บทความ

ช่วงหลังสงคราม ฝรั่งเศสถือว่ายังมีสถานะสงครามกับไทย และได้เรียกร้องเอาดินแดนที่เสียให้กับประเทศไทยคืน พร้อมทั้งให้ส่งมอบพระแก้วมรกตคืนให้แก่ลาว ทำให้คณะผู้แทนไทยต่างไม่พอใจการกระทำของฝรั่งเศส แต่ก็ต้องเดินหน้าเจรจาหาทางออกกับฝรั่งเศสไปพร้อมๆ กัน

PRIDI Interview คุยกับ ดร.พิเศษ สอาดเย็น ผู้อำนวยการ TIJ องค์กรที่ขับเคลื่อนบทสนทนาเรื่องนิติธรรมในวันที่สังคมไทยเผชิญภาวะถดถอยของกระบวนการยุติธรรมและศรัทธาสาธารณะ โดยพยายามสร้างความเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้าง ด้วยการฟื้นศรัทธาและคืนศักดิ์ศรีให้แก่ผู้คน ผ่านการสร้างเครือข่ายและโอกาสใหม่ในสังคม

คณะผู้แทนไทยนำโดยหม่อมเจ้าวิวัฒนไชย ไชยันต์ เดินทางเข้าสู่เมืองแคนดีเพื่อดำเนินการเจรจาเลิกสถานะสงครามกับฝ่ายอังกฤษซึ่งนำโดยนายเอ็ม. อี. เดนิ่ง ท่ามกลางความตึงเครียดจากการกดดันของฝ่ายอังกฤษ

บทบาทของ ป. อินทรปาลิต ในนามผู้บันทึกวิวัฒนาการของสังคมไทยผ่านนิยายชุด พล นิกร กิมหงวน ที่ดำเนินเรื่องต่อเนื่องกว่า 30 ปี ผลงานของเขามิได้เป็นเพียงความบันเทิง แต่ยังบันทึกเรื่องราวประวัติศาสตร์ตั้งแต่ก่อนสงคราม ระหว่างสงคราม และจบสงครามโลกครั้งที่ 2

ลอร์ดหลุยส์ เมานต์แบตตัน ได้สั่งให้พลโท จี. เอเวิ้นส์ เดินทางมากรุงเทพฯ ในวันที่ 3 กันยายน ในฐานะผู้บัญชาการทหารฝ่ายสัมพันธมิตรในประเทศไทย พร้อมด้วยกองพลอินเดียที่ 7 รวมกำลังพล 17,000 คน มีหน้าที่ในการรวบรวมและปลดอาวุธทหารญี่ปุ่นทั่วราชอาณาจักรซึ่งมีประมาณ 120,000 คน

การสืบสวนข้อเท็จจริงเกี่ยวกับ “คุ้มขุนแผน” โดยผู้เขียนตรวจสอบข้อมูลทางประวัติศาสตร์จากแหล่งปฐมภูมิ และเปรียบเทียบกับข้อมูลราชการที่คลาดเคลื่อน โดยกำพลใช้งานเขียนของ ส. พลายน้อย ซึ่งเคยมีประสบการณ์ตรงกับพื้นที่นั้นในยุคเดียวกันการย้ายและสร้างคุ้มขุนแผน

สุชาติ สวัสดิ์ศรีชี้ให้เห็นบทบาทของ กุหลาบ สายประดิษฐ์ ในฐานะนักหนังสือพิมพ์ที่มุ่งมั่นเผยแพร่แนวคิดประชาธิปไตย มนุษยภาพ และสันติภาพ ผ่านข้อเขียนการเมืองกว่า 3 ทศวรรษ ทั้งยังกล่าวถึงผู้อยู่เบื้องหลังการจัดพิมพ์ อาทิ ชนิด สายประดิษฐ์ สุภา ศิริมานนท์ ยศ วัชรเสถียร คำสิงห์ ศรีนอก ตลอดจนกลุ่มนักวิชาการที่ร่วมฟื้นฟูบทบาทของเขาในประวัติศาสตร์

ชำแหละภาพลักษณ์ “ความสง่างาม” ของผู้พิพากษาไทยที่ซ่อนอคติและความไร้ภราดรภาพไว้เบื้องหลัง ผ่านกรณีการปฏิเสธผู้สมัครสอบที่พิการจากโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง สะท้อนให้เห็นว่าสถาบันตุลาการยังขาดความเข้าใจในหลักสิทธิมนุษยชน และใช้กติกาที่ไม่เท่าเทียมตัดโอกาสของมนุษย์อย่างไม่เป็นธรรม

บทความสะท้อนความรักและความผูกพันอันลึกซึ้งระหว่างวาณี พนมยงค์ กับสุรพันธ์ สายประดิษฐ์ ที่แม้จะมิใช่แฝดแท้ แต่ก็ร่วมชีวิต ฝ่าฟันการลี้ภัย การเมือง และเวลาร่วมกันกว่า 36 ปี เรื่องเล่าจากความทรงจำนี้เผยให้เห็นความเหมือนและต่างของทั้งสอง โดยมีฉากหลังคือการเมืองไทยยุคเปลี่ยนผ่าน และความหมายของชีวิตคู่ที่ผูกโยงด้วยอุดมการณ์เสรีภาพและประชาธิปไตย

ปรีดี พนมยงค์ เขียนสดุดีหลวงสังวรยุทธกิจ นายทหารเรือผู้ร่วมอภิวัฒน์ 2475 และขบวนการเสรีไทยอย่างกล้าหาญ และเสียสละ บทความบันทึกบทบาทของหลวงสังวรฯ ในภารกิจลับหลายด้าน รวมถึงการช่วยเหลือสัมพันธมิตร การคุ้มครองพลร่ม และการส่งอาวุธช่วยเวียดนาม