ถ้าวันไหนไม่มีข่าวตื่นเต้นครึกโครมก็มักจะบ่นว่าวันนี้หนังสือพิมพ์ไม่เห็นมีอะไร ต่อไปจึงพลิกดูความเห็นของหนังสือพิมพ์และเรื่องอื่นๆ ที่อยู่ข้างใน ชำเลืองดูบ้าง อ่านบ้าง แล้วก็โยนทิ้งไป แล้วก็จบกันสำหรับการเรียนรู้ความเปนไปของโลกในวันหนึ่งๆ อย่างดีก็เพียงแต่จะนำเอาเรื่องที่ได้ชำเลืองดูมา และอ่านมาบ้างอย่างลวกๆ มาคุยกัน เพื่อฆ่าเวลาบ้าง เพื่อความสนุกโปกฮาบ้าง เพื่อแสดงความรู้อย่างเลือนลางข่มคนอื่นบ้าง และบางทีก็กลายเป็นการแสดงความโง่ออกมาบ้าง ผู้ที่อ่านหนังสือพิมพ์รายวันด้วยความสนใจศึกษาเหตุการณ์ความเปนไปของโลกจริงๆ นั้น ก็ย่อมจะมีอยู่แน่นอน แต่ก็เปนส่วนน้อยมาก

การอ่านหนังสือพิมพ์รายวันกันอย่างลวกๆ นั้นก็ไม่ใช่จะเปนแต่ในเมืองไทย ความจริงก็เปนอยู่ในที่ทั่วๆ ไป บางทีพวกฝรั่งที่หมกมุ่นในการทำมาหากิน ไม่มีเวลาจะมาอ่านหนังสือพิมพ์ได้กี่มากน้อยก็จะอ่านอย่างลวกๆ ยิ่งไปกว่าพวกนักอ่านของเราเสียอีก พวกฝรั่งที่ซื้อหนังสือพิมพ์อ่านในระหว่างเดินทาง เมื่ออ่านข่าวบางข่าวที่ให้ “เซ็นเซชั่น” หรือเรื่องบางเรื่องที่เขาสนใจแล้ว ส่วนหนึ่งก็ทิ้งหนังสือพิมพ์ไว้บนรถโดยสารนั่นเอง หรือถ้าอ่านในระหว่างที่เดินอยู่ตามบาทวิถีก็โยนทิ้งไว้ในถังขยะ (ซึ่งไม่เปรอะเปื้อน)

เมื่อผู้เขียนพักอยู่ในนครเมลเบินออกจากบ้านที่ตำบลชานเมืองเข้ามาในเมือง ในบางครั้งต้องการจะซื้อหนังสือพิมพ์เช้าบางฉบับที่มิได้อ่านประจำ เข้ามาถึงในเมืองสายไปหน่อย หนังสือพิมพ์ฉบับเช้าที่ต้องการหมดตลาด ผู้เขียนก็เคยได้รับประโยชน์จากหนังสือพิมพ์ที่นักอ่านลวกๆ เขาโยนทิ้งไว้ในถังขยะเหมือนกัน และหนังสือพิมพ์สดๆ ที่เขาโยนทิ้งไว้ในถังขยะที่ไม่สกปรก พวกคนโซบางคนก็มาเก็บเอาไปอ่านต่อไป

ในเมืองไทย เมื่อก่อนหน้าการเปลี่ยนแปลงการปกครอง คนอ่านหนังสือพิมพ์รายวันแทบจะไม่รู้จักอ่านข่าวต่างประเทศหรือเหตุการณ์ความเปนไปของโลกเสียเลย หนังสือพิมพ์ก็ไม่สนใจที่จะให้ข่าวโลกและคนอ่านก็ไม่สนใจที่จะอ่าน เรื่องมันก็พอๆ กัน ภายหลังเมื่อเปลี่ยนแปลงการปกครองแล้ว ความต้องการของผู้อ่านในเรื่องข่าวสารการเมืองก็ค่อยๆ ขยายตัวออกไป ถึงแม้จะเป็นการขยายตัวอย่างเชื่องช้ามาก และถึงแม้หนังสือพิมพ์บางฉบับจะให้ความสนใจแก่ข่าวโลกบ้าง ก็เปนการให้ความสนใจในวงจำกัดเต็มที และผู้อ่านก็ไม่สู้สนใจใยดีกับการอ่านข่าวโลกเท่าใด เรื่องมันก็พอๆ กันอีก จนกระทั่งเกิดสงครามโลกครั้งที่สอง และประเทศไทยถูกลากเข้าไปพัวพันกับสงคราม และได้รับบาดเจ็บจากสงครามพอควร แต่นั้นมาประชาชนจึงค่อยเขยิบเข้าไปหาเหตุการณ์โลกอีกหน่อยหนึ่ง จนกระทั่งเมื่อสองสามปีนี่เอง ความสนใจของประชาชนไทยต่อเหตุการณ์โลกจึงค่อยปรากฏเปนรูปเปนร่างขึ้นมาบ้าง และหนังสือพิมพ์โดยมากก็ให้ความสำคัญแก่ข่าวต่างประเทศอย่างเปนล่ำเปนสันขึ้น

