บทบาท-ผลงาน

การประชุมกรรมาธิการสอบสวนว่าหลวงประดิษฐมนูธรรม เปนคอมมิวนิสต์หรือไม่ รายงานการประชุมครั้งที่ 3 นี้ทางคณะกรรมาธิการฯ ได้สอบสวนความคิดของหลวงประดิษฐ์มนูธรรมโดยเน้นทางด้านโภคกิจ และโภคทรัพย์คือ การทำงาน และที่ดิน

ภายหลังจากที่สงครามโลกครั้งที่ 2 ยุติลงเมื่อวันที่ 16 สิงหาคม 2488 นายปรีดี พนมยงค์ในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ได้ส่งโทรเลขลงวันที่ 6 กันยายน พ.ศ. 2488 อัญเชิญเสด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล เสด็จนิวัติพระนคร และหนังสือโต้ตอบระหว่างทั้งสองท่านโดยได้นำเสนอไว้ครบถ้วนในบทความนี้

ความสัมพันธ์ระหว่างนายปรีดี พนมยงค์ และโฮจิมินห์ ในการสนับสนุนการกอบกู้เอกราชของประเทศเวียดนาม จนนำไปสู่การประกาศเอกราชของประเทศเวียดนาม ณ จตุรัสบาดิ่น กลางกรุงฮานอย ในวันที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2488

ในปี 2567 เป็นวาระครบรอบ 50 ปี ความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างไทยกับสาธารณรัฐเช็กทั้งสองประเทศได้สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกันอย่างเป็นทางการเมื่อปี 2517 และแบบไม่เป็นทางการตั้งแต่รัฐกาลที่ 7 และช่วงที่นายปรีดี พนมยงค์ ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

นายปรีดี พนมยงค์ บันทึกถึง เหตุการณ์สมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 กับรายละเอียดการลาออกของจอมพลป.พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี ที่นายปรีดี พนมยงค์ และผู้สนับสนุนใช้วิธีทางรัฐสภาเพื่อล้มรัฐบาล

ปรีดี พนมยงค์ เขียนถึงที่มา สาเหตุ และบริบาทของการเมืองไทยยุคสงครามอินโดจีน-ฝรั่งเศส โดยบันทึกประวัติศาสตร์ถึงนโยบายของรัฐบาล การเมืองระหว่างประเทศในขณะนั้น และกระบวนทัศน์ของตนเองต่อกรณีเรียกร้องดินแดนคืนจากฝรั่งเศส

ปรีดี พนมยงค์ เสนอประเด็นเรื่องหลัก 6 ประการที่หนังสือชีวิต 5 แผ่นดินของข้าพเจ้าโดยนายประยูร ภมรมนตรี โดยชี้ว่าข้อเท็จจริงที่แท้นั้น นายประยูรได้ปฏิเสธการดำเนินนโยบายตามหลัก 6 ประการของคณะราษฎร

นายปรีดี พนมยงค์ เสนอว่าในบริบทสงครามโลก ครั้งที่ 2 ซึ่งเเผด็จการฟาสซิสต์เรืองอำนาจในประเทศฝ่ายอักษะ พบว่าในไทยนั้นรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ที่เดิมยึดหลัก 6 ประการและสันติภาพได้มีนายประยูร ภมรมนตรี และหลวงวิจิตรวาทการ หนุนเสริมให้จอมพล ป. เอาอย่างฮิตเลอร์

นโยบายสันติภาพระหว่าง 3 เดือนแรกของรัฐบาลซึ่งนายพันเอกหลวงพิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรีโดยมีนายปรีดี พนมยงค์ เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังซึ่งรัฐบาลยังยึดหลัก 6 ประการในการดำเนินนโยบาย

ไสว สุทธิพิทักษ์ กล่าวถึงบทบาทผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ของปรีดี พนมยงค์ ตั้งแต่ พ.ศ. 2484-2488 ซึ่งเป็นช่วงสงครามโลก ครั้งที่ 2 ที่ปรีดีมีพันธกิจกู้ชาติและรักษาเอกราชของประเทศไว้ได้ด้วยการก่อตั้งขบวนการเสรีไทยในประเทศ