เกร็ดประวัติศาสตร์

วิเคราะห์ช่วงอวสานของสงครามแปซิฟิก โดยเจาะลึกยุทธศาสตร์ของฝ่ายสัมพันธมิตรและการยอมแพ้ของญี่ปุ่น พร้อมทั้งชี้ให้เห็นบทบาทของไทยในฉากเปลี่ยนผ่านสู่โลกหลังสงครามภายใต้แรงกดดันของอำนาจโลก

พรบ.เลือกตั้ง พ.ศ. 2522 กำหนดคุณสมบัติเพิ่มเติมสำหรับคนไทยที่บิดาเป็นต่างด้าว ซึ่งการถูกจำกัดสิทธิเลือกตั้งทำให้เกิดกระแสคัดค้านอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ ซึ่งข้อกำหนดดังกล่าวจึงขัดต่อหลักความเสมอภาคและสิทธิมนุษยชน

ศาลากลางจังหวัดพระนครศรีอยุธยาหลังเก่า เป็นศูนย์กลางราชการแห่งใหม่หลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ที่แฝงหลัก 6 ประการของคณะราษฎรทั้งผ่านสถาปัตยกรรมและการพัฒนาเมืองร่วมสมัย โดยประยุกต์เข้ากับประวัติศาสตร์จังหวัดอยุธยา

ทองอินทร์ ภูริพัฒน์ หัวหน้าพลพรรคเสรีไทยในอุบลราชธานี ผู้เสียสละเพื่อชาติในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 และมีบทบาทสำคัญในการวางแผนต่อต้านกองทัพต่างชาติ ด้วยความยึดมั่นในอุดมการณ์อย่างไม่ย่อท้อต่ออันตราย

จดหมายจากหม่อมงามจิตต์ บุรฉัตร ถึงท่านผู้หญิงพูนศุขเพื่อแสดงความเสียใจอย่างสุดซึ้งต่อการอสัญกรรมของนายปรีดี พนมยงค์ ซึ่งแม้กำลังพักรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาล หม่อมงามจิตต์ยังตั้งใจจะเข้าแสดงความอาลัยด้วยผ่านจดหมายลายมือนี้เอง

บทความวิเคราะห์การคล้องช้างในภาพยนตร์ พระเจ้าช้างเผือก ว่าเป็นบันทึกประวัติศาสตร์ครั้งสุดท้ายของการคล้องช้างจริงในสยาม ร้อยเรียงประวัติศาสตร์จากสมัยอยุธยา รัตนโกสินทร์ จนถึงยุครัฐบาลคณะราษฎร พร้อมชี้ให้เห็นความเปลี่ยนแปลงของความทรงจำและการเมืองเรื่องอดีต

ครอง จันดาวงศ์ คือครู นักต่อสู้ และเสรีไทยผู้สร้างสนามบินลับเพื่อชาติก่อนกลับมาสิ้นใจ ณ ที่เดิมด้วยข้อหาคอมมิวนิสต์ ชีวิตเขาคือภาพสะท้อนของอุดมการณ์ ความหวัง และความรุนแรงทางการเมืองไทยตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่สอง จนถึงสงครามเย็น

ในพระราชหัตถเลขา 3 ก.ค. 2476 รัชกาลที่ 7 ทรงชี้ว่าพระยาพหลฯ ได้รับความไว้วางใจจากประชาชน ทรงขอให้อยู่ในตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต่อ เพื่อความมั่นคงและความเรียบร้อยของชาติ

บทความนี้ชี้ให้เห็นว่าพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.7) และคณะราษฎร แม้มีความเห็นต่างทางการเมือง แต่ยังคงรักษาสายสัมพันธ์ส่วนพระองค์ด้วยความเคารพและไมตรีจิต ซึ่งข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์จะหักล้างมายาคติว่าคณะราษฎรล้มล้างหรือใส่ร้ายพระองค์โดยไร้เหตุผล

วิเคราะห์ท่าทีของอังกฤษต่อประเทศไทยช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยเน้นความขัดแย้งระหว่างผลประโยชน์เชิงยุทธศาสตร์กับหลักเอกราชของชาติไทย เปิดเผยเบื้องหลังทางการทูตและการเจรจาลับระหว่างอังกฤษ สหรัฐฯ และไทย ที่หล่อหลอมอนาคตประเทศไทยหลังสงคราม