ปรีดี พนมยงค์

'ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์' เล่าถึงความเป็นมาระหว่างนายปรีดี พนมยงค์ กับ “โรงเรียนเตรียมปริญญามหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง” หรือ ต.ม.ธ.ก. โดยความมุ่งหวังของท่านผู้ประศาสน์การเพื่อจะปรับปรุงและพัฒนาการศึกษาทุกระดับเพื่อให้สอดคล้องกับระบอบรัฐธรรมนูญ

ศ.ดร.วิเชียร วัฒนคุณ' เล่าถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้นเมื่อครั้งที่เดินทางไปที่ “ยูเนสโก” ณ กรุงปารีส ในการเป็นคณะผู้แทนไทยเพื่อดำเนินการจัดการแถลงชี้แจงต่อคณะกรรมการกลั่นกรองฯ เพื่อทบทวนมติและขอให้เพิ่มชื่อ 'นายปรีดี พนมยงค์' ในบัญชีรายการที่ได้รับการคัดเลือกเสนอชื่อให้เป็นบุคคลสำคัญของโลก .

"รัฐบุรุษ" หรือ THE STATESMAN WEEKLY มีลักษณะเป็น “แม็กกาซีนการเมืองรายสัปดาห์ ฉบับสมบูรณ์แบบในเมืองไทย” บรรณาธิการ เจ้าของ ผู้พิมพ์ ผู้โฆษณา คือ เทพวิฑูร นุชเกษม จำหน่ายราคาฉบับละ 2 บาท และฉบับรำลึกท่านปรีดีนั้น วางแผงเป็นหนังสือพิมพ์ปีที่ 1 ฉบับที่ 5 ประจำวันอังคารที่ 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2493

'พระไพศาล วิสาโล' เปรียบพระมหากษัตริย์นาม 'พระเจ้าจักรา' ว่า "ทรงเป็นกษัตริย์ที่ทรงคุณธรรม ไม่ประสงค์ให้ไพร่พลของพระองค์ต้องสูญเสียเลือดเนื้อ จึงเลือกใช้วิธีการรบแบบยุทธหัตถีกับพระเจ้าหงสา ครั้นประสบชัยชนะแล้วก็สั่งปล่อยแม่ทัพนายกอง และทหารกรุงหงสาทั้งหมด หาได้จับกุมคุมขังหรือทำร้ายแต่อย่างใดไม่"

ณ ขณะที่ผู้เขียนได้เขียนบทความชิ้นนี้ อยู่ในช่วงเวลาของเหตุการณ์ที่รัฐบาลอเมริกันกำลังจะจัดตั้งรัฐบาลในอิรัก จะเห็นได้ว่า แนวคิดเรื่อง "สันติภาพ สันติธรรม มนุษยธรรม" ยังคงนำมาใช้ได้กับทุกยุคทุกสมัย แม้กระทั่งเหตุการณ์ความรุนแรงที่กำลังเกิดขึ้นก็ตาม

บทกวีนี้ตีพิมพ์ลงในหนังสือพิมพ์ประชามิตร รายสัปดาห์ ฉบับวันที่ 10 มีนาคม 2489

เนื้อหากล่าวถึงแนวคิดสันติวิธีและสันติภาพที่นายปรีดี พนมยงค์ ผู้ประพันธ์ ได้สอดแทรกไว้ใน "พระเจ้าช้างเผือก" ไม่ว่าจะเป็นตัวบทภาพยนตร์ก็ดี หรือ ตัวละครก็ดี ผ่านการตีความในบริบทต่างๆ อาทิ สันติภาพ : ไม่ใช่การยอมจำนน, สันติวิธี : มุมมองจากศาสนาพุทธ และ สันติภาพเชิงโครงสร้าง : หนทางสู่สันติภาพในสังคม เป็นต้น

“ท่านอาจารย์มีความชอบในภาพยนตร์เป็นการส่วนตัวหรือเปล่าคะ?” คำถามของ สุรัยยา (เบ็ญโส๊ะ) สุไลมาน ผู้ศึกษาประเด็นแนวคิดสันติวิธีของนายปรีดีผ่านภาพยนตร์ "พระเจ้าช้างเผือก" เมื่อครั้งเข้าทำการสัมภาษณ์ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ โดยมี คุณวาณี พนมยงค์ ร่วมสนทนาให้ข้อมูลในวงสัมภาษณ์นั้นด้วย

‘ไสว สุทธิพิทักษ์’ ได้เขียนถึงเรื่องราวภายหลังเหตุการณ์จากการนำเสนอ “เค้าโครงการเศรษฐกิจ” คือ การนำออกแจกจ่ายสมุดปกขาวให้กับราษฎร ต่อเนื่องไปถึงเหตุการณ์รุนแรงในระบอบประชาธิปไตย คือ การปิดสภา งดใช้รัฐธรรมนูญบางมาตรา จนถึงการให้สัมภาษณ์เชิงข่มขู่กับหนังสือพิมพ์เพื่อใส่ร้ายคณะราษฎรของฝ่ายอนุรักษนิยม เป็นต้น

'ศรีสว่าง พั่ววงศ์แพทย์' ปาฐกถาเรื่อง "สตรีกับประชาธิปไตย" ความมีเสน่ห์ของงานชิ้นนี้ เริ่มต้นที่เล่าถึงการรับรู้บทบาทและสิทธิของสตรีจากประสบการณ์เยาว์วัยภายในครอบครัว ชุมชน ของผู้เขียนแล้วจึงค่อยๆ เปิดเผยความรับรู้เรื่องบทบาทของสตรีที่เชื่อมโยงกับสังคม