คณะราษฎร

ย้อนกลับไปสำรวจ สังคมศาสตร์ปริทัศน์ เพื่อทำความเข้าใจว่า “ประชาธิปไตยตายเสียแล้ว?” นั้นหมายถึงอะไรในสายตาของยุคนั้น และเราจะอ่านคำถามเดียวกันนี้อย่างไรในวาระรำลึก 14 ตุลาคม พ.ศ. 2568

วันใหม่ นิยม ได้เขียนเล่าเรื่องราวของนักสู้ผู้พิทักษ์รัฐธรรมนูญในระดับรองและระดับผู้น้อย ซึ่งอาจไม่ใช่ผู้นำคณะราษฎรโดยตรง หากเป็นนักสู้ที่มีหลากหลายทั้งทหาร ข้าราชการ ประชาชน พวกเขาเหล่านั้นคือใคร มีบทบาทอย่างไรบ้างในการช่วยเหลือฝ่ายรัฐบาลในการต่อสู้กับคณะกู้บ้านกู้เมือง

อาชญาสิทธิ์ ศรีสุวรรณ ได้นำเสนอที่มาและความสำคัญของประเพณี "สารทเดือนสิบ" ในช่วงกันยายนถึงเดือนตุลาคม โดยได้ร้อยเรียงประวัติศาสตร์ของประเพณีสารทเดือนสิบในสมัยรัฐบาลคณะราษฎรมาให้ทุกท่านได้ติดตาม และสัมผัสบรรยากาศดั้งเดิมของประเพณีสารทเดือนสิบไปพร้อมกัน

อาชญาสิทธิ์ ศรีสุวรรณ ได้นำเรื่องราวชีวประวัติและเกร็ดประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจเกี่ยวกับ “หลวงทัศนัยนิยมศึก“ นายทหารม้าผู้เป็นหัวหอกในการนำขบวน “ไอ้โกร่ง“ เข้าร่วมการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 มาร้อยเรียงเป็นบทความเชิงประวัติศาสตร์ให้ทุกท่านได้ติดตามอย่างมีอรรถรส

ชีวประวัติของ ศรี ดาวราย นายทหารเรือหัวก้าวหน้าผู้ “ตกสำรวจ“ ได้ถูกชักชวนจากหลวงสินธุสงครามไชย และได้ตอบรับเข้าร่วมก่อการกับคณะราษฎรอย่างแข็งขันด้วยความเชื่อว่าระบอบเก่าไม่สามารถแก้ไขปัญหาความทุกข์ยากของประชาชนได้ และยึดมั่นในอุดมการณ์ประชาธิปไตยเสมอมา

กำพล จำปาพันธ์ เชิญชวนทุกท่านย้อนรอยประวัติศาสตร์ว่าด้วยการทำนาปลูกข้าวในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา และได้กล่าวถึงบทบาทของนายปรีดี พนมยงค์ และรัฐบาลคณะราษฎรที่มีต่อการริเริ่มให้มีการปลูกข้าว 2 ครั้งต่อปีที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เพื่อปูทางไปสู่ความสุขสมบูรณ์ของราษฎร

ความต้องการให้ประเทศเป็นประชาธิปไตยปรากฎขึ้นได้แม้จากคนใน ‘พวกวรรณะเก่า’ การต่อสู้เพื่อประชาธิปไตย เอกราช และอธิปไตย จึงเป็นเรื่องของผู้รักชาติทุกคน

เรื่องราวของ “ขุนพรมประศาสน์“ (วรรณ พรหมกสิกร) ปัญญาชนชาวอีสานผู้บอกเล่าเรื่องราวการอภิวัฒน์สยามผ่านบทกวีภาษาอีสานอันวิจิตรงดงาม ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าปัญญาชนในภูมิภาคห่างไกลก็ไม่ได้สนับสนุนการอภิวัฒน์น้อยไปกว่าปัญญาชนในเมืองเลยแม้แต่น้อย

เรื่องราวชีวิตของพระทวีปธุรประศาสน์ ผู้ซึ่งแม้จะไม่ได้นิยมชมชอบในวิถีทางของคณะราษฎรเท่าไรนัก หากกลับมีความศรัทธาและยกย่องนายปรีดีอย่างจริงใจเสมอมา เนื่องจากนายปรีดีกระทำการเปลี่ยนแปลงการปกครองด้วยความบริสุทธิ์ใจ ไม่ได้อาศัยสาเหตุอื่นมาเป็นพลังผลักดันเหมือนคนอื่น ๆ

เรื่องราวการก่อสร้าง “โรงพยาบาลสวนสราญรมย์” หรือโรงพยาบาลจิตเวชแห่งแรกของภาคใต้ ภายใต้นโยบายของนายปรีดี พนมยงค์ ในสมัยดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีมหาดไทยช่วง พ.ศ. 2477–2478 เนื้อหายังสะท้อนความตื่นตัวของประชาชนต่อรัฐนิยมผ่านบทลำตัดที่นายบุญเกริก เขียนส่งถึงรัฐบาล