ภาคผนวก: รวมเอกสารทางการทูต ตั้งแต่ปี 2486 (1943) ถึง 2488 (1945) ตอนที่ 2

 

วิเคราะห์และสรุปเอกสารทางการทูต (มกราคม - มีนาคม 2488)

ช่วงเวลาระหว่าง มกราคม ถึง มีนาคม ปี 2488 (1945) เป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของสงครามโลกครั้งที่ 2 และเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของสถานะประเทศไทยในเวทีระหว่างประเทศ ฝ่ายสัมพันธมิตรเริ่มมีท่าทีสนับสนุนขบวนการเสรีไทยและบทบาทของปรีดี พนมยงค์ มากขึ้น โดยเฉพาะสหรัฐอเมริกาและจีน ขณะที่อังกฤษยังคงสงวนท่าที และพยายามกำหนดเงื่อนไขบางประการต่อไทยหลังสงคราม ในช่วงเวลานี้ มีเอกสารทางการทูตหลายฉบับที่สะท้อนให้เห็นถึงการเจรจาและยุทธศาสตร์ของฝ่ายต่าง ๆ ต่อสถานะของประเทศไทย โดยเนื้อหาสำคัญมุ่งเน้นไปที่ข้อถกเถียงเกี่ยวกับการจัดตั้ง “รัฐบาลไทยอิสระชั่วคราว” หรือ “คณะกรรมการปลดแอกไทย” เพื่อสร้างหลักประกันว่าไทยจะไม่ถูกปฏิบัติเหมือนประเทศผู้แพ้สงคราม

บริบททางประวัติศาสตร์และสถานการณ์การทูต 

ในช่วงต้นปี 2488 กองทัพญี่ปุ่นเริ่มพ่ายแพ้ในแนวรบแปซิฟิก และฝ่ายสัมพันธมิตรเริ่มรุกเข้าสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ขณะเดียวกัน ขบวนการเสรีไทยทั้งในและนอกประเทศ ขยายบทบาทมากขึ้น โดยในประเทศไทย ปรีดี พนมยงค์ ทำงานร่วมกับขบวนการใต้ดิน เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับการปลดแอกไทยจากญี่ปุ่น ส่วนในต่างประเทศ นักการทูตไทยและตัวแทนขบวนการเสรีไทยพยายามเจรจากับฝ่ายสัมพันธมิตรเพื่อให้ไทยได้รับการยอมรับว่าเป็น “ประเทศที่ถูกยึดครอง” ไม่ใช่ “ประเทศผู้รุกราน” ขณะเดียวกัน มีรายงานว่าญี่ปุ่นอาจเข้าควบคุมรัฐบาลไทยโดยตรง ทำให้ฝ่ายไทยต้องหาทางออกทางการทูตอย่างเร่งด่วน

สหรัฐอเมริกาและจีนเริ่มมีท่าทีสนับสนุนไทย โดยมองว่าไทยถูกญี่ปุ่นบีบบังคับให้เข้าร่วมสงคราม และต้องได้รับโอกาสในการฟื้นฟูอำนาจอธิปไตยหลังสงคราม ขณะที่ อังกฤษยังคงสงวนท่าทีและถือว่าไทยเป็นฝ่ายศัตรู โดยต้องการให้ไทยยอมรับความผิดและชดใช้ความเสียหายจากการร่วมมือกับญี่ปุ่น ซึ่งความแตกต่างของจุดยืนระหว่างอังกฤษกับสหรัฐฯ และจีน ทำให้เกิดการเจรจาทางการทูตเกี่ยวกับสถานะของไทยอย่างเข้มข้น บันทึกทางการทูตในช่วงนี้ สะท้อนให้เห็นถึงการแข่งขันทางอำนาจระหว่างสหรัฐฯ และอังกฤษในเอเชีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่ออนาคตของประเทศไทยหลังสงคราม ซึ่งทำให้สถานการณ์ทางการทูตในช่วงเวลานั้น เต็มไปด้วยความตึงเครียด

สาระสำคัญของเอกสารทางการทูต

เอกสารทางการทูตของสหรัฐฯ ระบุว่า ปรีดี พนมยงค์ ได้ส่งตัวแทนไปยังจีนเพื่อหารือเรื่องการจัดตั้งรัฐบาลไทยอิสระชั่วคราว โดยได้รับแรงสนับสนุนจาก เจียง ไคเช็ค อย่างไรก็ตาม อังกฤษได้แจ้งให้จีนทราบว่า ไม่ต้องการให้รับรองรัฐบาลไทยอิสระโดยไม่ปรึกษาอังกฤษและสหรัฐฯ ก่อน แสดงให้เห็นว่าฝ่ายอังกฤษพยายามควบคุมไทยในเวทีการเมืองระหว่างประเทศและขัดขวางการรับรองขบวนการเสรีไทย ในขณะที่สหรัฐฯเอง ยังมีความลังเลในการรับรองรัฐบาลพลัดถิ่นของไทย และสนับสนุนให้มีการจัดตั้ง “คณะกรรมการเสรีไทย” (Free Thai Committee) ในต่างแดนแทน เพื่อเลี่ยงปัญหาทางการเมืองจากการมีรัฐบาลสองชุด

