พระเจ้าช้างเผือก

ในวันฉัตรมงคล พระเจ้าจักราทรงเสด็จมายังที่ประทับพร้อมด้วยเสนาอำมาตย์และเหล่าพหลพลโยธาหาญ หากพระองค์ไม่ได้สนพระทัยในบรรยากาศโออ่าภายในท้องพระโรง รวมถึงการแสดงของเหล่านางรำผู้ล้วนแต่อ่อนช้อยงดงามแต่อย่างใด เนื่องด้วยทรงทราบข่าวว่ากษัตริย์โมกุลได้เข้าร่วมเป็นพันธมิตรกับกษัตริย์หงสา ทำให้กรุงอโยธยาเปรียบเสมือนลูกไก่ในกำมือที่จะถูกบดขยี้ได้ทุกเมื่อ

ภายใต้บริบทที่โลกไร้สันติภาพและเต็มไปด้วยการแย่งชิงอำนาจและอิทธิพล ยุวกษัตริย์จักราทรงมีพระบัญชาให้มีการปฏิรูปขนบธรรมเนียมประเพณีหลายๆ อย่างที่เหมาะสม โดยพระเจ้าแผ่นดินทรงเป็นผู้นําในเวลาเดียวกันกับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในตะวันตก

ในตอนแรกของนวนิยาย “พระเจ้าช้างเผือก“ ปรีดี พนมยงค์ ได้พรรณนาถึงความเจริญรุ่งเรืองของ “อาณาจักรอโยธยา” ภายใต้การปกครองของยุวกษัตริย์ “จักรา“ อย่างวิจิตรพิสดารชวนให้ทุกท่านติดตามเรื่องราวต่อไปอยู่ไม่น้อย

ปรีดี พนมยงค์ ได้กล่าวถึงที่มาของนวนิยายเรื่อง "พระเจ้าช้างเผือก" ก่อนจะนำพาทุกท่านเข้าสู่เรื่องราวภายในอาณาจักรแห่งพระเจ้าช้างเผือกให้ทุกท่านได้ติดตามต่อไป โดยจะเห็นได้ว่านวนิยายเรื่องนี้ถูกเขียนขึ้นเพื่ออุทิศให้แก่ “สันติภาพ” เพราะว่า “ชัยชนะแห่งสันติภาพนั้นมิได้มีชื่อเสียงบรรลือนามน้อยไปกว่าชัยชนะแห่งสงครามแต่อย่างใด”

พระเจ้าช้างเผือก เป็นภาพยนตร์ที่มีความน่าสนใจในแง่วัตถุประสงค์การถ่ายทำและวิธีการนำเสนอทรรศนะทางสังคม การเมือง การทูต ผ่านการอุปนิสัยและลักษณะภายนอกของตัวละคร ในโอกาสที่ภาพยตร์เรื่องนี้ได้รับขึ้นทะเบียนให้เป็นมรดกความทรงจำแห่งโลก ทำให้มีการจัดเสวนาในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับภาพยนตร์พระเจ้าช้างเผือกอย่างหลากหลาย

ความเป็นไปในชีวิตของ หลวงวิลาศปริวัตร หรือ ครูเหลี่ยม ซึ่งเป็นที่รู้จักในฐานะนักประพันธ์รุ่นบุกเบิกผู้สร้างสรรค์นวนิยายอันทรงคุณค่าหลายชิ้น อีกทั้งยังได้ร่วมแสดงในภาพยนตร์เรื่อง “พระเจ้าช้างเผือก“ กำกับโดยนายปรีดี พนมยงค์ อีกด้วย

แนวความคิดและจิตสำนึกของปรีดี พนมยงค์ เป็นผลมาจากการศึกษาเล่าเรียนและประสบการณ์ชีวิตที่สั่งสมมาตั้งแต่วัยเด็ก แม้เป็นทัศนะที่ได้แสดงไว้ในอดีตอันยาวนาน ทว่ายังสามารถนำกลับมาใช้อย่างเป็นปัจจุบันได้

บทความวิเคราะห์การคล้องช้างในภาพยนตร์ พระเจ้าช้างเผือก ว่าเป็นบันทึกประวัติศาสตร์ครั้งสุดท้ายของการคล้องช้างจริงในสยาม ร้อยเรียงประวัติศาสตร์จากสมัยอยุธยา รัตนโกสินทร์ จนถึงยุครัฐบาลคณะราษฎร พร้อมชี้ให้เห็นความเปลี่ยนแปลงของความทรงจำและการเมืองเรื่องอดีต

ความรุนแรงมีทั้งทางตรง เชิงโครงสร้าง และเชิงวัฒนธรรม ซึ่งต้องถูกขจัดทั้งหมดจึงจะสร้างสันติภาพอย่างยั่งยืนได้ และท่ามกลางโลกที่ระเบียบที่กำลังล่มสลาย อ.ดร.ฟูอาดี้ชวนคิดถึงสันติภาพผ่าน “สงครามที่ชอบธรรม” ผ่านภาพยนตร์ “พระเจ้าช้างเผือก”

สรุปประเด็นจากงานเสวนา PRIDI Talks #30 “ประชาธิปไตยที่ไร้สันติภาพ : เมื่อความรุนแรงไม่ได้อยู่แค่ในสงคราม” พร้อมทั้งภาพกิจกรรม โดยแสดงให้เห็นถึงการถกเถียงกันเรื่องความรุนแรงและพัฒนาการประชาธิปไตยไทย ในช่วงเวลาความขัดแย้ง