รศ.ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ :
ท่านผู้รักชาติ รักประชาธิปไตย ท่านกรรมการบริหารมูลนิธิและสถาบันปรีดี พนมยงค์ ท่านผู้ชมที่อยู่ทางออนไลน์
ท่านทั้งหลายครับ ความไม่เชื่อมั่นในเสียงของประชาชน ความหวาดวิตกต่ออำนาจของประชาชนในการเปลี่ยนแปลงประเทศ เป็นเหตุผลที่ซ่อนอยู่ในคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญที่ห้ามไม่ให้ประชาชนร่วมร่างรัฐธรรมนูญโดยตรง ไม่สามารถให้ประชาชนเลือกผู้ร่างรัฐธรรมนูญได้โดยตรง
ศาลรัฐธรรมนูญให้เหตุผลที่ไม่สามารถมี สสร. จากการเลือกตั้งโดยตรงในการร่างรัฐธรรมนูญได้ เพราะรัฐธรรมนูญไม่ได้ให้อำนาจ สสร. จากประชาชนทำเช่นนั้น แต่ประชาชนมีอำนาจเห็นชอบในการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ด้วยการแสดงประชามติ นั่นคือ การตีความรัฐธรรมนูญที่มาจากผลผลิตของคณะรัฐประหาร
ว่ากันตามหลักการประชาธิปไตยแล้ว ประชาชนมีสิทธิอันสมบูรณ์ในร่างกติกาสูงสุด และอำนาจอธิปไตยต้องมาจากประชาชน เราจึงจะเรียกประเทศของเราได้ว่าเป็นประชาธิปไตยได้อย่างเต็มปาก การมีส่วนร่วมของประชาชนในการร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ จะเป็นไปอย่างจำกัดตามคำวินิจฉัยของศาล แต่เราสามารถออกแบบให้เกิดการมีส่วนร่วมจากประชาชนมากที่สุดได้
อำนาจอธิปไตยเป็นของประชาชนอย่างแท้จริงหรือไม่ในประเทศไทย เพราะรัฐธรรมนูญไทยปี 2560 ได้วางระบบให้ใช้อำนาจผ่านองค์กรตามรัฐธรรมนูญ เช่น รัฐสภา คณะรัฐมนตรีและศาล ไม่ใช่โดยประชาชนกระทำเองโดยตรง ศาลเคยวินิจฉัยว่าการจัดตั้ง “สภาร่างรัฐธรรมนูญ” หรือการให้ประชาชนมีส่วนร่วมโดยตรง ต้องอยู่ภายใต้กรอบรัฐธรรมนูญเดิม หากรัฐธรรมนูญไม่ได้บัญญัติให้ประชาชนเสนอร่างได้โดยตรง การดำเนินการเช่นนั้นถือว่าขัดต่อรัฐธรรมนูญ
แม้ประชาชนสามารถแสดงเจตจำนงผ่านประชามติ แต่ประชามติเป็นเพียงการเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบร่างที่จัดทำโดยกลไกที่รัฐธรรมนูญกำหนด ไม่ใช่การร่างโดยประชาชนเอง
สิ่งที่เราทำได้ คือ ทำอย่างไรให้เกิดการมีส่วนร่วมในการร่างรัฐธรรมนูญ โดยประชาชนมากที่สุด รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน จะเป็นกติกาและกฎหมายสูงสุดของประเทศ เป็นสัญญาประชาคมที่กำหนดโครงสร้างอำนาจและสิทธิของประชาชน หากรัฐธรรมนูญถูกออกแบบโดยประชาชน เพื่อประชาชน และเพื่อประโยชน์ส่วนรวม ประเทศนั้นย่อมมีรากฐานแห่งประชาธิปไตยที่มั่นคงและยั่งยืน
รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน จะช่วยป้องกันการผูกขาดอำนาจ และลดความเหลื่อมล้ำทางการเมือง สร้างความเชื่อมั่นว่ากฎหมายสูงสุดของประเทศเป็นของประชาชน ไม่ใช่ของกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง จากรัฐธรรมนูญฉบับประชาชน สู่ประเทศของประชาชน เมื่อประชาชนมีสิทธิออกเสียง มีส่วนร่วม และตรวจสอบอำนาจรัฐได้อย่างแท้จริง ประเทศจะก้าวสู่ความเป็นประชาธิปไตยที่แท้จริง
“ประเทศของประชาชน ต้องเป็นประเทศที่เคารพสิทธิ เสรีภาพ และศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ประเทศที่มีระบบเศรษฐกิจที่เป็นธรรม ผู้คนอยู่กันด้วยภราดรภาพ และ ความสมานฉันท์"
รัฐธรรมนูญฉบับประชาชนไม่ใช่เพียงการเปลี่ยนแปลงตัวบทกฎหมาย แต่คือการสร้างวัฒนธรรมการเมืองใหม่ ที่ประชาชนเป็นเจ้าของประเทศอย่างแท้จริง เพื่อให้ประเทศไทยก้าวสู่ความมั่นคง ยั่งยืน และเป็นประเทศที่ประชาชนทุกคนภาคภูมิใจ
การมีรัฐธรรมนูญฉบับประชาชน เป็นพื้นฐานในการสร้างประเทศของประชาชน ประเทศที่ประชาชนเป็นเจ้าของอำนาจอธิปไตย มีสิทธิ เสรีภาพ และมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง ในการกำหนดอนาคตของประเทศผ่านกลไกประชาธิปไตยและหลักนิติรัฐ แน่นอนว่า จากประวัติศาสตร์ของประเทศส่วนใหญ่ ประเทศของประชาชนไม่อาจเกิดขึ้นจากการมอบให้ด้วยความเต็มใจของกลุ่มชนชั้นปกครอง โดยเฉพาะ ชนชั้นผู้ปกครองที่มีอำนาจผูกขาดทางเศรษฐกิจและการเมือง เสวยสุข มีอภิสิทธิ์ แต่เกิดจากการเรียกร้อง ต่อสู้ รณรงค์ให้เกิดขึ้น โดยเริ่มต้นที่การมี “กติกาสูงสุด” “รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน” ก่อน
นี่คือสิ่งที่จะร่วมกันระดมความคิดเห็นและเสวนาในวันนี้ เพื่อที่จะทำให้เกิดรัฐธรรมนูญฉบับประชาชน และนำไปสู่ประเทศของประชาชน ในขณะนี้เองเราก็มีสถานการณ์บริเวณชายแดน ไทย-กัมพูชา ซึ่งผมคิดว่าสังคมไทย ประเทศไทย ชาวไทยจะต้องมีสติในการที่จะทำอย่างไรให้เกิดการอยู่ร่วมกันอย่างสันติ ไม่ก่อให้เกิดสงคราม และความเดือดร้อนต่อประชาชน
หมายเหตุ
- เรียบเรียงโดยกองบรรณาธิการ