ปัญหาสำคัญอีกประการหนึ่งคือ ความขัดแย้งเชิงยุทธศาสตร์ระหว่างสหรัฐฯ และอังกฤษต่อประเทศไทย ฝ่ายสหรัฐฯ ยืนยันว่าไทยควรถูกปฏิบัติในฐานะประเทศที่ถูกญี่ปุ่นยึดครองและสมควรได้รับเอกราชคืนหลังสงคราม ในทางกลับกัน อังกฤษยังคงมองว่าไทยเป็นประเทศศัตรูและต้องถูกควบคุมหลังสงคราม อังกฤษต้องการให้ไทยรับผิดชอบต่อความเสียหายที่เกิดขึ้นจากการร่วมมือกับญี่ปุ่น และพยายามชะลอการคืนเอกราชให้ไทย โดยเสนอให้มีการตั้งคณะกรรมการควบคุมสัมพันธมิตร เพื่อกำกับดูแลไทยหลังสงคราม การตัดสินใจของอังกฤษส่งผลให้เกิดความระแวงระหว่างสัมพันธมิตร และทำให้สหรัฐฯ และจีน ต้องเร่งหาทางออกที่เหมาะสมเพื่อรักษาสถานะของไทย 

เมาท์แบ็ตเทน ได้รับคำสั่งให้จำกัดการหารือกับคณะทูตไทยให้อยู่ในขอบเขตของปฏิบัติการทางทหารเท่านั้น และหากฝ่ายไทยต้องการหารือเรื่องการเมือง ให้ปฏิเสธและเพียงแต่รายงานกลับไปยังรัฐบาลสัมพันธมิตร แม้รัฐบาลอังกฤษเริ่มแสดงท่าทีว่า ต้องการเห็นไทยกลับคืนสู่เอกราช แต่ก็เน้นว่าสิ่งนี้ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขสำคัญได้แก่

1. บทบาทของไทยในการขับไล่ญี่ปุ่นออกจากประเทศ–ไทยต้องพิสูจน์ตัวเองว่าเป็นพันธมิตรที่แท้จริงของสัมพันธมิตร

2. การชดใช้ค่าเสียหาย–อังกฤษต้องการให้ไทยรับผิดชอบต่อความเสียหายที่เกิดจากการเข้าร่วมสงครามกับญี่ปุ่น

3. การรับประกันความสัมพันธ์อันดีในอนาคต–ไทยต้องแสดงความจริงใจว่าหลังสงครามจะไม่เป็นภัยต่ออังกฤษหรือประเทศเพื่อนบ้าน

ในการหารือเรื่องนโยบายเศรษฐกิจของไทยหลังสงคราม สหรัฐฯ ตั้งคำถามว่าไทยจะยังคงมีนโยบายกีดกันชาวต่างชาติหรือไม่ คณะผู้แทนไทยตอบว่า นโยบายเศรษฐกิจของไทยจะอยู่บนพื้นฐานของ “การไม่แบ่งแยก” (Non-Discrimination) และยืนยันว่าชาวต่างชาติจะได้รับการปฏิบัติอย่างเท่าเทียม

แม้ว่าไทยจะต้องการจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่น แต่ก็เปิดรับแนวคิดการจัดตั้งคณะกรรมการเป็นทางเลือก ซึ่งสะท้อนถึงความยืดหยุ่นทางการเมืองของฝ่ายไทยในการเจรจา ในขณะที่การเมืองระหว่างประเทศเต็มไปด้วยความขัดแย้ง ปรีดี พนมยงค์ ได้ดำเนินแนวทางทางการทูตที่ชาญฉลาด โดยเสนอให้ ยกเลิกประกาศสงครามต่อสัมพันธมิตร และคืนดินแดนที่ไทยได้รับจากญี่ปุ่นแก่พม่าและมลายูเพื่อเป็นการแสดงความจริงใจต่อฝ่ายสัมพันธมิตร ข้อเสนอนี้ทำให้ไทยเริ่มได้รับความไว้วางใจมากขึ้น และเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้ไทยไม่ถูกปฏิบัติเหมือนประเทศผู้แพ้สงคราม นอกจากนี้ ขบวนการเสรีไทยยังทำงานอย่างใกล้ชิดกับหน่วยข่าวกรองสหรัฐฯ (OSS) และสามารถให้ความร่วมมือด้านการข่าวและการต่อต้านญี่ปุ่น ซึ่งช่วยให้ไทยมีบทบาทสำคัญในชัยชนะของสัมพันธมิตรในภูมิภาค

บัลแลนไทน์ เสนอให้ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ส่งข้อความให้กำลังใจปรีดี ผ่านวิทยุและผ่าน OSS โดยเนื้อหาของข้อความเน้นการสนับสนุนต่อความพยายามของปรีดีและเสรีไทยในการปลดปล่อยประเทศจากญี่ปุ่น และให้กำลังใจว่าสหรัฐฯ ตระหนักถึงบทบาทของไทยและเชื่อมั่นว่าความพยายามนี้จะไม่สูญเปล่า

ท้ายที่สุด ฝ่ายสัมพันธมิตรโดยเฉพาะสหรัฐฯ และจีน เห็นพ้องกันว่าการจัดตั้ง “คณะกรรมการปลดแอกไทยอิสระ” (A Free Thai Liberation Committee) เป็นทางออกที่ดีที่สุด คณะกรรมการนี้จะช่วยสร้างจุดยืนที่แข็งแกร่งให้กับขบวนการเสรีไทย และทำให้ไทยสามารถรักษาเอกราชของตนได้หลังสงคราม โดยมีศูนย์กลางอยู่ที่กรุงวอชิงตัน ลอนดอน และจุงกิง แนวทางนี้ได้รับการสนับสนุนจากจอมพลเจียงไคเช็ค และช่วยป้องกันไม่ให้ไทยต้องตกอยู่ภายใต้การควบคุมของอังกฤษ