ข้อที่น่าเสียดายอย่างยิ่งสำหรับนักอ่านไทยก็คือ ในขณะที่เขาเริ่มจะสนใจกับการอ่านข่าวสารการเมืองต่างประเทศ ก็ประจวบกับเวลาที่ตามหน้าหนังสือพิมพ์เกลื่อนไปด้วยข่าวและบทความจำพวกที่ความมุ่งหมายเพื่อการ “โปรประกันดา” เสียไม่น้อย และนักอ่านที่ไม่ใช้ความระมัดระวังก็ตกเป็นเหยื่อของการโปรประกันดาโดยง่าย การอ่านที่ปราศจากความระมัดระวังเช่นนั้นมีอันตรายเสียยิ่งกว่าไม่ได้อ่านเลย เพราะว่าการไม่รู้เลยดีกว่าการรู้ผิด ความไม่เข้าใจเลยดีกว่าความเข้าใจผิด

ในระยะสองสามปีที่ล่วงมาแล้ว ความคับขันของสถานการณ์โลกได้มีอยู่ไม่ขาดสาย ประเทศไทยก็ได้ถูกดึงเข้าไปพัวพันอยู่กับสายใยของความคับขันมากขึ้นเปนลำดับ ประกอบกับความตื่นตัวของประชาชนในบรรดาประเทศที่เรียกว่าล้าหลังได้ปรากฏเป็นภาพที่ชัดเจนยิ่งขึ้นทุกที ความเคลื่อนไหวเพื่อการชิงชัยเอามาซึ่งอิสรภาพ เพื่อปลดแอกการถลุงขูดรีดที่คนผิวขาวได้กระทำต่อชนชาติเอเชียและอาหรับมาเป็นเวลานมนาน และเพื่อที่จะขจัดความทุกข์ยากภายในประเทศของเขาเอง ซึ่งเป็นผลจากการกดขี่ขูดรีดด้วยน้ำใจลามกอาธรรม์ ที่ชนชั้นสูงหรือชนชั้นมั่งคั่ง ได้กระทำต่อเพื่อนร่วมชาติผู้ยากจนค่นแค้นของเขาเอง เหตุการณ์โลกดังกล่าวนี้แหละที่ได้มาชักนำให้ประชาชนไทยเกิดความสนใจในข่าวสารการเมืองต่างประเทศยิ่งขึ้นเปนลำดับ และความสนใจในข้อนี้ก็มีแต่จะขยายตัวออกไปโดยไม่หยุดยั้ง และก็เปนที่น่ายินดีที่ได้มีนักเขียนเรื่องต่างประเทศบางท่าน และหนังสือพิมพ์บางฉบับ ที่พยายามทำหน้าที่ของเขาด้วยความซื่อตรง ไม่ปกปิดเบือนความจริงที่ประชาชนจะพึงรู้ ไม่ชักนำประชาชนไปลงเหวแห่งโมหะและอวิชชา ไม่ขายปากกาและหน้ากระดาษให้แก่การโปรประกันดาที่เต็มไปด้วยยาเบื่อเมาประชาชน

ที่มา : ไม่ทราบแหล่งพิมพ์ครั้งแรก

เวลา : 30 สิงหาคม พ.ศ.2495

หมายเหตุ :

กองบรรณาธิการสถาบันปรีดี พนมยงค์ ได้รับอนุญาตให้เผยแพร่ต้นฉบับจากคุณสุชาติ สวัสดิ์ศรี บรรณาธิการหนังสือมนุษย์ไม่ได้กินแกลบฯ และคุณปรีดา ข้าวบ่อ แห่งสำนักพิมพ์ชนนิยมแล้ว
อักขระและวิธีสะกดคงไว้ตามต้นฉบับ
โปรดดูเพิ่มเติม หมายเหตุบรรณาธิการได้ที่ สุชาติ สวัสดิ์ศรี บรรณาธิการ, เรื่อง “คนอ่านหนังสือพิมพ์รายวันกันอย่างไร”, มนุษย์ไม่ได้กินแกลบ ข้อเขียนการเมืองของกุหลาบ สายประดิษฐ์ (กรุงเทพฯ: แอล.ที.เพลส, 2548), น. 501-504.

บรรณานุกรม :

กุหลาบ สายประดิษฐ์, เรื่อง “คนอ่านหนังสือพิมพ์รายวันกันอย่างไร”, มนุษย์ไม่ได้กินแกลบ ข้อเขียนการเมืองของกุหลาบ สายประดิษฐ์ (กรุงเทพฯ: แอล.ที.เพลส, 2548), น. 501-504.