บทความ

บันทึกนี้ถ่ายทอดบทบาทของพระยาพหลพลพยุหเสนาในฐานะผู้นำที่ยืนหยัดพิทักษ์เจตนารมณ์ของคณะราษฎร ทั้งในเหตุการณ์ 24 มิถุนา 2475 และ 20 มิถุนา 2476 ด้วยท่าทีสุขุมแต่เด็ดเดี่ยว ท่านได้แบกรับความเปลี่ยนแปลงของระบอบใหม่อย่างมั่นคง จนกลายเป็นสัญลักษณ์ของความชอบธรรมในระบอบรัฐธรรมนูญ

ครูบาศรีวิชัยเป็นพระสงฆ์ผู้บุกเบิกธรรมยาตราเพื่อสร้างและบูรณะวัดกว่า 300 แห่งตามรอยตำนานพระเจ้าเลียบโลก แม้ต้องอธิกรณ์หลายครั้ง ท่านยังยึดมั่นในอุดมการณ์เพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนา เปรียบเสมือนกองทัพธรรมที่มีเป้าหมายสูงสุดคือการสั่งสมบารมีเพื่อบรรลุพระโพธิญาณ

ในช่วงท้ายของชีวิตนายปรีดี พนมยงค์ เสนอสิ่งที่สนใจอย่างลึกซึ้ง ประกอบด้วย "สงคราม สันติภาพ และ อาวุธนิวเคลียร์" ผ่านการวิเคราะห์การเมืองระหว่างประเทศยุคสงครามเย็นและข้อเสนออย่างแหลมคม ซึ่งในศตวรรษที่ 21 คำเตือนของนายปรีดียังคงทันสมัยและสะท้อนความจริงที่ไม่อาจปฏิเสธได้

สงวน ตุลารักษ์ เป็นสมาชิกคณะราษฎรที่ร่วมเปลี่ยนแปลงการปกครองปี 2475 และร่วมขบวนการเสรีไทยต่อต้านญี่ปุ่นในสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยหลังสงครามได้รับแต่งตั้งเป็นเอกอัครราชทูตไทยคนแรกประจำจีน แต่ลาออกหลังรัฐประหารปี 2490 เพราะยึดมั่นในอุดมการณ์ประชาธิปไตย

รำลึกถึงบทบาทของหม่อมหลวงจิรายุ นพวงศ์ ในฐานะนักเรียนไทยในอังกฤษผู้ร่วมก่อตั้งขบวนการเสรีไทยสายอังกฤษ โดยชีวิตและภารกิจของท่านสะท้อนความยึดมั่นในอุดมการณ์เสรีภาพ ที่กลายเป็นรากฐานของบทบาททางวิชาการและสาธารณะในเวลาต่อมา

รัฐบาลไทยภายใต้การนำของผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ได้ประกาศสันติภาพ ยกเลิกการประกาศสงครามของจอมพล ป. พิบูลสงคราม โดยถือว่าเป็นโมฆะและไม่ผูกพันประชาชนชาวไทย เพื่อแสดงเจตจำนงของชาติที่แท้จริงที่ต้องการสันติภาพ และฟื้นฟูความสัมพันธ์กับสหประชาชาติ

นายปรีดี พนมยงค์ อธิบายว่าความคิด "ไม่มีชาติ" เกิดจาก 3 สาเหตุหลัก คือ จิตสำนึกทางสังคมของผู้ถูกถอนสัญชาติ ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับคำสอนของมาร์กซ์ที่ว่า "กรรมกรไม่มีชาติ" และอิทธิพลจากลัทธิอนาธิปไตยและอนาร์โค-ซินดิคาลิสม์ โดยยังสรุปว่าความรักชาติเกิดจากความเห็นแก่ส่วนรวมไม่ใช่ส่วนตัว

ประชาชนอ่านข่าวโดยขาดการวิเคราะห์อย่างลึกซึ้ง ทำให้เกิดความเข้าใจผิดเกี่ยวกับข่าวการเมือง โดยเฉพาะข่าวที่มีจุดประสงค์เพื่อโฆษณาชวนเชื่อ ข่าวประเภทนี้อาจก่อให้เกิดความรุนแรงมากกว่าการให้ความรู้ ดังนั้น สื่อมวลชนจึงต้องยึดมั่นในความซื่อสัตย์ เพื่อให้ประชาชนมีวิจารณญาณในการรับข้อมูล

แนวคิดของกุหลาบ สายประดิษฐ์ ที่เสนอแนวทางปฏิวัติทางภูมิปัญญาโดยให้ความสำคัญกับ “ความเป็นมนุษย์” ที่เท่าเทียมกันในระดับพื้นฐาน ไม่ว่ามนุษย์จะมีที่มาแบบใด ล้วนมีศักยภาพแห่งเหตุผลและจิตสำนึกเท่าเทียมกัน

วิเคราะห์ช่วงอวสานของสงครามแปซิฟิก โดยเจาะลึกยุทธศาสตร์ของฝ่ายสัมพันธมิตรและการยอมแพ้ของญี่ปุ่น พร้อมทั้งชี้ให้เห็นบทบาทของไทยในฉากเปลี่ยนผ่านสู่โลกหลังสงครามภายใต้แรงกดดันของอำนาจโลก