บทสรุปสถานการณ์ช่วงนี้

ในช่วงต้นปี 2488 ไทยกำลังเข้าใกล้จุดเปลี่ยนสำคัญของสถานะในสงครามโลกครั้งที่ 2 ขณะที่ญี่ปุ่นอ่อนแอลง ฝ่ายสัมพันธมิตรเริ่มพิจารณาแนวทางสำหรับอนาคตของไทย โดยสหรัฐฯ และจีนสนับสนุนแนวทางที่ให้ไทยรักษาเอกราช แต่ อังกฤษยังคงพยายามควบคุมไทยหลังสงคราม ปรีดี พนมยงค์ ใช้ยุทธศาสตร์ทางการทูต สร้างแนวทางให้ไทยไม่ต้องเป็นประเทศผู้แพ้สงคราม ผ่านขบวนการเสรีไทยและการจัดตั้งคณะกรรมการปลดแอกไทย สุดท้ายแล้ว แนวทางของสหรัฐฯ และจีนได้รับชัยชนะ และช่วยให้ไทยสามารถฟื้นฟูอำนาจอธิปไตยได้หลังสงคราม อย่างไรก็ตาม ความขัดแย้งระหว่างไทยและอังกฤษยังคงเป็นปัจจัยที่ต้องติดตามในช่วงต่อไป

 

เอกสารทางการทูต (มกราคม - มีนาคม 2488)

 

 

๗๔๐.๐๐๑๙ PW/1-2545

บันทึกของ The Director of the Office of Far Eastern Affairs

(มร.บัลแลนไทน์)[1]

(วอชิงตัน ดีซี) ๒๕ มกราคม ๑๙๔๕

นโยบายของอังกฤษ-อเมริกัน ต่อประเทศไทย

๑. ปัญหา

พยายามชักชวนให้รัฐบาลอังกฤษเปลี่ยนแปลงนโยบายต่อประเทศไทยให้

สอดคล้องกับนโยบายของเรา

๒. คำแนะนำ

ขอแนะนําว่า 

ก. กระทรวงควรแจ้งให้เสนาธิการทหารอเมริกัน (United States Joint Chiefs of Staff) ทราบถึงความเห็นอันแตกต่างกันระหว่างอเมริกาและอังกฤษในเรื่องของ ประเทศไทย และขอร้องให้เสนาธิการทหารใช้อิทธิพลต่อเสนาธิการทหารร่วม (Combined Chiefs of Staff) เพื่อกีดกันการใช้มาตรการใด ๆ ที่ไม่คล้องจองกับนโยบายของสหรัฐอเมริกาต่อประเทศไทย ขอร้องให้เสนาธิการทหารส่งรายงานที่เกี่ยวเนื่องกันนี้ ซึ่งถือว่าจะไม่ทำให้ความปลอดภัยทางการทหารเสียไป และซึ่งอาจเป็นประโยชน์ต่อกระทรวงในการเจรจาขั้นต่อไปกับรัฐบาลอังกฤษในปัญหาของประเทศไทยให้กระทรวง (ได้แนบบันทึก[2] เพื่อใช้งานของ Department’s Representative on the State-War-Navy Co-ordinating Committee มาด้วย)

ข. เราควรทาบทามรัฐบาลอังกฤษต่อไปอีก แนะนำโดยทั่ว ๆ ไปว่า ควรจะหาทางตกลงระหว่างรัฐบาลไทยด้านหนึ่ง และรัฐบาลอังกฤษ จีน และสหรัฐฯ อีกด้านหนึ่ง ซึ่งอย่างน้อยที่สุดควรจะพิจารณาพื้นฐานขั้นต้นต่อไปนี้

๑. รัฐบาลไทยจะยินยอม

ก. ให้ความร่วมมือทางการทหารตามเวลาและในลักษณะที่เจ้าหน้าที่ทหารที่เหมาะสมขอร้อง

ข. ยอมรับเขตแดนของประเทศไทยที่มีอยู่ตั้งแต่ มกราคม ๑๙๔๑ โดยไม่ต้องคำนึงถึงการเจรจาสันติภาพเพื่อการปรับอาณาเขตและการโอนย้ายดินแดนในตอนต่อไป

ค. ยอมรับผิดชอบในฐานะของชาติที่มีอธิปไตยตามแบบขององค์การเพื่อความปลอดภัยระหว่างชาติ

๒. รัฐบาลอังกฤษ จีน และสหรัฐจะยินยอม

ก. เคารพอธิปไตยและเอกราชของประเทศไทย

ข. รับว่าประเทศไทยเป็นพันธมิตรที่ได้รับการปลดปล่อย หรืออยู่ในระหว่างกรรมวิธีการปลดปล่อยจากฝ่ายศัตรู (ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ของไทยได้ประกาศว่า การประกาศสงครามกับบริเตนใหญ่และสหรัฐฯ ไม่ถูกต้องตามรัฐธรรมนูญและดังนั้นจึงเป็นโมฆะ)

