แนวคิด-ปรัชญา

กุหลาบ สายประดิษฐ์ ชี้ให้เห็นว่า ไม่มีความอยุติธรรมใดที่จะแยกจิตวิญญาณนั้นออกไปจากตัวของนักศึกษา ม.ธ.ก. ได้ อันเนื่องมาจากมรสุมทางการเมืองในมหาวิทยาลัยแห่งนี้

จากเวที #PRIDI Talks 31 กับการตอบคำถาม เสนอข้อคิดเห็นและมุมม เพื่อถอดบทเรียนกับความ “เอกราษฎร์” กองทัพกับประชาธิปไตย และปัญหาชายแดนไทย-กัมพูชา

“เอกราช” และ “อธิปไตย” เป็นคำที่ถูกใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองและการต่อสู้เชิงอุดมการณ์ สะท้อนพลวัตของชนชั้นและอำนาจนับตั้งแต่ 2475 โดยเฉพาะในกระบวนการร่างรัฐธรรมนูญที่ยังไม่อาจสถาปนา “อำนาจของราษฎร” ได้อย่างแท้จริง.

สุภลักษณ์ กาญจนขุนดี วิจารณ์การผูกขาดนิยาม “ชาติ” และ “เอกราช” โดยรัฐราชการและกองทัพไทย ซึ่งมักยึดโยงกับ “แผ่นดิน” มากกว่าประชาชน ส่งผลให้กองทัพมีอำนาจในการกำหนดนโยบายด้านความมั่นคงและชายแดน แทนที่รัฐบาลพลเรือนจะควบคุมได้อย่างแท้จริง

พรรณิการ์ วานิช อธิบายว่า "เอกราษฎร์" คืออำนาจของประชาชน พร้อมเสนอแนวคิด "ชาตินิยมพลเมือง" ที่รักชาติบนพื้นฐานของความหลากหลายโดยไม่เกลียดชาติอื่น เธอชี้ว่าชนชั้นนำใช้วาทกรรมรักชาติเบี่ยงเบนปัญหาการบ่อนทำลายเอกราษฎร์ และเชื่อว่าหากประชาชนเข้าใจปัญหานี้ จะนำไปสู่รัฐบาลที่สามารถพิทักษ์เอกราษฎร์ได้อย่างแท้จริง

ประชาธิปไตยตามเจตนารมณ์คณะราษฎร คือ การที่อำนาจสูงสุดเป็นของประชาชนทุกกลุ่ม ไม่ใช่เพียงชนชั้นนำ พร้อมวิพากษ์แนวคิดชาตินิยมที่เน้นผลประโยชน์เฉพาะกลุ่มว่าเป็นต้นเหตุความขัดแย้งและสงคราม

ในวาระ 93 ปี อภิวัฒน์สยาม 24 มิถุนายน 2475 สถาบันปรีดี พนมยงค์จัดงานเสวนาทางวิชาการในหัวข้อ “เอกราษฎร์ และอธิปไตย ยุคประชาธิปไตย 2475 ถูกท้าทาย” เพื่อเป็นการรำลึกถึงคุณูปการของการอภิวัฒน์สยาม 24 มิถุนายน 2475 เหตุการณ์ที่นำมาสู่การริเริ่มการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์สู่ระบอบราชาธิปไตยใต้รัฐธรรมนูญแบบประชาธิปไตย

ในช่วงท้ายของชีวิตนายปรีดี พนมยงค์ เสนอสิ่งที่สนใจอย่างลึกซึ้ง ประกอบด้วย "สงคราม สันติภาพ และ อาวุธนิวเคลียร์" ผ่านการวิเคราะห์การเมืองระหว่างประเทศยุคสงครามเย็นและข้อเสนออย่างแหลมคม ซึ่งในศตวรรษที่ 21 คำเตือนของนายปรีดียังคงทันสมัยและสะท้อนความจริงที่ไม่อาจปฏิเสธได้

นายปรีดี พนมยงค์ อธิบายว่าความคิด "ไม่มีชาติ" เกิดจาก 3 สาเหตุหลัก คือ จิตสำนึกทางสังคมของผู้ถูกถอนสัญชาติ ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับคำสอนของมาร์กซ์ที่ว่า "กรรมกรไม่มีชาติ" และอิทธิพลจากลัทธิอนาธิปไตยและอนาร์โค-ซินดิคาลิสม์ โดยยังสรุปว่าความรักชาติเกิดจากความเห็นแก่ส่วนรวมไม่ใช่ส่วนตัว

ขบวนการเสรีไทยที่ร่วมมือกับ OSS และ SOE เพื่อต่อต้านญี่ปุ่น โดยทำงานลับผ่านการสื่อสาร ข่าวกรอง และฝึกพลพรรคทั่วประเทศ ขณะที่ท่านปรีดีวางแผนจัดตั้งรัฐบาลนิยมสัมพันธมิตรในเวลาที่เหมาะสม