ศรีบูรพา

ในวาระ 120 ปีแห่งชาตกาลของกุหลาบ สายประดิษฐ์ หรือศรีบูรพา นักคิดนักเขียนผู้ยิ่งใหญ่ บทความนี้ได้นำเสนองานเขียนด้านพุทธศาสนาของศรีบูรพาคือ อุดมธรรม มีการจัดพิมพ์ในช่วงที่ผู้ประพันธ์ยังมีชีวิตอยู่เพียงเล่มเดียว

31 มีนาคม 2568 ในวาระ 120 ปี ชาตกาลของกุหลาบ สายประดิษฐ์ ขอรำลึกประวัติ ชีวิตผ่านผลงานวรรณกรรมในนามปลายปากกา “ศรีบูรพา“ นับตั้งแต่วัยเยาว์ ความรัก การเมือง อุดมคติ และพุทธศาสนา จนถึงยุคต่อต้านเผด็จการทหาร 2490

กุหลาบ สายประดิษฐ์ นักคิดนักเขียนผู้เรียกร้องความเป็นธรรมในสังคม ผลงานหลายชิ้นเป็นอมตะและสอดรับกับอุดมคติเพื่อประชาชนจึงร่วมสมัยในทุกยุคโดยปี 2567 ผลงานของกุหลาบหมดอายุลิขสิทธิ์จึงนำมาตีพิมพ์ได้ในวงกว้างยิ่งขึ้น

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิพากษ์การเมืองไทยสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม เมื่อ พ.ศ. 2493 โดยเสียดสีและยั่วล้อว่า ปัญหาการเมืองของรัฐบาลทั้งการโกง การคอรัปชั่นของผู้มีอำนาจ การค้าของเถื่อนเป็นการสร้าง ‘ทฤษฎีใหม่’ ในยุคนี้

กุหลาบ สายประดิษฐ์ ได้เล่าเรื่องอุปมาว่าด้วยความไม่สมเหตุสมผลของระบบศักดินา ที่มนุษย์กลุ่มนึงสมอ้างว่าตัวเองเป็นเทพยดา แล้วควบคุม กดขี่ มนุษย์กลุ่มอื่นๆ เสมือนว่าพวกเขา “กินแกลบ”

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิเคราะห์รูปแบบกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินของบุคคลในรัฐบาลพรรคเลเบอร์ของอังกฤษและออสเตรเลียนในปี 2492 ซึ่งแตกต่างจากมุมมองของรัฐมนตรีมหาดไทยในรัฐบาลสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม

กุหลาบ สายประดิษฐ์ เสนอเรื่องความลับดำมืดของคดีฝิ่นที่เกิดขึ้น ณ สถานีท่าแค จ. ลพบุรี ในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม โดยสะท้อนให้เห็นอำนาจของผู้มีอิทธิพลต่อระบบราชการนำไปสู่ความล้มละลายทางศีลธรรมต่อชาติได้

ศักดิชัย บำรุงพงศ์ ในนามปากกา เสนีย์ เสาวพงศ์ แสดงปาฐกถาเรื่องการประพันธ์กับสังคมที่มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง ในวันที่ 31 มีนาคม 2495 โดยกล่าวถึงความหมาย ของศิลปวรรณคดี และความรู้สึกนึกคิด (Ideology) ของวรรณกรรม เป็นหลัก

กุหลาบ สายประดิษฐ์ วิพากษ์การใช้อำนาจที่ไม่ชอบธรรมของรัฐบาลสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม พ.ศ. 2487 โดยเฉพาะการแต่งตั้งคนใให้ดำรงตำแหน่งสูงในระบบราชการด้วยอำาจที่ไม่เป็นธรรม

กุหลาบ สายประดิษฐ์ กล่าวถึงความหมายและขอบเขตของเสรีภาพตามหลักกฎหมายรัฐธรรมนูญและกฎหมายอื่นๆ รวมทั้งวิพากษ์วิจารณ์ข้อบกพร่องของกฎหมายบางฉบับที่ละเมิดเสรีภาพของประชาชน และเสนอแนวทางในการกำหนดขอบเขตเสรีภาพที่เหมาะสม