หลวงประดิษฐ์มนูธรรม

29 กันยายน พ.ศ. 2476 วันกลับสู่มาตุภูมิอย่างสง่างามจากปารีสสู่กรุงเทพฯ ของหลวงประดิษฐ์มนูธรรม หลังกรณีสมุดปกเหลือง และพระยาพหลพลพยุหเสนาได้ทำการรัฐประหารล้มล้างรัฐบาลของพระยามโนปกรณ์นิติธาดา ในวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476

บทความนี้เสนอผลของการสอบสวนกรรมาธิการซึ่งสภาผู้แทนราษฎรตั้งขึ้นเพื่อสอบสวนนายปรีดี พนมยงค์ว่าเป็นคอมมูนิสต์หรือไม่ โดยสภาฯ ได้พิจารณารายงานการสอบสวนนี้ในวันที่ 10 มีนาคม 2476 โดยลงมติว่า นายปรีดีไม่มีมลทินเป็นคอมมิวนิสต์

อัตชีวประวัติของนายเล้ง ศรีสมวงศ์ ในการทำงานด้านการคลัง และการธนาคาร โดยเฉพาะในช่วงที่ดำรงตำแหน่งผู้ว่าการธนาตารแห่งประเทศไทย กับการดำเนินงานด้านธนาคารพาณิชย์ของเอกชน และความสัมพันธ์กับนายปรีดี พนมยงค์

การข่าวและการต่างประเทศไทยก่อนเกิดสงครามโลก ครั้งที่ 2 วันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2482 จากหลักฐานชั้นต้นสำคัญคือ รายงานการประชุมคณะรัฐมนตรี (พิเศษ) วันที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2482 เรื่อง สงคราม และบันทึกการประชุมกรรมการพิจารณาประมวลข่าวในยามฉุกเฉิน วันที่ 4 กันยายน พ.ศ. 2482

หากในครานั้นนายปรีดี พนมยงค์ไม่ได้เสนอเค้าโครงการเศรษฐกิจอันเป็นรากฐานของรัฐสวัสดิการขึ้น ปัจจุบันนี้สถานการณ์ทางการเมืองจะเป็นไปในทิศทางใด อย่างไรก็ตามแม้ว่าจะไม่มีข้อเสนอดังกล่าว พลวัตทางการเมืองอาจก่อให้เกิดแนวทางนี้ขึ้นในสักวัน

นโยบายสันติภาพระหว่าง 3 เดือนแรกของรัฐบาลซึ่งนายพันเอกหลวงพิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรีโดยมีนายปรีดี พนมยงค์ เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังซึ่งรัฐบาลยังยึดหลัก 6 ประการในการดำเนินนโยบาย

การแข่งขันโต้วาทีครั้งแรกของสยามในวันที่ 18 สิงหาคม 2478 ด้วยญัตติ “ร้อนดีกว่าเย็น” มีพระยาโอวาทวรกิจ เป็นหัวหน้าฝ่ายเสนอ และมีรองอำมาตย์โทวิเชียร ฉายจรรยา เป็นหัวหน้าฝ่ายค้าน โดยมีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงธรรมการคือ พระสารสาสน์ประพันธ์สนับสนุนให้จัดการแข่งขันโต้วาทีชิงรางวัลขึ้น

บันทึกและข้อเขียนของสุภา ศิริมานนท์ และลูกศิษย์ใกล้ชิดของนายปรีดี พนมยงค์ที่ไปพบท่านในช่วงบั้นปลายของชีวิตถึงประวัติศาสตร์ 2475-2520 และแนวคิดสังคมนิยมวิทยาศาสตร์ โดยนายปรีดีได้กล่าวถึงสิ่งที่กังวลต่อชาติบ้านเมืองคือ ‘อนาคตของประเทศไทย’

บันทึกประกอบคำประท้วง กรณีหนังสือชีวิต 5 แผ่นดินฯ ตอนที่ 7 เสนอ 3 ประเด็นสำคัญคือ การนำรัฐธรรมนูญชั่วคราวขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ความคลาดเคลื่อนวันเวลาที่ผู้แทนคณะราษฎรเข้าเฝ้าฯ และการฝ่าฝืนความจริงเกี่ยวกับบุคคลที่เข้าเฝ้าฯ โดยนายปรีดี พนมยงค์ โต้แย้งด้วยหลักฐานฯ ที่หักล้างได้ทั้ง 3 ประการ

บทความนี้เสนอนโยบายการจัดการศึกษาหลังการอภิวัฒน์ 2475 ตามหลัก 6 ประการในข้อ 6. “จะต้องให้การศึกษาอย่างเต็มที่แก่ราษฎร” ส่งผลให้มีการก่อตั้งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองขึ้นและในวันที่ 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2482 ได้มีการแต่งตั้งศาสตราจารย์วิสามัญฯ ขึ้นซึ่งสะท้อนนัยการเมือง