ค. จำกัดรัฐบาลทหารให้อยู่ภายในส่วนของเขตแดนที่มีการสู้รบ ซึ่งกองทัพพันธมิตรยึดครองอยู่และจะกอบกู้เขตแดนดังกล่าวให้กลับไปอยู่ในความครอบครองของรัฐบาลไทยให้เร็วที่สุดเท่าที่ปฏิบัติการทางทหารจะอำนวยให้

๓. องค์ประกอบขั้นมูลฐาน

ก. ความเห็นของสหรัฐฯ

สหรัฐฯ ถือนโยบายในการปฏิบัติต่อประเทศไทยในฐานะประเทศที่ถูกยึดครองโดยฝ่ายศัตรู และพอใจในการกอบกู้ให้ประเทศไทยมีฐานะเหมือนก่อนสงคราม เป็นรัฐที่มีอธิปไตยภายใต้รัฐบาลที่เป็นเอกราช

ข. ความเห็นของอังกฤษ

บริเตนใหญ่ถือว่าประเทศไทยเป็นศัตรู และพอใจที่จะยึดครองประเทศต่อไปอีกหลังจากการปลดปล่อยจากญี่ปุ่น อังกฤษเห็นชอบที่จะจัดตั้งคณะกรรมการควบคุมฝ่ายพันธมิตร (An Allied Control Commission) และการวางเงื่อนไขทางเศรษฐกิจและการทหารตามระบบสากลซึ่งอาจมีผลทำให้การปกครองของไทยเสียไปมาก

ค. ความรีบด่วนของปัญหา

ปัญหานี้รีบด่วน เนื่องมาจากสถานการณ์ทางทหารที่พัฒนาไปมากในพม่าและเนื่องจากการติดต่อประจำวันของฝ่ายสหรัฐฯ กับผู้สำเร็จราชการฯ ในกรุงเทพฯ ได้รายงานมาว่ากองทัพใต้ดิน (นำโดยผู้สำเร็จราชการฯ เอง) มีการจัดระบบที่ดีมากและคนไทยปรารถนาที่จะให้ความร่วมมือทางทหารกับประเทศในเครือสหประชาชาติในการทำสงครามต่อต้านญี่ปุ่นและปรารถนาที่จะได้รับการรับรองในฐานะพันธมิตร และเป็นชาติเอกราชที่มีอธิปไตยอีกครั้งหนึ่ง เจ้าหน้าที่ไทยระดับสูงผู้เป็นตัวแทนของผู้สำเร็จราชการฯ ขณะนี้อยู่ในจุงกิงตามคำเชิญของเจียงไคเช็คเพื่อปรึกษาหารือการจัดตั้งคณะกรรมการหรือรัฐบาลชั่วคราวขึ้นในจุงกิง ซึ่งหากประเทศจีนรับรองก็จะได้หาทางให้บริเตนใหญ่และสหรัฐฯ รับรองต่อไป (ผู้สำเร็จราชการฯ รายงานว่า เชื่อว่าญี่ปุ่นกำลังจัดเตรียมการยึดครองรัฐบาลในประเทศไทย และด้วยเหตุนี้จึงต้องพิจารณาถึงการจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นขึ้นชั่วคราว) ผู้แทนอีกคนหนึ่งของผู้สำเร็จราชการฯ จะถูกพามาสหรัฐฯ ในไม่ช้านี้ และมีรายงานว่าผู้แทนคนที่สามจะถูกส่งไปลอนดอน

ง. สาเหตุของปัญหานี้

นายพลซัลแทนได้โทรเลขไปยังกระทรวงกลาโหมเพื่อขอนโยบายอย่างกว้าง ๆ ของสหรัฐฯ เกี่ยวกับการมีส่วนร่วมในเรื่องราวเกี่ยวกับประเทศไทย ทั้งนี้ เพื่อใช้เป็นแนวปฏิบัติสำหรับนายทหารอเมริกันในการตกลงกับอังกฤษ (สำหรับองค์ประกอบมูลฐานเพิ่มเติมอื่น ๆ ดูผนวก A, B และ C)

 

 

๘๙๒.๐๑/๑๒-๓๐๔๔ : โทรเลข

รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

(มร. ซเตดตินิโอ)

ถึงเอกอัครราชทูตในจีน

(มร. เฮอร์ลีร์)

(วอชิงตัน) ๒๐ มกราคม ๑๙๔๕ ๑๓.๐๐ น.

104 Re Deptel 54., ๑๐ มกราคม

สถานทูตอังกฤษ ณ วอชิงตัน ได้แจ้งกระทรวงว่า สถานทูต ณ กรุงลอนดอนได้แจ้งสถานทูต ณ จุงกิง ให้แนะนำรัฐบาลจีนมิให้ให้การรับรองทางการเมืองแก่เจ้าหน้าที่ไทยในเมืองจีนโดยมิได้ปรึกษาบริเตนใหญ่และสหรัฐในเรื่องนี้เสียก่อนสถานทูต ณ กรุงวอชิงตันยังได้ขอร้องอีกด้วยว่า หากเราไตร่ตรองการกระทำใด ๆ เกี่ยวกับปัญหาประเทศไทยดังกล่าวก็ขอให้ทางเราได้แจ้งให้เขาทั้งหลาย (อังกฤษ) ทราบด้วย

