จอมพล ป. พิบูลสงคราม

เอกสารทางการทูตในระหว่างสงครามโลก ครั้งที่ 2 แสดงให้เห็นถึงการเจรจาลับทางการทูตต่ออังกฤษและสหรัฐอเมริกา ทั้ง 2 ประเทศนี้มีความเห็นต่างกันโดยสหรัฐอเมริกามีแนวโน้มสนับสนุนไทยให้เป็นอิสระจากอิทธิพลของอังกฤษ

เอกสารทางการทูตชุดนี้เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์สะท้อนถึงความสัมพันธ์ทางการทูตสมัยสงครามโลก ครั้งที่ 2 ของขบวนการเสรีไทยกับสหรัฐอเมริกา และอังกฤษเพื่อต่อต้านกองทัพญี่ปุ่นและปกป้องเอกราชอธิปไตยของไทย

ภายหลังการพ่ายแพ้ของขบวนการประชาธิปไตย 26 กุมภาพันธ์ 2492 ซึ่งนำโดยนายปรีดี พนมยงค์ ที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อกอบกู้ประชาธิปไตยจากรัฐบาลเผด็จการทหาร ส่วนความคิดเห็นจากข้าราชการพบว่าส่วนใหญ่เห็นด้วยกับการปราบปรามครั้งนี้

การแทรกซึมของโผน อินทรทัต เป็นวิธีการทางทหารที่ขบวนการเสรีไทยจะพอที่จะทำได้ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่ประเทศไทยอยู่ภายใต้การปกครองของญี่ปุ่น การแทรกซึมจึงต้องใช้ความกล้าหาญและยุทธศาสตร์ในการฝ่าฟันอุปสรรคเพื่อต่อต้านกองทัพญี่ปุ่น

การบังคับสูญหายเป็นเครื่องมือของรัฐในการจัดการฝ่ายตรงข้าม สร้างบาดแผลให้ครอบครัวและสังคมผ่าน “การสูญเสียที่ไม่มีความชัดเจน” รัฐต้องเปิดเผยความจริงและนำผู้กระทำผิดมาลงโทษ เพื่อสร้างความยุติธรรมและสันติภาพที่แท้จริง

อัศนี พลจันทร หรีอ “นายผี” ได้เคยทำงานเป็นอัยการฝึกหัดที่ปัตตานี ระหว่างนั้นก็ได้ศึกษาภาษามลายูและวรรณกรรมการเมืองของโลกอิสลามไว้มาก เขาจึงได้เขียนวิเคราะห์ลักษณะที่มาที่ไปของภาษามลายูเทียบเคียงกับภาษาไทยเอาไว้

ทศ พันธุมเสน เป็นสมาชิกขบวนการเสรีไทยสายอังกฤษ ที่มีบทบาทสำคัญในการต่อต้านญี่ปุ่นช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ภายหลังสงครามได้รับยศร้อยเอกประจำกองทัพอังกฤษ และกลับมาทำงานด้านอุตสาหกรรมและการเงินในประเทศไทย

กุหลาบ สายประดิษฐ์ เสนอให้เห็นการไม่ชอบธรรมและคอร์รัปชันในสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม กรณีไม่ปราบปรามการค้าฝิ่นสะท้อนว่าแม้จะมีการเลือกตั้งไม่มีความเป็นประชาธิปและประชาชนได้แต่เพียง “ชเง้อดู” ความอยุติธรรมที่เกิดขึ้น

การก่อตั้งสถานคาสิโนในสมัยคณะราษฎรมีหลักการมาจากการชดเชยงบประมาณเนื่องจากการยกเลิกภาษีรัชชูปการหลังการอภิวัฒน์ 2475 โดยมีการประชุมคณะรัฐมนตรีเรื่องนี้ครั้งสำคัญในช่วงทศวรรษ 2480

เกร็ดประวัติศาสตร์และข่าวลือเรื่องนายปรีดี พนมยงค์ ลี้ภัยในลาว และความสัมพันธ์ระหว่างนายปรีดี ท้าวกระต่าย โดนสโสฤทธิ์ รองนายกรัฐมนตรีของลาว และพลจัตวาสมัย แววประเสริฐ เอกอัครราชทูตไทยประจำประเทศลาว