นายปรีดี พนมยงค์ รัฐบุรุษอาวุโส ถึงแก่อสัญกรรม ณ กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส เมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2526 ต่อมาได้มีการเชิญอัฐิธาตุของท่านกลับสู่มาตุภูมิ ย่ำรุ่งวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2529 มีประชาชนมารอต้อนรับที่สนามบินดอนเมืองอย่างเนืองแน่น โดยปราศจากรัฐพิธีรับรองใดๆ … นั่นคงเป็นเพราะอัฐิธาตุของนายปรีดี เป็นสัญลักษณ์ของสัจจะทางอุดมการณ์และจิตวิญญาณแห่งการต่อสู้เพื่อประชาธิปไตย ประดุจหอกข้างแคร่ที่คอยทิ่มตำสำนึกของชนชั้นปกครองเผด็จการทุกยุคทุกสมัย
คงมีแต่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มูลนิธิปรีดี พนมยงค์ และภาคประชาชน ที่ได้ร่วมกันจัดพิธีต้อนรับอัฐิธาตุของรัฐบุรุษอาวุโสผู้พลัดถิ่น ในระหว่างวันที่ 7-11 พฤษภาคม พ.ศ. 2529 ณ บริเวณอนุสรณ์สถานปรีดี พนมยงค์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และบริเวณมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
วันที่ 7 พฤษภาคม อัฐิธาตุของนายปรีดี พนมยงค์ เดินทางมาถึงสนามบินดอนเมือง ด้วยเที่ยวบินพิเศษของสายการบินไทย TG 935 โดยมี ท่านปัญญานันทภิกขุ มารอรับ หลังจากนั้น จึงเชิญอัฐิธาตุขึ้นขบวนรถไปประดิษฐาน ณ อนุสรณ์สถานปรีดี พนมยงค์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา อันเป็นบ้านเกิดของนายปรีดี มีการแสดงปาฐกถาธรรมโดยท่านปัญญานันทภิกขุ พิธีสงฆ์ และการแสดงมหรสพฉลองอัฐิธาตุ
วันที่ 9 พฤษภาคม สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสภมหาเถระ) เป็นประธานพิธีเปิดอนุสรณ์สถานปรีดี พนมยงค์ แทนสมเด็จพระสังฆราช พร้อมด้วย พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล เสด็จร่วมพิธี หลังจากนั้น ได้นำขบวนเชิญอัฐิธาตุเข้ากรุงเทพฯ มาประดิษฐาน ณ ตึกโดม มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มีพิธีทอดผ้ามหาบังสุกุล รวมทั้งมีการแสดงปาฐกถาธรรมโดย พระราชวรมุนี การอภิปราย และมหรสพฉลองอัฐิธาตุ
วันที่ 11 พฤษภาคม มีพิธีวางพวงมาลา ณ อนุสาวรีย์ปรีดี พนมยงค์ หน้าตึกโดม พระสงฆ์สวดพระพุทธมนต์ ถวายเพลแล้วทอดผ้าบังสุกุล และเชิญอัฐิธาตุขึ้นรถไปทำพิธีลอยอังคารที่อ่าวไทย โดยเรือตำรวจน้ำ “ดำรงราชานุภาพ”
รับชมคลิป “ปรีดีนิวัติ (Return of Pridi) ต้อนรับอัฐิธาตุ ปรีดี พนมยงค์ กลับไทย 7 พฤษภาคม 2529” ได้ที่ : https://youtu.be/c_mI3vH3tgI