ข่าวที่อ้างว่าได้มาจากผู้สำเร็จฯ (ไทย) ประดิษฐ์ ณ กรุงเทพฯ แสดงว่าเจ้าหน้าที่ไทย (ขณะนี้อยู่ในจีน) ได้ถูกส่งไปเพื่อการจัดตั้งรัฐบาลชั่วคราว หรือคณะกรรมการในประเทศสัมพันธมิตร (Committee in Allied countries) โดยอาจจะมีทูตไทย ณ กรุงวอชิงตันเป็นหัวหน้า ข่าวกระแสหนึ่งแจ้งว่าคนไทยได้เดินทางไปเมืองจีนโดยคำเชิญของจอมพลเจียงไคเช็ค ข่าวกล่าวต่อไปว่า จอมพลเจียงเต็มใจที่จะเห็นชอบแผนการของประดิษฐ์ในการจัดตั้งรัฐบาลชั่วคราวหรือกรรมการขึ้นกรุณาแจ้งให้เราทราบถึงพัฒนาการใด ๆ ที่พึงมี

ซเตดตินิโอ

 

 

๘๙๒.๐๑/๒-๒๔๔ : โทรเลข

เอกอัครราชทูตแห่งประเทศจีน

(มร. เฮอร์ลีร์)

ถึงรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

(มร. ซเตดตินิโอ)

จุงกิง ๒ กุมภาพันธ์ ๑๙๔๕ ๑๔.๐๐ น.

(ได้รับ ๒ กุมภาพันธ์ ๑๔.๔๗ น.)

160 Remostel 159 ๒ กุมภาพันธ์ ๑๑.๐๐ น.

ได้ปรึกษาเรื่องนี้กับซุง[3] ซึ่งให้คำยืนยันว่าประเทศจีนไม่มีความปรารถนาที่ จะได้ดินแดนของประเทศไทย และปรารถนาที่จะเห็นพัฒนาการของขบวนการเสรีไทย เขาชี้ว่า รัฐบาลจีนพอใจการจัดตั้ง “รัฐบาลไทยอิสระชั่วคราว” ในจุงกิงนอกจากนี้ ซุงยังให้คำมั่นว่า คนจีนปรารถนาที่จะร่วมมือกับเราในทุก ๆ แง่ของปัญหานี้ และปรารถนาที่จะปฏิบัติตามคำแนะนำของเรา เขากล่าวด้วยว่า รัฐบาลของเขาเห็นด้วยกับการจัดตั้งรัฐบาลไทยพลัดถิ่น ณ กรุงวอชิงตัน[4] เป็นความเห็นส่วนตัวของข้าพเจ้าว่า เราควรสนับสนุนการจัดตั้งรัฐบาลไทยอิสระชั่วคราวขึ้นที่นี่ ข้าพเจ้ายังไม่มั่นใจในคำกล่าวของ มร. อีเด็น (re Dept’s 54 ๑๐ มกราคม) ที่ว่าอังกฤษต้องการเห็นประเทศไทยหลังสงครามกลับสู่สภาพเอกราชเป็นรัฐอิสระที่มั่นคงข้าพเจ้ารู้สึกว่า ถ้าเราไม่เริ่มดำเนินการก่อนในเรื่องนี้อังกฤษจะประสบความสำเร็จในการยุทธศาสตร์เหนือเราและคนจีนในการใช้มาตรการบางประการควบคุมประเทศไทย อย่างไรก็ตามข้าพเจ้าระลึกถึงคำสั่งของกระทรวงอยู่เสมอ และจะพยายามดำเนินการเพื่อให้การเดินทางไปวอชิงตันของกลุ่มบุคคลดังกล่าว ตามที่ได้รับการเสนอมาเป็นไปโดยง่ายขึ้น

เฮอร์ลี

 

 

๘๙๒.๐๑/๒-๕๔๕ : โทรเลข

ผู้ทำการแทนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

(มร. กรู)

ถึงอัครราชทูตในประเทศจีน

(มร. เฮอร์ลี)

(วอชิงตัน) ๖ กุมภาพันธ์ ๑๙๔๕ ๒๒.๐๐ น.

๒๐๒ เราเชื่อว่าก่อนที่จะตัดสินใจขั้นสุดท้ายในเรื่องตาม (เอกสาร) ๑๕๙ และ ๑๖๐ ของท่าน ลงวันที่ ๒ กุมภาพันธ์[5] เราควรจะคอยการมาถึงของโฆษกไทยผู้ซึ่งคาดว่าจะมาถึงจากกรุงเทพฯ ในเร็ววันนี้ และเป็นบุคคลที่ผู้สำเร็จฯ ได้มอบอำนาจที่จะปรึกษาหารือเรื่องนี้กับเรา

โดยนัยแห่งรายงานที่ทราบขณะนี้ เราเชื่อว่ายังไม่เป็นการสมควรที่จะแนะนำสนับสนุนให้มีการจัดตั้งรัฐบาลชั่วคราวขึ้นในเวลานี้ (re Deptel 146 ๒๗ มกราคม)[6] สำหรับปัญหาของการที่คนไทยจะจัดตั้งคณะกรรมการไทยอิสระ (Free Thai Committee) ณ ที่ใดในประเทศสหประชาชาติ เราไม่มีข้อขัดแย้งในขณะนี้ ถ้าเป็นที่ประจักษ์ชัดว่าผู้นำไทยปรารถนาในเรื่องนี้ โดยเหตุผลหลายประการด้วยกัน เราชอบที่จะเห็นคณะกรรมการดังกล่าวจัดตั้งขึ้น ณ กรุงวอชิงตัน อย่างไรก็ดี การเลือกที่ตั้งของคณะกรรมการไทยอิสระ (Free Thai Committee or Committees) จะต้องรอคอยการปรึกษาหารือกับเจ้าหน้าที่ไทยผู้เกี่ยวข้องเสียก่อน เรายังรู้สึกอีกด้วยว่า น่าจะมีการหารือต่อไปกับทั้งคนจีนและคนอังกฤษ

