โรงเรียนดรุณวิทยาของครูสายชลตั้งอยู่ริมถนนพญาไท ต้นก้ามปู่ใหญ่เรียงรายสองฝั่งถนน แผ่กิ่งก้านสาขาให้ความร่มรื่นแก่ผู้คนและรถราที่สัญจรไปมา
ระยะทางจากบ้านท่าช้างที่ถนนพระอาทิตย์ไปยังโรงเรียนดรุณวิทยาไม่ไกลนัก ปลายเข้าเรียนชั้นอนุบาลที่นี่
“คุณแม่มารับปลายเร็วๆ นะคะ” ปลายออดอ้อนเช่นนี้ทุกเช้าที่ไปโรงเรียน น้ำตาไหลอาบสองแก้ม ผมม้าปรกถึงขอบคิ้วดกเปรอะไปด้วยคราบเหงื่อ
“มาหาครูค่ะ ครูจะพาหนูไปเล่นกับเพื่อนๆ” เสียงครูสายชลดังมาแต่ไกลก่อนที่ครูสาวผู้นี้จะเดินมาถึง จริงตามที่เล่ากันว่า เสียงพูดของครูสายชลจากท้ายโรงเรียนได้ยินชัดมาถึงประตูโรงเรียนโดยไม่ต้องใช้ไมโครโฟน
ครูสายชลในชุดกระโปรงดำเสื้อขาวดูรูปร่างโปร่งบาง ใบหน้าคมขำ จัดว่าเป็นคนสวย ริมฝีปากแต่งแต้มด้วยลิปสติกสีแดงสด ดูสดชื่น เด็กๆ อย่างปลายกลัวเสียงของครูสายชล ทั้งๆ ที่รู้ว่า คุณครูรักและใจดีกับศิษย์น้อยตัวเล็กๆ ทุกคน
ครูสายชลกับคุณจัดการร่วมกันก่อตั้งโรงเรียนดรุณวิทยา ด้วยมุ่งหวังให้การศึกษาแก่เยาวชนของชาติ คุณจัดการเป็นนักหนังสือพิมพ์และนักเขียนอิสระ ยามว่างก็มาช่วยภรรยาอีกแรงหนึ่ง หนุ่มสาวนักเรียนนอกไฟแรงคู่นี้ ทุ่มเทการสอนอย่างไม่รู้เหน็ดเหนื่อย
ในวันแรกๆ ที่ทหารญี่ปุ่นยกทัพเข้ายึดครองแหล่งยุทธศาสตร์สำคัญๆ ในบ้านเรา ครูสายชลกับคุณจัดการรีบรุดไปยังบ้านท่าช้าง
“จะให้ผมทำอะไรเพื่อชาติก็ได้ ผมพร้อมเสมอครับ” คุณจัดการบอกกับพ่อปลาย
ด้วยลักษณะสุขุมคัมภีรภาพและเป็นผู้รอบรู้ คุณจัดการได้รับคัดเลือกจากขบวนการเสรีไทย ส่งไปติดต่อกับสัมพันธมิตรที่จุงกิง ประเทศจีน
คุณจัดการอำลาภรรยาสุดที่รัก ณ ริมฝั่งโขง สายตาของครูสายชลมองตามเรือลำน้อยลับหายไปในสายหมอกที่พวยพุ่งจากลำน้ำ เขาทั้งสองหารู้ไม่ว่า นี่เป็นการลาจากครั้งสุดท้าย
สงครามสิ้นสุดลง สันติภาพกลับคืนมา ครูสายชลรอคอยการกลับมาของคุณจัดการอย่างใจจดใจจ่อ
“ผมขอแสดงความเสียใจด้วย” พ่อปลายพูดด้วยเสียงอันแผ่วเบา
“คุณจัดการได้เสียชีวิตแล้ว คุณจัดการเป็นวีรบุรุษของชาติ อีกไม่กี่วันอัฐิของคุณจัดการก็จะมาถึงเมืองไทย”
คำพูดของพ่อปลายเหมือนกับเสียงระเบิด หูของครูสายชลอื้อไปหมด ครูสายชลไม่ได้ยินแม้แต่เสียงปลอบโยนของแม่ปลาย
ครูสายชลก้าวเท้าเข้าไปในห้องทำงานอย่างอ่อนแรง ภายในห้องมืดสลัว กระจกจากกรอบรูปที่แขวนภาพถ่ายเต็มผนังส่องแสงแวววับ ครูสายชลเดินไปเปิดหน้าต่างอย่างใจลอย แสงสว่างจากภายนอกทำให้ภาพถ่ายประจักษ์ชัด สายตาของครูสายชลหยุดที่ภาพหมู่นักเรียนดรุณวิทยารุ่นแรก คุณจัดการกับครูสายชลนั่งยิ้มอย่างมีความสุขท่ามกลางศิษย์น้อยตัวจิ๋ว สายชลจำวันนั้นได้ วันที่กว่าจะจับปูน้อยๆ ใส่กระด้งเพื่อชักภาพหมู่ใบนี้ สายชลยิ้มน้อยๆ ด้วยความอิ่มเอิบใจเมื่อระลึกถึงความหลัง
โรงเรียนดรุณวิทยาคืออนุสรณ์แห่งความรัก รักนี้ใช่แต่จะมีสองเรา รักนี้ได้แผ่ขยายออกไป กลายเป็นความรักที่บริสุทธิ์ ความรักที่มีต่อหนูน้อยๆ ตาดำๆ ไร้เดียงสา
“C...A…T…CAT” เสียงครูสายชลลอยมาตามลม ตามด้วยเสียงสะท้อนอันไร้เดียงสาแจ้วๆ “C...A...T...CAT” ในนั้นมีเสียงของปลายด้วย
ที่มา : ว.ณ. พนมยงค์, “ไปโรงเรียน,” ใน วันวานในโลกกว้าง (กรุงเทพฯ: คณะกรรมการดำเนินงานฉลอง ๑๐๐ ปีชาตกาล นายปรีดี พนมยงค์ รัฐบุรุษอาวุโส, 2543), น. 9-11.
บทความที่เกี่ยวข้อง :
- ตอนที่ 1 - ปลายแถว
- ตอนที่ 2 - เด็กหญิงกล้วยน้ำว้า
