ดุษฎี พนมยงค์

ปรีดี พนมยงค์ ลี้ภัยการเมืองในประเทศจีนตั้งแต่ปี พ.ศ. 2492 ถึง 2513 ท่านพำนักอยู่ที่ปักกิ่งและต่อมาย้ายไปกวางโจว โดยได้รับดูแลและให้สิทธิพิเศษจากทางการจีนในฐานะแขกผู้มีเกียรติ ตลอดเวลาในจีน ท่านอุทิศตนเพื่อฟื้นฟูมิตรภาพไทย-จีน

วันที่ 24 มิถุนายน 2568 ทายาทสมาชิกคณะราษฎรร่วมทำบุญให้แก่บรรพบุรุษ ณ วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร บางเขน กรุงเทพมหานคร เนื่องในวันครบรอบ 93 ปี แห่งการอภิวัฒน์สยาม หรือเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาสู่ระบอบราชาธิปไตยใต้รัฐธรรมนูญประชาธิปไตย

บทความรำลึกถึงครูแก้ว อัจฉริยะกุล ผ่านบทเพลง “หวนอาลัย” ที่รังสรรค์ขึ้นเพื่อไว้รำลึกถึง นายปรีดี พนมยงค์ หลังรัฐประหาร 2490 ที่ต้องลี้ภัยการเมือง และนักศึกษาธรรมศาสตร์ได้นำมาเป็นสัญลักษณ์แห่งความสูญเสียในยุคมืดของประชาธิปไตยหลังขบวนการประชาธิปไตย

ชีวประวัติย่อของวาณี พนมยงค์ สายประดิษฐ์ เขียนโดยสุดา และดุษฎี พนมยงค์ แสดงถึงผลงานสำคัญได้แก่ การทำงานถวายสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้าฯ การทำงานสอนภาษาจีน งานบรรณาธิการหนังสือ งานมูลนิธิปรีดี พนมยงค์ และงานกองทุนศรีบูรพา

สถาบันปรีดี พนมยงค์ ร่วมกับสารคดีนำเสนอเรื่องราวของอาจารย์ปรีดีในปารีส หลังลี้ภัยจากรัฐประหาร พร้อมภาพบ้านอองโตนีที่อาจารย์ท่านใช้ชีวิตปลายทาง ฟังเรื่องราวจากสองบุตรี ของรัฐบุรุษอาวุโส สุดา-ดุษฎี พนมยงค์

รวบรวมถึงเรื่องราว เรื่องเล่า และบรรยากาศภายใน “บ้านศรีบูรพา” ผ่านบุคคลที่เคยร่วมงานกัน สะท้อนถึงความเป็นเสมือนลมใต้ปีกที่ทำให้บ้านศรีบูรพามีชีวิตชีวาของคุณวาณีสะใภ้แห่งบ้านศรีบูรพาในฐานะศูนย์กลางของเรื่องราวอันควรรำลึกถึง

ดร.พิจิตต รัตตกุล กล่าวถึงที่มาของ “สวนเสรีไทย” จากความมุ่งหวังสำคัญเมื่อปี 2526 คือแก้ไขปัญหาน้ำท่วมใหญ่และสาเหตุที่เลือกใช้ชื่อว่า “สวนเสรีไทย” เพื่อรำลึกถึงคุณูปการของขบวนการเสรีไทย

วันหนึ่ง มีเหตุการณ์ไม่คาดฝันเกิดขึ้น แม่ของปลายถูกตำรวจควบคุมตัวไป ดังเช่นที่พี่ชายของปลายถูกจับกุมเมื่อหลายวันก่อน ปลายจึงต้องตามแม่ไปด้วย คืนวันผ่านไปอย่างไร้อิสระ ปลายได้แต่ตั้งคำถามว่าทำไมแม่และพี่ชายจึงต้องมาถูกจับเช่นนี้

ฉากชีวิตนับจากการเนรเทศถึงนิวัติไทยทั้งผลงานสำคัญ และการลี้ภัยครั้งแรกตราบจนวาระสุดท้ายแห่งชีวิตของนายปรีดี พนมยงค์ จนถึงการนิวัติไทยในวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2529

กิจวัตรประจำวันของนายปรีดี พนมยงค์ กับความโปรดปรานในการรับชมภาพยนตร์แนวสารคดีประวัติศาสตร์ หากการรับชมนั้นนายปรีดียังได้ฝากทรรศนะวิจารณ์ไว้ได้อย่างแยบคาย โดยเฉพาะเมื่อนายปรีดีได้รับชมภาพยนตร์แนวบุกเบิกตะวันตก