เราได้แจ้งให้สถานทูตอังกฤษที่นี่ทราบอย่างไม่เป็นทางการถึงการเดินทางมาถึงในเร็ว ๆ นี้ ของผู้แทนของผู้สำเร็จราชการฯ และได้สัญญาว่าจะแจ้งให้สถานทูตอังกฤษทราบถึงพัฒนาการในตอนต่อไป

ท่านอาจแจ้งให้ซุงและจอมพล (เจียงไคเช็ค) ทราบเนื้อความของเรื่องที่ได้กล่าวมาแล้วตามดุลยพินิจของท่าน

เราจะแจ้งให้ท่านทราบถึงความคืบหน้าของการปรึกษาระหว่างเรากับผู้แทนของผู้สำเร็จราชการฯ ที่นี่

มร. กรู

 

 

๘๙๒.๐๑/๒-๒๑๕

บันทึกการสนทนา : ผู้บันทึก

The Director of the Office of Far Eastern Affairs

(มร. บัลแลนไทน์)

(วอชิงตัน) ๒๑ กุมภาพันธ์ ๑๙๔๕

ผู้ร่วมสนทนา : เซอร์ ยอร์ช แซนซอม อัครราชทูตอังกฤษ
                      มร. แลนดอน[7]
                      มร. บัลแลนไทน์

เซอร์ ยอร์ช แซนซอม ได้มาพบตามคำขอร้องของเขาเอง และยื่นรายงานซึ่งได้แนบสำเนามาด้วยแก่ข้าพเจ้า[8]  ให้รายละเอียดของคณะทูตไทยในซีลอนอันเป็นเรื่องเกี่ยวข้องกันกับที่เราได้แลกเปลี่ยนรายละเอียดด้วยวาจากันก่อนแล้วข้าพเจ้าได้อ่านเอกสารและได้วิจารณ์ว่า ข้าพเจ้าสามารถเข้าใจได้ว่ารัฐบาลอังกฤษไม่ต้องการให้หน่วยราชการอื่น ๆ ใด (ของรัฐบาล) นอกจากกระทรวงการต่างประเทศเท่านั้นเป็นผู้หารือปัญหาการเมืองกับผู้แทนไทย ข้าพเจ้าได้กล่าวว่า เราจะศึกษารายงานนี้ และจะให้คำวิจารณ์ (ซึ่งอาจมี) แก่เขาในตอนหลัง เซอร์ ยอร์ช กล่าวว่า มร. เดนนิง[9] ตัวแทนของกระทรวงการต่างประเทศกำลังอยู่ในแคนดี (Kandy)[10] และอาจจะคุยกับคนไทยเพื่อสืบสวนเรื่องราว

เซอร์ ยอร์ช ได้ส่งเอกสาร[11] ให้ข้าพเจ้าอีกฉบับหนึ่ง ซึ่งเขากล่าวว่าเขาตั้งใจที่จะบอกข้าพเจ้าด้วยวาจาในเรื่องรัฐบาลอังกฤษได้ปฏิเสธที่จะออกวีซ่าให้แก่นายสาณะเสน[12] เดินทางไปแคนดี เพื่อร่วมประชุมกับคณะผู้แทนไทยที่นั่น

 

 

๘๙๒.๐๑/๒-๒๑๔๕

สถานทูตอังกฤษถึงกระทรวงการต่างประเทศ

(วอชิงตัน) ๒๑ กุมภาพันธ์ ๑๙๔๕

สถานทูตอังกฤษได้รับคำสั่งให้แจ้งเรื่องต่อไปนี้อันเกี่ยวกับการมาเยือน ซีลอนของคณะทูตไทยแก่กระทรวงการต่างประเทศ เป็นรายงานลับสำหรับรัฐบาลสหรัฐ

๑. รัฐบาลพระบาทสมเด็จพระเจ้ากรุงอังกฤษได้สั่งจอมพลเรือเมานท์แบทเตน[13] ว่า ในการติดต่อกับคณะทูตนี้ ให้จอมพล เมานท์แบทเตนในฐานะผู้บัญชาการทหารสูงสุดฝ่ายสัมพันธมิตรจำกัดขอบเขตการเจรจาหารืออยู่แต่เพียงเรื่องการทหารแท้ ๆ ซึ่งจะมีผลต่อปฏิบัติการต่อสู่ญี่ปุ่นเท่านั้น หากคณะทูตไทยแสดงความปรารถนาที่จะยกปัญหาการเมืองขึ้นมาพูด ให้จอมพล เมานท์แบทเตนปฏิเสธที่จะหารือเรื่องนี้โดยกล่าวว่า เขาทำได้เพียงจะรายงานสิ่งที่คณะทูตกล่าวทางการเมืองเพื่อให้รัฐบาลประเทศฝ่ายสัมพันธมิตรพิจารณา

