บทบาท-ผลงาน

ปรีดี พนมยงค์ มีบทบาทสําคัญอย่างยิ่งในการวางแนวคิดที่เป็นโครงสร้างหลักของรัฐไทยสมัยใหม่ ได้มีการจัดระเบียบบริหารราชการของไทย จัดแบ่งกลไกของรัฐออกเป็นส่วนกลาง-ส่วนภูมิภาค-ส่วนท้องถิ่น

หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลง แม้ประเทศไทยได้รับสันติภาพกลับคืนมา แต่ปัญหาในทางเศรษฐกิจก็ยังคงดำเนินต่อไป เรื่องสำคัญประการหนึ่งที่สืบเนื่องมาจากการเจรจาเพื่อรักษาสถานะเอกราชของไทยหลังสงคราม คือ การทำความตกลงสมบูรณ์แบบอังกฤษ และการที่ไทยจะต้องส่งข้าว (โดยไม่คิดมูลค่า) 1.5 ล้านตันให้กับอังกฤษ

ปากคำประวัติศาสตร์จากนายปรีดี พนมยงค์ หัวหน้าขบวนการเสรีไทย เล่าเบื้องหลังการประกาศสันติภาพ เมื่อวันที่ 16 สิงหาคม 2488 หรือเมื่อ 75 ปีก่อน

ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 นั้น ปัญหาการขาดแคลนสินค้าอุปโภคบริโภคเป็นปัญหาสำคัญที่กระทบต่อชีวิตของประชาชนเป็นอย่างมาก  สินค้าบางอย่างที่ในปัจจุบันไม่ได้หายากอย่างเช่น ผ้าห่ม และเสื้อผ้า กลับมีค่า มีราคา และมีความสำคัญเป็นอย่างมาก  

ในวาระครบรอบ 100 ปีแห่งการสิ้นพระชนม์ของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ผู้ทรงได้รับการยกย่องเป็น "บิดาและองค์ปฐมาจารย์ของนักนิติศาสตร์แห่งประเทศไทย" จึงขอร่วมรำลึกถึงเสด็จในกรมพระองค์นั้น ผ่านบทความ "การยกเลิกสิทธิสภาพนอกอาณาเขต: จากกรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ถึงนายปรีดี พนมยงค์"

ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 นอกจากภยันตรายแก่ชีวิตจากสงคราม ที่มีการทิ้งระเบิดในหลายจังหวัดของประเทศไทยแล้ว ค่าครองชีพที่พุ่งสูงขึ้นอย่างมาก (ประมาณ 10 เท่า) ทำให้ชีวิตผู้คนประสบปัญหาทางเศรษฐกิจตามไปด้วย

ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.ชาญวิทย์ เกษตรศิริ แกะรอยหนังสือนวนิยาย และภาพยนตร์ "พระเจ้าช้างเผือก" ซึ่งมาจากบทประพันธ์และการอำนวยการสร้างของนายปรีดี พนมยงค์ ที่สร้างขึ้นใน พ.ศ. 2483 ก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 เพียงเล็กน้อย

ในวาระ 75 ปี วันสันติภาพไทย (16 สิงหาคม 2488-2563) ที่จะมาถึงนี้ 'เขมภัทร ทฤษฎิคุณ' กล่าวถึงบทบาทและความสำคัญของธนาคารแห่งประเทศไทยในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2

ความคิดของอาจารย์ปรีดีได้ก่อประโยชน์ให้แก่บ้านเมืองหลายด้านหลายสาขา แม้ความคิดบางอย่างไม่ได้รับการสนองตอบในขณะนั้น ก็มีอิทธิพลกระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในระยะต่อมา ยิ่งกว่านั้นประเทศไทยจะจารึกผลงานของท่านในฐานนักคิดนักปฏิรูปสังคม

ม.จ.อัปภัศราภา เทวกุล ได้เล่าเกร็ดประวัติศาสตร์ในช่วงนี้ไว้ได้อย่างน่าสนใจ