พูนศุข พนมยงค์

ศ.วิจิตร ลุลิตานนท์ เน้นทำภารกิจบริหารและประสานงานขบวนการเสรีไทยภายในประเทศ เพื่อธำรงเอกราชและอธิปไตยในสงครามโลกครั้งที่ 2 เขาทำหน้าที่เลขาธิการกองบัญชาการเสรีไทย ดูแลค่ายกักกันสัมพันธมิตร ส่งคนฝึกการรบ และประสานงานกับฝ่ายสัมพันธมิตร

นามสกุล “ณ ป้อมเพ็ชร” ซึ่งพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ ได้พระราชทานแก่พระสมุทบุรานุรักษ์ (ขำ) และทรงตั้งชื่อจากถิ่นฐานบรรพบุรุษที่เคยรับใช้ราชวงศ์ ณ บริเวณป้อมเพ็ชร อยุธยา

สงวน ตุลารักษ์ เป็นสมาชิกคณะราษฎรที่ร่วมเปลี่ยนแปลงการปกครองปี 2475 และร่วมขบวนการเสรีไทยต่อต้านญี่ปุ่นในสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยหลังสงครามได้รับแต่งตั้งเป็นเอกอัครราชทูตไทยคนแรกประจำจีน แต่ลาออกหลังรัฐประหารปี 2490 เพราะยึดมั่นในอุดมการณ์ประชาธิปไตย

เนื่องในโอกาสครบรอบ 42 ปีวันอสัญกรรมของศาสตราจารย์ ดร. ปรีดี พนมยงค์ กองบรรณาธิการจึงเสนอบทกวีอาลัยคัดสรร 3 ชิ้น โดย วิสา คัญทัพ, จริย์วัฒน์ สันตะบุตร และเฉินซัน ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และวรรณศิลป์ อีกทั้งข้อเขียนอาลัยอื่น ๆ ใน “มิตรกำสรวล”

เนื่องในวาระ 112 ปี ชาตกาล พลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมพลทิฆัมพร แห่งราชสกุลยุคล ทรงเป็นข้าราชการทหารผู้ทรงคุณูปการด้านการข่าวและการทูตทหาร ทั้งยังเคยเสด็จเยี่ยมนายปรีดี พนมยงค์ ณ บ้านอองโตนี บ้านพักขณะพำนักที่ฝรั่งเศส

ครูองุ่น มาลิก ผู้เปี่ยมด้วยความยุติธรรม แม้ถูกคุมขังจากรัฐก็ยังคงยึดมั่นในสัจจะต่อความคิดของตนเอง เปรียบดั่งชีวิตที่ทำงานเพื่อสังคมจนวินาทีสุดท้าย

108 ปี ชาตกาล ไสว สุทธิพิทักษ์ ณ วันที่ 10 มีนาคม 2568 เสนอชีวประวัติ ผลงาน และสะท้อนความสัมพันธ์ของ ดร.ไสว กับนายปรีดี และท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ โดย ดร.ไสว อุทิศชีวิตทำงานเพื่อชาติโดยเฉพาะมิติการศึกษาและด้านเศรษฐกิจ

บทความนี้ศึกษาบทบาทของสตรี ุ6 ท่านในขบวนการเสรีไทย ซึ่งมีส่วนสำคัญที่ได้ช่วยเหลือการเคลื่อนไหวภายในขบวนการฯ ในช่วงสงครามมหาเอเชียบูรพาเพื่อรักษาเอกราชของชาติไทยจากการครอบงำของญี่ปุ่นและนำไปสู๋สันติภาพในที่สุด

พูนศุข พนมยงค์ เขียนบันทึกความทรงจำถึงบ้านที่ตนเองอยู่อาศัยตั้งแต่วัยเยาว์จนถึงช่วงที่สร้างครอบครัวกับนายปรีดี พนมยงค์ ตั้งแต่บ้านป้อมเพชร ถนนสีลมจนถึงบ้านพูนศุขผ่านบริบทการเมืองไทยในแต่ละยุค

ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ เขียนถึงบ้านป้อมเพชร ถนนสีลมที่เป็นทั้งบ้านเกิดและเรือนหอระหว่างท่านกับนายปรีดี พนมยงค์ โดยได้เชื่อมโยงกับประวัติชีวิตและบริบททางประวัติศาสตร์ไทยของครอบครัวปรีดี-พูนศุข พนมยงค์