เกร็ดประวัติศาสตร์

บันทึกที่มาและรายละเอียดความสัมพันธ์ระหว่าง นายปรีดี พนมยงค์ รัฐบุรุษอาวุโส และ โฮจิมินห์ ผู้นำการต่อสู้เพื่อเอกราชแห่งเวียดนาม รวมไปถึงมิตรภาพอันดีกับผู้นำระดับสูงของสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม

โฮจิมินห์เป็นผู้นำเวียดนามที่เปี่ยมด้วยอุดมการณ์ เสียสละเพื่อชาติ ไม่ยึดติดอำนาจ ยศศักดิ์ ทำให้ชาวเวียดนามยกย่องสูงสุด โดยเขาเดินทางทั่วโลก เพื่อเรียนรู้แนวคิดเพื่อการปลดปล่อยอินโดจีน ใช้ชีวิตสมถะ ทั้งยังไม่สนับสนุนลัทธิบูชาตัวบุคคล

เอกสารยืนยันความบริสุทธิ์ของนายปรีดี พนมยงค์ จากข้อกล่าวหาเกี่ยวกับกรณีสวรรคต ร.8 โดยมีการดำเนินคดีหลายครั้ง และคู่ความต่างยอมรับผิด โดยขอขมาอย่างเป็นทางการ

พึ่ง ศรีจันทร์ อดีตประธานสภา ในบทบาทสำคัญในขบวนการเสรีไทย โดยรับผิดชอบงานในภาคเหนือตอนล่าง โดยใช้ชื่อว่า "นายพลผึ้ง" บทบาทของท่านเป็นส่วนหนึ่งในการสนับสนุนภารกิจเพื่อรักษาเอกราชของชาติ

จากการที่ประเทศไทยให้ความร่วมมือกับญี่ปุ่นในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 จึงเกิดความแตกแยกภายในของกลุ่มชาวไทยในต่างประเทศ อันได้แก่ กลุ่มในสหรัฐฯ จีน และอินเดีย และการเสียเปรียบจำยอมทางเศรษฐกิจต่อญี่ปุ่น นำมาซึ่งการขบวนต่อต้านของเสรีไทยในเวลาต่อมา

ข้อความระลึกถึง คุณศิริ สันตะบุตร ศิษย์คนสำคัญของนายปรีดี โดย ท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ ในงานพระราชทานเพลิงศพ ถึงมิตรภาพและการช่วยเหลือซึ่งกัน ทั้งนี้เมื่อมูลนิธิปรีดี พนมยงค์ก่อตั้งขึ้น คุณศิริยังได้รับเลือกให้เป็นกรรมการและรองประธานมูลนิธิฯ โดยช่วยงานอย่างแข็งขัน

ชีวิตของหลวงทัศไนยนิยมศึก (ทัศนัย มิตรภักดี) นายทหารม้าที่มีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 ในฐานะ "ทัพหน้าทหารม้าและรถรบ" ของคณะราษฎร และเป็นหนึ่งในมิตรสนิทของ ปรีดี พนมยงค์

กรุณา กุศลาสัย นักเขียนผู้เชี่ยวชาญด้านภารตศึกษาของเมืองไทย และเคยถูกคุมขังใน “มหาลัยลาดยาว” ในข้อหาคอมมิวนิสต์ โดยเขียนยกย่อง นายปรีดีเป็น “บุรุษรัตน์” ว่าแม้จะล่วงลับไปแล้ว แต่ผู้คนยังจดจำจารึกไว้ไม่เลือนหาย

บทความเตือนว่าการปลุกกระแสคลั่งชาติอาจทำให้ไทยใช้กำลังยึดดินแดนเพื่อนบ้านอาจเป็นความสำเร็จที่ไม่ยั่งยืน เช่นกรณีสงครามอินโดจีนซึ่งไทยต้องคืนดินแดนภายหลัง โดยนายปรีดี เตือนว่าเป็นเพียงผลประโยชน์ชั่วคราวและเป็นภาพลักษณ์ที่ไม่ดีของประเทศ

นายปรีดี พนมยงค์ขึ้นดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในปี 2489 และแถลงนโยบายต่อสภา นายปรีดีมุ่งฟื้นฟูประเทศจากวิกฤตเศรษฐกิจและสังคมซึ่งบอบช้ำมาจากสงครามโลกครั้งที่ 2 คำแถลงนี้สะท้อนวิสัยทัศน์ผู้นำและการวางรากฐานประชาธิปไตย