เกร็ดประวัติศาสตร์

ปัญหาการจำกัดสิทธิเสรีภาพสื่อที่เกิดในทุกยุคสมัย โดยเฉพาะในช่วงที่ประเทศไม่เป็นประชาธิปไตยที่นำไปสู่การถูกจำกัดเสรีภาพจากกฎหมายและคำสั่งรัฐ และปัญหาการซับซ้อนของกฎหมาย และอำนาจของพนักงานการพิมพ์ที่ต้องตีความเอง

รัฐบาลไทยประกาศนโยบายรักษาความเป็นกลางและไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด พร้อมยืนยันเอกราชของชาติเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และพยายามรักษาความสัมพันธ์แบบเป็นมิตรทั้งกับญี่ปุ่นและอังกฤษ ในสถานการณ์สงครามที่ตึงเครียดยิ่งขึ้น

หลวงสุขุมนัยประดิษฐคือหนึ่งในผู้มีบทบาทสำคัญในขบวนการเสรีไทย ในฐานะอดีตนักเรียนสหรัฐฯ การปฏิบัติภารกิจทั้งในสงครามและการทูตของท่านมีส่วนช่วยให้ไทยรอดพ้นจากการถูกปฏิบัติในฐานะประเทศผู้แพ้สงคราม

ชีวิตของอองซานซูจี วีรสตรีผู้ได้รับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพในฐานะนักต่อสู้เพื่อประชาธิปไตย แต่ในบั้นปลายชีวิตกลับต้องถูกจองจำอีกครั้งท่ามกลางคำครหาและความโดดเดี่ยว สถานการณ์ของเธอว่าเปรียบเหมือน "Déjà Vu" แห่งโศกนาฏกรรมทางเมืองที่ไม่จบสิ้น

สถานการณ์สงครามโลกครั้งที่ 2 ในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ตึงเครียดมากขึ้น ในขณะเดียวกันรัฐบาลหลวงพิบูลสงครามมีความต้องการที่จะเรียกร้องดินแดนที่ไทยเคยสูญเสียให้แก่ฝรั่งเศสกลับคืนมาโดยเฉพาะฝั่งขวาของแม่น้ำโขง

ศ. ดร. กนต์ธีร์ ศุภมงคล อธิบายถึงยุทธศาสตร์ “วิเทโศบายของไทย” ในช่วงวิกฤตการณ์สงครามโลกครั้งที่ 2 ที่ต้องการรักษาสันติภาพและความเป็นกลาง ตลอดจนการรักษาอธิปไตยของประเทศ ไม่ให้ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจนกระทบต่อเอกราช

เส้นทางชีวิตนักเขียนของ “ศรีดาวเรือง” หรือวรรณา ทรรปนานนท์ ตั้งแต่ภูมิหลังของเธอ จนถึงการก้าวเข้าสู่วงการนักเขียน ศรีดาวกับการเขียนเรื่องสั้น “บางทีวันหนึ่งข้างหน้า” หลังเหตุการณ์ 14 ตุลา 2516 ซึ่งมีนัยประหวัดถึงคำขวัญประจำธรรมศาสตร์ของศรีบูรพาที่ว่า “ฉันรักธรรมศาสตร์ เพราะธรรมศาสตร์สอนให้ฉันรักประชาชน” ในข้อเขียน “ดูนักศึกษา ม.ธ.ก. ด้วยแว่นขาว"ซึ่งเรื่องสั้นนี้สะท้อนตัวตนของผู้เขียนและบริบทการเมืองในขณะนั้นได้เป็นอย่างดี

พันโท หม่อมเจ้าศุภสวัสดิ์วงศ์สนิท สวัสดิวัฒน มีบทบาทสำคัญทางการทหารในขบวนการเสรีไทยสายอังกฤษ สะท้อนถึงบทบาทของฝ่ายทหารในขบวนเสรีไทยตั้งแต่ยุทธศาสตร์การจัดตั้งเสรีไทย และ การจัดตั้งพลพรรคทหารในจังหวัดต่าง ๆ

ศาสตราจารย์ดิเรก ชัยนาม เป็นนักการทูตและนักการเมืองผู้ซื่อตรง เมตตา และเสียสละ ยึดมั่นในคุณธรรมทั้งยามมีและหมดอำนาจ ได้รับการยอมรับทั้งในประเทศและต่างประเทศ เป็นแบบอย่างของผู้มีเกียรติยิ่งกว่ายศ

อาจารย์ดิเรก ชัยนาม ผู้เป็นครูและผู้บังคับบัญชา ผู้มีคุณูปการต่อวงการการทูตไทย ทั้งด้านวิชาการและจริยธรรม ที่มุ่งมั่นในการถ่ายทอดวิชาอย่างไม่เห็นแก่เหน็ดเหนื่อย ทั้งยังเป็นผู้บุกเบิกการเรียนการสอนระดับปริญญาโทด้านการทูตในประเทศไทย