บทความ

พระยามโนปกรณ์นิติธาดา คัดค้านโครงการเศรษฐกิจของคณะราษฎรและ ดร.ปรีดี พนมยงค์ จึงใช้วิธีควบคุมสภาด้วยการสั่งทหารเข้าตรวจค้นสมาชิก ซึ่งถือเป็นการล้ำรัฐธรรมนูญและข่มขู่สถาบันประชาธิปไตย สะท้อนความขัดแย้งรุนแรงในช่วงเปลี่ยนผ่านการปกครอง

ปาฐกถา นี้รายงานถึงผลงานของรัฐบาลในช่วง 2 ปีหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง ทั้งด้านกฎหมาย ความมั่นคง เศรษฐกิจ สิทธิเสรีภาพ และการศึกษา พร้อมเรียกร้องให้ประชาชนช่วยกันรักษารัฐธรรมนูญ เพื่อนำพาประเทศไปสู่ความเจริญรุ่งเรือง

กุหลาบ สายประดิษฐ์ ได้อธิบายมูลเหตุและแรงจูงใจในการปฏิวัติ พ.ศ. 2475 จากมุมมองของผู้ร่วมเหตุการณ์สำคัญในชุดบทความ "เบื้องหลังการปฏิวัติ" ซึ่งถือเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญ

ช่วงเวลาสำคัญในชีวิตของปลายในฐานะนักศึกษาต่างชาติที่ได้เรียนรู้และสัมผัสวัฒนธรรมจีนอย่างใกล้ชิด ซึ่งเป็นประสบการณ์ที่มีคุณค่ายิ่ง

ภายหลังการอภิวัฒน์สยาม พ.ศ. 2475 คณะราษฎรได้เดินทางไปยังพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เพื่อสังเกตการณ์ และรับความเห็นจากผู้ว่าราชการจังหวัดต่างๆ เพื่อนำเสนอเข้าที่ประชุมคณะรัฐมนตรี ในการดำเนินการด้านต่างๆ

ความสัมพันธ์พระยาพหลฯกับพระปกเกล้าฯ เริ่มด้วยความร่วมมือแต่กลายเป็นขัดแย้ง เนื่องจากพระองค์ทรงมีความกังวลต่อระบอบประชาธิปไตย มีข้อสงสัยบ่งชี้ว่าทรงรู้เห็นกบฏบวรเดช ก่อนเสด็จออกประเทศและสละราชสมบัติ สะท้อนความตึงเครียดจากการเปลี่ยนผ่านการปกครอง

ปรีดีพนมยงค์ทราบเรื่องร่าง พ.ร.บ. เทศบาล ในฐานะผู้ช่วยเลขานุการ แต่การพิจารณาล่าช้าด้วยความซับซ้อน ประสบปัญหาข้อขัดแย้งจากต่างประเทศ และไม่มีอำนาจกำหนดลำดับการพิจารณากฎหมายนี้

โครงการดุสิตธานีและร่างกฎหมายพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2473 เป็นความพยายามของชนชั้นนำในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ แต่ยังไม่ใช่การปกครองท้องถิ่นแบบประชาธิปไตยเต็มรูปแบบ เนื่องจากยังคงเน้นการรวมศูนย์อำนาจ ไม่ได้กระจายอำนาจไปสู่ประชาชนอย่างแท้จริง

ปรีดี พนมยงค์ อธิบายความหมายของ "เรฟโวลูชัน" ตามแนวคิดของมาร์กซ์-เลนิน โดยอ้างอิงจากหนังสือ "ปัญหาเลนิน" ของสตาลิน ซึ่งระบุว่าหมายถึงการเปลี่ยนแปลงที่ก้าวหน้าและปลดปล่อยมนุษยชาติ

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีส่วนสำคัญในการพระราชทานรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2475 โดยมิได้ทรงถูกบังคับ แต่ทรงเต็มพระทัยและมีส่วนร่วมในการยกร่าง รวมทั้งทรงซ้อมพิธีการด้วยพระองค์เอง ผู้แทนราษฎรชั่วคราวที่ร่วมพิจารณาประกอบด้วยเชื้อพระวงศ์และผู้มีบรรดาศักดิ์ แสดงถึงการยอมรับจากทุกฝ่าย