ปรีดี พนมยงค์

ครั้นแล้ววันพุธที่ ๑๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๙๘ สถานการณ์ในเรือนจำมหันตโทษก็เริ่มเคร่งเครียด ไม่มีใครรู้ว่าอะไรจะเกิดขึ้น นอกจาก ขุนนิยมบรรณสาร ผู้บัญชาการเรือนจำเท่านั้นที่กำความลับไว้ ทุกคนต่างพากันปฏิบัติไปตามคำสั่งโดยไม่รู้ว่าอะไรจะเกิดขึ้น เมื่อ ๑๗.๐๐ น. ได้มีประกาศประชุมด่วน ห้ามมิให้พนักงานทุกคนออกไปจากเรือนจำอย่างเด็ดขาด ผู้ต้องขังทั้งหมดถูกจัดให้เข้าเรือนขังหมดก่อนปกติ คือก่อน ๑๗.๐๐ น. มหันตโทษอันกว้างใหญ่และเต็มไปด้วยเสียงมาตลอดทั้งวัน พลันก็เงียบลงอย่างฉับพลัน

นโม พุทฺธาย  ดูกรท่านสาธุชนทั้งหลาย  วันนี้วันที่ 25 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2479 เป็นศุภดิถีมงคลสมัย วันมาฆบูชาจาตุรงคสันนิบาต สมาชิกพุทธธรรมสมาคมได้มาชุมนุมพร้อมกันเพื่อบำเพ็ญกุศลตามคตินิยม

  ปรีดีกับการขุดคลอง การริเริ่มแนวคิดเกี่ยวกับการขุดคลองคอดกระของปรีดี เริ่มต้นขึ้นในปี พ.ศ. 2478 ในรัฐบาลของ พันเอกพระยาพหลพลพยุหเสนา (ตำแหน่งในขณะนั้น) หลวงประดิษฐ์มนูธรรม หรือ นายปรีดี พนมยงค์ ในฐานะรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ได้รื้อฟื้นและเสนอแผนการในการขุดคลองบริเวณคอคอดกระเพื่อบรรเทาผลกระทบจากสภาวะเศรษฐกิจตกต่ำทั่วโลกภายหลังจากสงครามโลกครั้งที่ 1  อย่างไรก็ดี รัฐบาลในเวลานั้นขาดแคลนงบประมาณทำให้โครงการดังกล่าวไม่ได้ถูกริเริ่มขึ้นในเวลานั้น[1]

แม้ไม่ปรากฏว่า ฯพณฯ รัฐบุรุษอาวุโสของไทยเล่นเครื่องดนตรีชนิดใดเป็น แม้ไม่ปรากฏว่ารัฐบุรุษอาวุโสผู้นี้ประพันธ์เพลงใดๆ ไว้หรือไม่ แต่นั่นไม่ได้หมายความว่า นายปรีดี พนมยงค์ ไม่มีดนตรีในหัวใจ ดุษฎี พนมยงค์ ธิดาของเขา เล่าว่า “ยามว่างจากการเรียน หรือการงาน  แม้จะเครียดอย่างไร คนใกล้ชิดมักได้ยินนายปรีดีผ่อนคลายความเครียด ด้วยการฮัมทำนองเพลงไพเราะอย่างอารมณ์ดี” ไม่เพียงเท่านั้น เพลงโปรดทั้งไทยและเทศของนายปรีดียังตีความเชื่อมโยงไปกับภารกิจทางการเมืองของเขาอีกด้วย

โครงการขุดคลองเชื่อมทะเลอันดามันกับอ่าวไทยเป็นโครงการขนาดใหญ่โครงการหนึ่งที่ถูกพูดถึงในทุกยุคสมัยตลอดหน้าประวัติศาสตร์ไทยที่ผ่านมาตั้งแต่สมัยอยุธยาจนถึงปัจจุบัน

-๒- ในระหว่าง พ.ศ. ๒๔๗๘ ขณะที่ข้าพเจ้าดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย กรมโยธาเทศบาลสมัยนั้น (ที่ได้ตั้งขึ้นโดยรวมกรมทางกับกรมนคราทรเข้าเป็นกรมเดียวกัน มีหน้าที่ในการทางทั่วราชอาณาจักร และการคมนาคมส่วนท้องถิ่น) ได้จัดร่างโครงการทางทั่วราชอาณาจักรตามคำสั่งของข้าพเจ้า เสร็จแล้ว ได้เสนอร่างโครงการนั้นมายังข้าพเจ้าเพื่อพิจารณา 

บันทึกข้อเสนอเรื่องขุดคอคอดกระของนายปรีดี พนมยงค์ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๐๑ เรียน ท่านนายกสมาคมหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย

  กลางปี พ.ศ. 2489 หนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่งถือกำเนิดขึ้น และมีลักษณะเด่นตรงที่ดำเนินกิจการโดย "สตรี" นั่นคือหนังสือพิมพ์ ธรรมธาดา ซึ่ง คุณหญิงพงา ดุลยธรรมธาดา D.S.A. เป็นเจ้าของและผู้จัดการ  นายจงใจภักดิ์ ฉัตรภูมิ D.P.N. เป็นบรรณาธิการผู้โฆษณา พันตรี จิระชัย ชูรัตน์ เป็นผู้ช่วยบรรณาธิการ และ นายสวัสดิ์ สิริสวัสดิ์ เป็นผู้พิมพ์

เริ่มต้นจากการเดินทางไปสู่ค่าย “สนามบินเต่างอย” เทือกเขาภูพาน จังหวัดสกลนคร เนื่องจากขบวนการเสรีไทยเป็นความลับอย่างยิ่งยวด การที่จะเดินทางเข้าค่ายเต่างอย จังหวัดสกลนครได้ จะต้องมีคนแนะนำหรือนำเข้าไป

สงครามโลกครั้งที่ ๒ เริ่มเกิดขึ้นในทวีปยุโรปเมื่อวันที่ ๑ กันยายน ๒๔๘๒ โดยกองทัพเยอรมันได้บุกเข้าโจมตีโปแลนด์ และได้รับชัยชนะในประเทศภาคพื้นยุโรปอย่างรวดเร็ว จากนั้นได้โจมตีประเทศอังกฤษทางอากาศ เมื่อวันที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๔๘๓ และบุกเข้าสหภาพโซเวียตเมื่อวันที่ ๒๒ มิถุนายน ๒๔๘๔ ขณะนั้นสหรัฐอเมริกายังเป็นกลางอยู่