เกร็ดประวัติศาสตร์

ฉลบชลัยย์ พลางกูร ได้เล่าเรื่องราวความสนิทสนมกับนักศึกษาในเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 โดยมีพื้นฐานมาจากความเข้าอกเข้าใจในความยากลำบากที่เหล่านักศึกษาต้องเผชิญจากการปราบปรามอย่างรุนแรงของรัฐบาลเผด็จการ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงอุดมการณ์เพื่อชาติและประชาชนของจำกัด พลางกูร ที่ยังคงอยู่ในเนื้อในตัวของฉลบชลัยย์ แม้ตัวจะจากไปแล้วก็ตาม

อรุณ เวชสุวรรณ ได้ชี้ให้เห็นว่า ท่ามกลาง “นักกินเมือง” ที่จ้องจะกอบโกยอำนาจและผลประโยชน์ที่มีอยู่มากในสังคมการเมืองไทย ยังมีท่านปรีดี พนมยงค์ ผู้ซึ่งเปี่ยมล้นไปด้วยอุดมการณ์ และอุทิศตนเพื่อชาติและราษฎรอย่างแท้จริง ซึ่งเป็นเหตุผลที่ทำให้อรุณมีความศรัทธาเลื่อมใสในตัวท่านปรีดีตลอดมา

อาชญาสิทธิ์ ศรีสุวรรณ ได้นำเสนอที่มาและความสำคัญของประเพณี "สารทเดือนสิบ" ในช่วงกันยายนถึงเดือนตุลาคม โดยได้ร้อยเรียงประวัติศาสตร์ของประเพณีสารทเดือนสิบในสมัยรัฐบาลคณะราษฎรมาให้ทุกท่านได้ติดตาม และสัมผัสบรรยากาศดั้งเดิมของประเพณีสารทเดือนสิบไปพร้อมกัน

วันใหม่ นิยม ได้เสนอแนวทางในการรำลึกและเรียนรู้ประวัติศาสตร์ให้ครอบคลุมบทบาทคนไทยหลากหลายหมู่เหล่า อันจะนำไปสู่การทำให้ประวัติศาสตร์ของขบวนการเสรีไทยเป็น “ประวัติศาสตร์ร่วม” ของคนไทยทุกคนทุกระดับชั้นต่อไปในอนาคต

อาชญาสิทธิ์ ศรีสุวรรณ ได้นำเรื่องราวชีวประวัติและเกร็ดประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจเกี่ยวกับ “หลวงทัศนัยนิยมศึก“ นายทหารม้าผู้เป็นหัวหอกในการนำขบวน “ไอ้โกร่ง“ เข้าร่วมการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 มาร้อยเรียงเป็นบทความเชิงประวัติศาสตร์ให้ทุกท่านได้ติดตามอย่างมีอรรถรส

ชีวประวัติของ ศรี ดาวราย นายทหารเรือหัวก้าวหน้าผู้ “ตกสำรวจ“ ได้ถูกชักชวนจากหลวงสินธุสงครามไชย และได้ตอบรับเข้าร่วมก่อการกับคณะราษฎรอย่างแข็งขันด้วยความเชื่อว่าระบอบเก่าไม่สามารถแก้ไขปัญหาความทุกข์ยากของประชาชนได้ และยึดมั่นในอุดมการณ์ประชาธิปไตยเสมอมา

กำพล จำปาพันธ์ เชิญชวนทุกท่านย้อนรอยประวัติศาสตร์ว่าด้วยการทำนาปลูกข้าวในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา และได้กล่าวถึงบทบาทของนายปรีดี พนมยงค์ และรัฐบาลคณะราษฎรที่มีต่อการริเริ่มให้มีการปลูกข้าว 2 ครั้งต่อปีที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เพื่อปูทางไปสู่ความสุขสมบูรณ์ของราษฎร

ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 โลกได้แบ่งออกเป็นฝ่ายโลกเสรีประชาธิปไตยและโลกคอมมูนิสต์ ศาสตราจารย์ ดร. กนต์ธีร์ ศุภมงคล มีความเห็นว่าประเทศไทยควรวางตัวเป็นกลาง ในขณะที่รัฐบาลไทยวางตัวอย่างชัดเจนว่าไม่นิยมแนวคิดคอมมูนิสต์

สำหรับสังคมไทย ความทรงจำทางการเมืองที่แตกต่างยังคงหล่อหลอมการแบ่งแยกมิตร/ศัตรู จึงควรถามต่อว่า การเมืองในความสัมพันธ์ที่เป็นมิตรภาพต่อกันจะเป็นไปได้หรือไม่

กำพล จำปาพันธ์ ได้นำเกร็ดประวัติศาสตร์ของวัดสุวรรณดาราราม ว่าด้วยประวัติความเป็นมา ความเกี่ยวข้องกับนายปรีดี พนมยงค์ การเชื่อมโยงฝ่ายเจ้านายเข้าร่วมขบวนการเสรีไทย และข้อสรุปว่าด้วยแนวคิดเกี่ยวกับ “วัด” ที่เปลี่ยนไปภายหลังเหตุการณ์การอภิวัฒน์สยาม 2475