เกร็ดประวัติศาสตร์

ท่านรัฐบุรุษอาวุโสเป็นคนสายน้ำเดียวกันกับผม ท่านเกิดที่บ้านคลองเมือง เหนือหัวรอขึ้นไป ส่วนผมเกิดในเรือที่คูขื่อหน้า ใต้หัวรอลงมา ท่านเรียนหนังสือโรงเรียนเดียวกับผม แต่ห่างกันหลายสิบรุ่น ท่านเข้าเรียนเมื่อ ร.ศ. 131 (พ.ศ. 2455) และสำเร็จเมื่อ พ.ศ. 2458 เลขประจำตัว 791 แต่ผมเรียนเมื่อ พ.ศ. 2482 เลขประจำตัว 4450 ห่างไกลกันลิบ ถึงกระนั้นผมก็เคยเป็นนักเรียนร่วมชั้นกับลูกชายคนหนึ่งของท่านคือ คุณปาล ซึ่งตอนนั้นเป็นสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2  แต่คุณปาลมานั่งอยู่ไม่กี่วันไม่ทันได้พูดกันด้วยซ้ำ ก็หายไปโดยไม่ทราบสาเหตุ

เนื่องในโอกาส 114 ปีชาตกาล พระธรรมโกศาจารย์ (เงื่อม อินฺทปญฺโญ) หรือที่รู้จักกันในนาม “พุทธทาสภิกขุ”  27 พฤษภาคม 2449-2563 จึงขอนำธรรมกถาชิ้นสำคัญที่มาจากบันทึกเสียงของท่านจากสวนโมกขพลาราม จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งนำมาเปิดให้สาธุชนได้รับฟัง ณ กองบังคับการตำรวจน้ำ จังหวัดสมุทรปราการ ในงานอัญเชิญอัฐิธาตุของนายปรีดี พนมยงค์ ไปลอยอ่าวไทย เมื่อวันที่ 11 พฤษภาคม 2529 มาเผยแพร่อีกครั้งหนึ่ง - - - - -

ใครที่เคยไปเรียนหนังสือหรือทำงานที่ประเทศฝรั่งเศส ย่อมมีโอกาสได้พบคุณลุงคุณป้าคู่หนึ่ง คุณลุงมีรูปร่างค่อนข้างเล็ก ผมสีดอกเลาตัดสั้นเกรียน หน้าตาสดใส ดูไม่ออกว่าท่านอายุ 80 ปีกว่า คุณป้าคนผิวคล้ำ รูปร่างสันทัด คล่องแคล่ว โอภาปราศรัย

ในการบำเพ็ญกุศล เนื่องในวันคล้ายวันเกิด นายปรีดี พนมยงค์ รัฐบุรุษอาวุโส ณ ตำหนักสมเด็จฯ วัดมหาธาตุ 11 พฤษภาคม 2526 ที่มา : พุทธจักร ปีที่ 37 ฉบับที่ 5 พฤษภาคม 2526   ท่านผู้มีเกียรติแลวิสาสิกชนผู้เจริญทั้งหลาย วันนี้อาตมภาพรู้สึกมีความสุขใจเป็นพิเศษ ที่ได้เป็นเจ้าของสถานที่จัดต้อนรับดวงวิญญาณของ ฯพณฯ รัฐบุรุษอาวุโส ดร. ปรีดี พนมยงค์ เพื่อให้ท่านทั้งหลายได้บำเพ็ญกุศลอุทิศวิบากกัลปนาผล ไปสนองดวงวิญญาณของท่านในปรโลกเบื้องหน้าตามคติธรรมทางพระพุทธศาสนา

หนังสือชีวประวัติปรีดี พนมยงค์ เล่มแรก ตีพิมพ์ปีไหน? ใครเป็นคนเขียน? มีกี่เล่มที่สำคัญ?

ขอนำเกร็ดประวัติเรื่องวัดพนมยงค์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ซึ่งเป็นบ้านเกิดของนายปรีดี พนมยงค์ มาเล่าสู่กันฟังอีกครั้ง ที่มา: หนังสือพิมพ์มติชนรายวัน ฉบับวันที่ 15 พฤษภาคม 2526 “เวลาอาตมาเข้ากรุงเทพฯ พอบอกว่าอยู่ที่วัดพนมยงค์ คนชอบร้องว่า อ้อ… วัดปรีดี พนมยงค์นั่นเอง จริงๆ ไม่ใช่หรอก วัดพนมยงค์เป็นวัดเก่าแก่มานมนานแล้ว ทางปรีดีเขามาเอาชื่อวัดไปเป็นชื่อนามสกุลอีกทีหนึ่งต่างหาก” พระเกษม อติเมโธ ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดพนมยงค์เล่าให้ฟัง

ตอน ๒ ปรีดีเขียน ปรีดีเล่า

เสี้ยวหนึ่งแห่งความทรงจำ[1] คุณหญิงแร่ม พรหโมบล บุณยประสพ[2]      

ปฐมบท “นายปรีดี พนมยงค์ เนติบัณฑิตสยาม ดอกเตอร์อังดรัวต์และประกาศนียบัตร์ชั้นสูงในทางเอคอนอมิก...ข้าพเจ้ายิ่งฟังก็ยิ่งรู้สึกขึ้นทุกทีว่า นายปรีดี พนมยงค์ แม้พึ่งจะกลับมารับราชการในสยามก็จริง แต่เป็นผู้มีความคิดกว้างขวางรอบคอบกว่าคาดหมายมาก มิได้เปนแต่เนติบัณฑิตผู้เปรื่องด้วยนิติศาสตร์อย่างเดียว แต่เป็นผู้ที่อาจเห็นทั้งทางได้ทางเสียแห่งการใช้กฎหมายเป็นอย่างรอบคอบด้วย. เป็นเยี่ยงอย่างอันดีแก่คณครูทั่วไป.” ธานีนิวัต กระทรวงธรรมการ วันที่ ๒๗ กันยายน พ.ศ.๒๔๗๑[1]

ความทรงจำทางประวัติศาสตร์มิใช่เรื่องบังเอิญ หากเป็นสิ่งที่ผลิตขึ้นโดยสังคม ตราบใดที่ยังไม่มีความทรงจำร่วมกันในสังคม การต่อสู้เพื่อปลูกผังความทรงจำชุดนั้นก็ยังคงดำรงอยู่โดยเฉพาะจากผู้ที่มีส่วนได้เสียจากชุดความทรงจำนั้นๆ วันชาติ 24 มิถุนา  เป็นหนึ่งตัวอย่างของความทรงจำทางประวัติศาตร์ที่ถูกยกเลิกและทำให้ลืมหลังเป็นวันชาติมา 21 ปี โดยเฉพาะในหมู่คนรุ่นหลังที่โตไม่ทันการยกเลิก 24 มิถุนา วันชาติในปี 2503 โดยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์