แนวคิด-ปรัชญา

-๒- ในระหว่าง พ.ศ. ๒๔๗๘ ขณะที่ข้าพเจ้าดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย กรมโยธาเทศบาลสมัยนั้น (ที่ได้ตั้งขึ้นโดยรวมกรมทางกับกรมนคราทรเข้าเป็นกรมเดียวกัน มีหน้าที่ในการทางทั่วราชอาณาจักร และการคมนาคมส่วนท้องถิ่น) ได้จัดร่างโครงการทางทั่วราชอาณาจักรตามคำสั่งของข้าพเจ้า เสร็จแล้ว ได้เสนอร่างโครงการนั้นมายังข้าพเจ้าเพื่อพิจารณา 

เมื่อรัฐบาลส่วนใหญ่ได้เข้ามาดำรงตำแหน่งบริหารประเทศ สิ่งหนึ่งที่รัฐบาลหลีกเลี่ยงไม่ได้เลยคือ การแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจโดยเฉพาะอย่างยิ่งการแก้ไขราคาสินค้าแพงเนื่องจากปัญหาสินค้าขาดแคลน ซึ่งในอดีตประเทศไทยก็เคยประสบปัญหากับราคาหมูแพงในช่วงที่รัฐบาลจอมพลถนอม กิตติขจร เป็นนายกรัฐมนตรี

'นายปรีดี พนมยงค์' ได้เขียนบันทึกถึงท่าทีของประเทศมหาอำนาจสัมพันธมิตรอันเนื่องมาจากการกระทำของรัฐบาลไทย ภายใต้การนำของจอมพล ป. พิบูลสงคราม

“เค้าโครงการเศรษฐกิจ” ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างมากในช่วงต้นว่าเป็นการนำแนวคิดแบบคอมมิวนิสต์โซเวียตมาใช้ในประเทศไทย  แต่ทว่าเมื่อพิจารณารายละเอียดของเนื้อหาในเค้าโครงการเศรษฐกิจหลายๆ หัวข้อประกอบกับคำชี้แจงแล้วจะเห็นได้ว่า เค้าโครงการเศรษฐกิจนั้น มิได้เป็นคอมมิวนิสต์ แต่ประกอบไปด้วยแนวคิดทางเศรษฐกิจจากหลายๆ สำนัก ในทางกลับกัน แผนพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติของ 'จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์' ที่ถูกนำมาใช้ในเวลาต่อมาในประเทศไทยนั้น กลับไม่ได้ถูกวิพากษ์วิจารณ์ในลักษณะเดียวกัน โดยเฉพาะเมื่อย้อนกลับไปพิจารณาในบริบทของการเกิดแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ซึ่ง ‘รศ.ดร.ณรงค์ เพ็ชรประเสริฐ’

‘ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์’ เป็นปูชนียบุคคลที่หาได้ยาก ความสำคัญของท่านไม่ได้จำกัดอยู่ตรงที่ว่าท่านเป็นภรรยาของรัฐบุรุษอาวุโสคนแรกและคนเดียวของประเทศไทยเท่านั้น แต่ท่านยังมีความสำคัญโดยตัวท่านเอง เพราะท่านเป็นแบบอย่างแห่งทางจริยธรรมที่เราควรจะดำเนินตามเป็นอย่างยิ่ง ท่านเป็นผู้ที่ประกอบไปด้วยคุณธรรมมากมายหลายประการ สมกับได้ชื่อว่าเป็น “ธรรมจารี” หรือผู้ประพฤติธรรม อาทิเช่น ความซื่อสัตย์สุจริต ความสันโดษ ความเสียสละ ความกล้าหาญ ความกตัญญู และความเมตตากรุณา  

ขออนุโมทนาท่านที่มีน้ำใจบอกข่าวแจ้งเรื่องราวให้ทราบว่า เวลานี้โยมท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ ถ้าท่านยังอยู่จะมีอายุถึง ๑๑๐ ปี ถ้าลำพังอาตมานึกถึงท่านก็ได้แต่นึกถึงนาม นึกถึงชื่อก็ไม่ทราบว่าท่านมีอายุถึงบัดนี้ ๑๑๐ ปีแล้ว ถ้าพูดอย่างคนทั่วๆ ไป ชอบพูดกัน ก็บอกว่าเวลาช่างรวดเร็วเสียเหลือเกิน 

  ด้วย พุทธานุภาพ ธรรมานุภาพ สังฆานุภาพ 110 ปี การจากไปของ ‘ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์’ อาตมาขอโอกาสว่า อยากจะกล่าวคำนี้ไว้ในที่ประชุมนี้ว่า

ในรัฐสมัยใหม่นั้นรัฐธรรมนูญมีความสำคัญใน 2 ฐานะ ประการแรก รัฐธรรมนูญทำหน้าที่เป็นตราสารกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างองค์กรผู้ใช้อำนาจรัฐทั้งสาม ประการที่สอง รัฐธรรมนูญทำหน้าที่เป็นตราสารกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับประชาชน

“สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีเป็นรัฐประชาธิปไตยและเป็นสังคมรัฐ” (Die Bundesrepublik Deutschland ist ein demokratischer und sozialer Bundesstaat.)

หากเราพิจารณาและตระหนักถึงคุณค่าของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยที่มีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดนั้น การวิพากษ์วิจารณ์และการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองถือเป็นเรื่องที่สำคัญ