บทความ

จากบันทึกของ นายจรูญ สืบแสง สมาชิกคณะราษฎรสายพลเรือน คนสำคัญ กับรายละเอียดก่อนวันการอภิวัฒน์กับเหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงการปกครองสยาม เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2475

จากเวที #PRIDI Talks 31 กับการตอบคำถาม เสนอข้อคิดเห็นและมุมม เพื่อถอดบทเรียนกับความ “เอกราษฎร์” กองทัพกับประชาธิปไตย และปัญหาชายแดนไทย-กัมพูชา

“เอกราช” และ “อธิปไตย” เป็นคำที่ถูกใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองและการต่อสู้เชิงอุดมการณ์ สะท้อนพลวัตของชนชั้นและอำนาจนับตั้งแต่ 2475 โดยเฉพาะในกระบวนการร่างรัฐธรรมนูญที่ยังไม่อาจสถาปนา “อำนาจของราษฎร” ได้อย่างแท้จริง.

ผู้เขียนได้เปรียบเทียบ ตัวละคร ในละครเวทีสองเรื่องสำคัญ “แดง ไบเล่” จาก อันธพาล 2499 The Musical กับ “นางจิญจมาณวิกา” จากพุทธประวัติ เพื่อชี้ให้เห็นถึงมุมมองจากสังคมที่มองเพียงภาพลักษณ์ภายนอก

สุภลักษณ์ กาญจนขุนดี วิจารณ์การผูกขาดนิยาม “ชาติ” และ “เอกราช” โดยรัฐราชการและกองทัพไทย ซึ่งมักยึดโยงกับ “แผ่นดิน” มากกว่าประชาชน ส่งผลให้กองทัพมีอำนาจในการกำหนดนโยบายด้านความมั่นคงและชายแดน แทนที่รัฐบาลพลเรือนจะควบคุมได้อย่างแท้จริง

ศ.วิจิตร ลุลิตานนท์ เน้นทำภารกิจบริหารและประสานงานขบวนการเสรีไทยภายในประเทศ เพื่อธำรงเอกราชและอธิปไตยในสงครามโลกครั้งที่ 2 เขาทำหน้าที่เลขาธิการกองบัญชาการเสรีไทย ดูแลค่ายกักกันสัมพันธมิตร ส่งคนฝึกการรบ และประสานงานกับฝ่ายสัมพันธมิตร

เรื่องราวของ “พระประศาสน์พิทยายุทธ (วัน ชูถิ่น)” หนึ่งในทหารผู้ร่วมก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24 มิถุนายน 2475 นำเสนอชีวิตในหลายบทบาทผ่าน หนังสือเก่าและบันทึกสำคัญ โดยเฉพาะแผนการปฏิวัติ

พรรณิการ์ วานิช อธิบายว่า "เอกราษฎร์" คืออำนาจของประชาชน พร้อมเสนอแนวคิด "ชาตินิยมพลเมือง" ที่รักชาติบนพื้นฐานของความหลากหลายโดยไม่เกลียดชาติอื่น เธอชี้ว่าชนชั้นนำใช้วาทกรรมรักชาติเบี่ยงเบนปัญหาการบ่อนทำลายเอกราษฎร์ และเชื่อว่าหากประชาชนเข้าใจปัญหานี้ จะนำไปสู่รัฐบาลที่สามารถพิทักษ์เอกราษฎร์ได้อย่างแท้จริง

ประชาธิปไตยตามเจตนารมณ์คณะราษฎร คือ การที่อำนาจสูงสุดเป็นของประชาชนทุกกลุ่ม ไม่ใช่เพียงชนชั้นนำ พร้อมวิพากษ์แนวคิดชาตินิยมที่เน้นผลประโยชน์เฉพาะกลุ่มว่าเป็นต้นเหตุความขัดแย้งและสงคราม

วาระ 93 ปี การเดินทางของประชาธิปไตยไทยยังคงผันผวนและไม่มั่นคง กระทั่งความทรงจำเรื่องคณะราษฎรถูกปลุกขึ้นอีกครั้งผ่านขบวนการเคลื่อนไหวร่วมสมัยที่สะท้อนเจตนารมณ์ในการจำกัดอำนาจและเรียกร้องการปฏิรูปอย่างแท้จริง.