๒. อย่างไรก็ดี จอมพล เมานท์แบทเตนได้รับอำนาจให้เจรจากับคณะทูตตามข้อความต่อไปนี้

“เป็นความปรารถนาของรัฐบาลของพระเจ้ากรุงอังกฤษที่จะได้เห็นประเทศไทยกลับคืนสู่สภาพที่มีอำนาจอธิปไตยอย่างอิสระและเป็นเอกราช และมีการฟื้นฟูสัมพันธ์ฉันมิตรเก่าแก่ระหว่างบริเตนใหญ่และประเทศไทย แต่ทางที่จะบรรลุจุดหมายปลายทางนี้ไม่ราบเรียบ ส่วนใหญ่ย่อมขึ้นอยู่กับมาตรการที่ฝ่ายไทยจะนำมาใช้ในการมีส่วนช่วยขับไล่ญี่ปุ่นออกไปจากดินแดนไทย และทำให้ญี่ปุ่นพ่ายแพ้โดยสิ้นเชิงนอกจากนี้จะขึ้นอยู่กับความพร้อมของประเทศไทย

ก. ที่จะใช้คืนแก่รัฐบาลของพระเจ้ากรุงอังกฤษและสัมพันธมิตรในความเสียหายที่เกิดแก่ประเทศเหล่านี้ อันเป็นผลตามมาของการที่ไทยเข้าร่วมกับญี่ปุ่น

ข. ที่จะประกันความปลอดภัยและสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนบ้านที่ดีงามในอนาคต ในขณะนี้ความสนใจของรัฐบาลของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (อังกฤษ) มุ่งอยู่ที่การขับไล่ญี่ปุ่นออกไป ข้อเสนอใด ๆ ที่เกินเลยสิ่งนี้ไปซึ่งคณะทูตอาจจะทำได้นั้น จำจะต้องรายงานต่อรัฐบาลของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเพื่อพิจารณา และจะไม่สามารถหารือกับคณะทูตปัจจุบันได้โดยมิได้มีความเห็นสั่งมาจากรัฐบาลของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว”

 

 

๘๙๒.๐๑/๒-๑๙๔๕

บันทึกโดย The Director of the Office of Far Eastern Affairs

(มร. บัลแลนไทน์)

ถึงรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

(มร. ดันน์)

(วอชิงตัน) ๒๒ กุมภาพันธ์ ๑๙๔๕

สิ่งที่ส่งมาด้วย : บันทึกของการสนทนาระหว่างเจ้าหน้าที่ของกระทรวงกับผู้แทนไทย[14] ในเรื่องที่คณะผู้แทนเสนอ (มีอยู่ในบันทึก ลงวันที่ ๑๑ กุมภาพันธ์) จะจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่น และเพื่อขอการรับรองจากรัฐบาลฝ่ายสัมพันธมิตร

การสนทนาไม่เป็นทางการและเป็นการหาลู่ทางโดยไม่มีการผูกพันใด เราตั้งคำถามในเรื่องที่ว่าคณะกรรมการอาจไม่สามารถบรรลุจุดมุ่งหมายของคนไทยและการจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นก็ได้ และได้ถามในเรื่องความถูกต้อง กฎหมายของการกระทำของรัฐบาลพลัดถิ่น และในเรื่องที่จะไม่มีสถานการณ์ที่ผิดปกติเกิดขึ้นอันอาจเป็นการยากที่จะอธิบายแก่คนไทยและมหาชนอเมริกัน หากจะมีรัฐบาลพลัดถิ่นเกิดขึ้นควบกันไปกับรัฐบาลที่ถูกต้องตามกฎหมายในกรุงเทพฯ

คณะผู้แทนไทยกล่าวว่ารัฐบาลพลัดถิ่นจะปฏิบัติการโดยอาศัยพื้นฐานการรับรองของประเทศสหประชาชาติ มิใช่กฎหมายไทย และได้กล่าวว่าคณะผู้แทนไทยไม่ได้รับคำสั่งให้มาเสนอการจัดตั้งคณะกรรมการ แต่ให้มาเสนอการจัดตั้งรัฐบาลในความคิดเห็นของเขาทั้งหลาย การจัดตั้งรัฐบาลจะอธิบายให้ประชาชนไทยเข้าใจได้ง่ายกว่าการจัดตั้งคณะกรรมการและเขาทั้งหลายปรารถนาที่จะมีรัฐบาลดังกล่าวเพื่อประกาศการเข้าร่วมกับสหประชาชาติของชาวไทย บุคคลเหล่านี้ได้กล่าวเสริมว่า หากการจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นจะดูไม่ถูกต้อง ทางปฏิบัติเขาก็จำต้องปรึกษากันเองต่อไปอีก และต้องขอคำปรึกษาต่อไปจากผู้สำเร็จฯ คนทั้งหลายได้แสดงความรู้สึกให้เราเห็นว่า หากจำเป็นเขาก็จะยอมรับคณะกรรมการ แทนที่จะเป็นการจัดตั้งรัฐบาล

เราตั้งปัญหาของการช่วยเหลือแบบให้ยืมเช่า (Lend-Lease aid) ซึ่งมีการอ้างไว้ในบันทึกของเขาทั้งหลาย และได้กล่าวว่า เนื่องจากเขาทั้งหลายต้องการได้อุปกรณ์ (supply) ทางทหารเพื่อใช้ต่อต้านศัตรู เรื่องนี้จึงเป็นปัญหาทางการทหารซึ่งจะต้องตกลงกับเจ้าหน้าที่ทหาร

