เสรีไทย

รำลึกถึงบทบาทของหม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ ในฐานะนักเรียนไทยในอังกฤษผู้ร่วมก่อตั้งขบวนการเสรีไทยสายอังกฤษ โดยชีวิตและภารกิจของท่านสะท้อนความยึดมั่นในอุดมการณ์เสรีภาพ ที่กลายเป็นรากฐานของบทบาททางวิชาการและสาธารณะในเวลาต่อมา

บทความนี้กล่าวถึงความพยายามของไทยภายใต้การนำของปรีดี พนมยงค์ในการติดต่อกับอังกฤษผ่านคณะผู้แทนต่าง ๆ เช่น คณะของถวิล อุดล และดิเรก ชัยนาม เพื่อแสดงเจตนารมณ์ต่อต้านญี่ปุ่น แม้อังกฤษยังคงถือไทยเป็นศัตรู แต่การเจรจาเหล่านี้เป็นหมุดหมายสำคัญ

ครอง จันดาวงศ์ คือครู นักต่อสู้ และเสรีไทยผู้สร้างสนามบินลับเพื่อชาติก่อนกลับมาสิ้นใจ ณ ที่เดิมด้วยข้อหาคอมมิวนิสต์ ชีวิตเขาคือภาพสะท้อนของอุดมการณ์ ความหวัง และความรุนแรงทางการเมืองไทยตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่สอง จนถึงสงครามเย็น

เนตร เขมะโยธิน ในรหัส “พันเอกโยธี” บันทึกประสบการณ์เข้าร่วมขบวนการเสรีไทยและการพบปะกับปรีดี พนมยงค์ หรือ “รู๊ธ” ท่ามกลางภัยจากญี่ปุ่นในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 เรื่องนี้สะท้อนความเสียสละและการวางแผนของผู้นำไทยในการกู้ชาติอย่างลับและเด็ดเดี่ยว

บทความนี้ชี้ให้เห็นว่าพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.7) และคณะราษฎร แม้มีความเห็นต่างทางการเมือง แต่ยังคงรักษาสายสัมพันธ์ส่วนพระองค์ด้วยความเคารพและไมตรีจิต ซึ่งข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์จะหักล้างมายาคติว่าคณะราษฎรล้มล้างหรือใส่ร้ายพระองค์โดยไร้เหตุผล

สุโข สุวรรณศิริ เสนอว่า นายปรีดี พนมยงค์ เป็นบุคคลต้นแบบที่ควรยึดถือ ด้วยคุณลักษณะ 3 ประการ ได้แก่ ความซื่อสัตย์สุจริต ความรู้ความสามารถ และวิสัยทัศน์กว้างไกล ซึ่งล้วนเป็นประโยชน์ต่อประเทศชาติอย่างแท้จริง

หลวงสุขุมนัยประดิษฐคือหนึ่งในผู้มีบทบาทสำคัญในขบวนการเสรีไทย ในฐานะอดีตนักเรียนสหรัฐฯ การปฏิบัติภารกิจทั้งในสงครามและการทูตของท่านมีส่วนช่วยให้ไทยรอดพ้นจากการถูกปฏิบัติในฐานะประเทศผู้แพ้สงคราม

ทศ พันธุมเสน บันทึกเรื่องการก่อตั้งและปฏิบัติการของขบวนการเสรีไทยในอังกฤษที่ก่อตั้งภายใต้หลักการเพื่อชาติและราษฎรไทยและมีอุดมการณ์รวมทั้งการปฏิบัติงานร่วมกับขบวนการเสรีไทยในประเทศซึ่งนำโดยนายปรีดี พนมยงค์

บทความนี้ศึกษาบทบาทของสตรี ุ6 ท่านในขบวนการเสรีไทย ซึ่งมีส่วนสำคัญที่ได้ช่วยเหลือการเคลื่อนไหวภายในขบวนการฯ ในช่วงสงครามมหาเอเชียบูรพาเพื่อรักษาเอกราชของชาติไทยจากการครอบงำของญี่ปุ่นและนำไปสู๋สันติภาพในที่สุด

แตงอ่อน จินดาวงศ์ เขียนถึงประวัติชีวิต และการต่อสู้ของครูครอง จันดาวงศ์ สามี และครอบครัว สะท้อนความอยุติธรรมโดยรัฐในยุคสงครามเย็นที่ปราบปรามขั้วความคิดที่เห็นต่างทางการเมืองว่าเป็นกบฏแบ่งแยกดินแดนและคอมมิวนิสต์