ศรีบูรพา

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิจารณ์การระบาดของโรคหวาดกลัวคอมมิวนิสต์ในอเมริกาหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งนำไปสู่การตรวจสอบประชาชนจำนวนมากอย่างไม่มีเหตุผลชัดเจน และนักการเมืองบางกลุ่มใช้กระแสนี้เพื่อผลประโยชน์ส่วนตัว

กุหลาบ สายประดิษฐ์ เขียนถึงการตื่นกลัวคอมมิวนิสต์ในช่วงต้นสงครามเย็น อย่างการกล่าวหาเลขาธิการสหประชาชาติเป็นว่าคอมมิวนิสต์ กุหลาบชี้ให้ผู้คนตระหนักถึงภัยของสงคราม และเสนอแนวทางสันติภาพที่ไม่ตกเป็นเครื่องมือของฝ่ายใด

เส้นทางชีวิตนักเขียนของ “ศรีดาวเรือง” หรือวรรณา ทรรปนานนท์ ตั้งแต่ภูมิหลังของเธอ จนถึงการก้าวเข้าสู่วงการนักเขียน ศรีดาวกับการเขียนเรื่องสั้น “บางทีวันหนึ่งข้างหน้า” หลังเหตุการณ์ 14 ตุลา 2516 ซึ่งมีนัยประหวัดถึงคำขวัญประจำธรรมศาสตร์ของศรีบูรพาที่ว่า “ฉันรักธรรมศาสตร์ เพราะธรรมศาสตร์สอนให้ฉันรักประชาชน” ในข้อเขียน “ดูนักศึกษา ม.ธ.ก. ด้วยแว่นขาว"ซึ่งเรื่องสั้นนี้สะท้อนตัวตนของผู้เขียนและบริบทการเมืองในขณะนั้นได้เป็นอย่างดี

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิจารณ์รัฐบาลปี พ.ศ. 2493 ว่าดำเนินนโยบายสำคัญโดยไม่ฟังประชาชน เช่น การซื้อรถถัง ทำสัญญาทางทหาร และใช้กฎหมายพิเศษปิดกั้นเสรีภาพ เสนอให้รัฐบาลฟังเสียงประชาชนอย่างจริงใจ เพื่อยึดหลักการปกครองโดยผู้แทนราษฎร

กุหลาบ สายประดิษฐ์ เสนอให้รัฐบาลรับฟังเสียงจากประชาชนที่วิพากษ์วิจารณ์นโยบายทางการทูต แต่เสียงของประชาชนที่รัฐบาลรับฟังกลับกลายเป็นโฆษณาชวนเชื่อ การสนับสนุนจากประชาชนจึงไม่เกิดขึ้น

“นายบำเรอ“ นามปากกาอีกชื่อหนึ่งของกุหลาบ สายประดิษฐ์ ซึ่งวิพากษ์วิจารณ์เกี่ยวกับการรณรงค์ป้องกันอหิวาตกโรคของกรมสาธารณสุข โดยเสนอว่าควรใช้สื่อสิ่งพิมพ์เพื่อสร้างความเข้าใจให้ประชาชนตระหนักถึงอันตรายของโรคระบาดมากขึ้น

ในวาระ 120 ปีแห่งชาตกาลของกุหลาบ สายประดิษฐ์ หรือศรีบูรพา นักคิดนักเขียนผู้ยิ่งใหญ่ บทความนี้ได้นำเสนองานเขียนด้านพุทธศาสนาของศรีบูรพาคือ อุดมธรรม มีการจัดพิมพ์ในช่วงที่ผู้ประพันธ์ยังมีชีวิตอยู่เพียงเล่มเดียว

31 มีนาคม 2568 ในวาระ 120 ปี ชาตกาลของกุหลาบ สายประดิษฐ์ ขอรำลึกประวัติ ชีวิตผ่านผลงานวรรณกรรมในนามปลายปากกา “ศรีบูรพา“ นับตั้งแต่วัยเยาว์ ความรัก การเมือง อุดมคติ และพุทธศาสนา จนถึงยุคต่อต้านเผด็จการทหาร 2490

กุหลาบ สายประดิษฐ์ นักคิดนักเขียนผู้เรียกร้องความเป็นธรรมในสังคม ผลงานหลายชิ้นเป็นอมตะและสอดรับกับอุดมคติเพื่อประชาชนจึงร่วมสมัยในทุกยุคโดยปี 2567 ผลงานของกุหลาบหมดอายุลิขสิทธิ์จึงนำมาตีพิมพ์ได้ในวงกว้างยิ่งขึ้น

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิพากษ์การเมืองไทยสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม เมื่อ พ.ศ. 2493 โดยเสียดสีและยั่วล้อว่า ปัญหาการเมืองของรัฐบาลทั้งการโกง การคอรัปชั่นของผู้มีอำนาจ การค้าของเถื่อนเป็นการสร้าง ‘ทฤษฎีใหม่’ ในยุคนี้