เรากล่าวถึงนโยบายทางเศรษฐกิจของประเทศไทยก่อนสงคราม ซึ่งกีดกันชาวต่างด้าว และถามว่าจะเป็นเช่นนี้หรือไม่ในระยะหลังสงคราม คณะผู้แทนไทยกล่าวว่า นโยบายเศรษฐกิจของประเทศไทยหลังสงครามจะต้องมีพื้นฐานอยู่ในแนวความคิดของการไม่แบ่งแยก (non-discrimination) บรรดาชาวต่างชาติทั้งหลายจะได้รับไม่แต่เพียงการปฏิบัติเยี่ยงชาติที่ได้รับความอนุเคราะห์เท่านั้น แต่จะได้รับการปฏิบัติต่อระดับชาติ

คณะผู้แทนไทยได้กล่าวว่า เขาได้ไปเยี่ยมคารวะ เซอร์ ยอร์ช แซนซอมแล้ว แต่ยินดีที่จะปล่อยเป็นเรื่องทางเราที่จะเจรจากับเซอร์ ยอร์ชในเรื่องของคณะกรรมการและการสนทนาของเรา

หลังจากได้พิจารณาข้อโต้แย้งซึ่งคณะผู้แทนไทยเสนอมาอย่างละเอียดสนับสนุนความคิดการจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นแล้ว เรารู้สึกมั่นใจว่า ขณะนี้จะเป็นการดีที่จะเห็นด้วยกับการจัดตั้งคณะกรรมการเป็นขั้นแรก ทั้งนี้ โดยไม่ต้องคำนึงถึงการพิจารณาขั้นต่อไปในการจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่น

 

 

บันทึกของ The Director of the Office of Far Eastern Affairs

(มร. บัลแลนไทน์)

ถึงปลัดกระทรวงการต่างประเทศ

(มร. กรู)

และรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศ

(มร. ดันน์)

(วอชิงตัน) ๒๘ กุมภาพันธ์ ๑๙๔๕

สิ่งที่ส่งมาด้วย : บันทึก ลงวันที่ ๒๒ กุมภาพันธ์ ๑๙๔๕ จากผู้อำนวยการหน่วย โอ.เอส.เอส. สำหรับรัฐมนตรีต่างประเทศ[15] ประกอบด้วยคําบรรยายถึงการปฏิบัติงานที่ประสบผลสำเร็จของหน่วย โอ.เอส.เอส. อย่างน่าสนใจ และพัฒนาการอื่น ๆ ในประเทศไทย อันจะมีคุณค่าโดยตรงต่อการปรึกษาหารือ ซึ่งขณะนี้ทางเรากำลังกระทำอยู่กับคณะผู้แทนไทย

โดยทั่ว ๆ ไป บันทึกของหน่วย โอ.เอส.เอส. ตรงในประเด็นสำคัญกับรายงานซึ่งคณะผู้แทนไทยเสนอไว้กับทางเรา อย่างไรก็ตามบันทึกของหน่วย โอ. เอส.เอส. แตกต่างออกไปในสองประการคือ (๑) คณะผู้แทนไทยได้ตั้งข้อสงสัยว่าผู้สำเร็จฯ จะพอใจกับสิ่งที่ด้อยไปกว่าการจัดตั้งรัฐบาลพลัดถิ่นชั่วคราวหรือไม่ ในขณะที่หน่วย โอ.เอส.เอส. ได้รายงานมาว่า ผู้สำเร็จฯ ปรารถนาที่จะได้เห็นการจัดตั้งรัฐบาลชั่วคราว หรือคณะกรรมการบริหาร (an executive committee) อย่างหนึ่งอย่างใดก็ได้ (๒) คณะผู้แทนไทยกล่าวว่า ผู้สำเร็จฯ ปรารถนาจะให้รัฐบาลชั่วคราวดังกล่าว ประกาศสงครามกับมหาอำนาจฝ่ายอักษะทันที ในขณะที่หน่วย โอ.เอส.เอส. รายงานมาว่า ผู้สำเร็จฯ เสนอว่าการประกาศสงครามจะมีขึ้นเมื่อรัฐบาลชั่วคราวเช่นว่าได้จัดตั้งขึ้นแล้วบนผืนดินไทย

เรารู้สึกว่าทั้งสองประการตามที่หน่วย โอ.เอส.เอส. ได้รายงานมาเกี่ยวกับท่าทีของผู้สำเร็จราชการฯ ดูจะสมเหตุสมผลตรงกับหลักความจริงของปัญหาเหล่านั้นมากกว่า

ในบันทึกของหน่วย โอ.เอส.เอส. ได้แนะว่า ควรส่งข่าวให้กำลังใจไปยังผู้สำเร็จฯ และผู้ร่วมงานของเขา นัยว่าเป็นคำแนะที่ดียิ่งในแง่ของการร่วมมือที่คนไทยในประเทศไทยได้ให้แก่เจ้าหน้าที่ โอ.เอส.เอส. การปรึกษาหารือที่เราได้กระทำกับผู้แทนไทยในปัจจุบันนี้ และกำลังของขบวนการต่อต้านฝ่ายไทยที่กำลังแข็งแกร่งขึ้นเรื่อย ๆ ในเมืองไทย

ขอแนะนำว่ารัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศควรส่งข่าวให้กำลังใจไปยังผู้สำเร็จราชการฯ โดยทางวิทยุ และด้วยวาจาในตอนหลัง โดยผ่านทางหน่วย โอ. เอส.เอส. ตามแนวข้อความข้างล่างนี้

“ความพยายามของท่านและผู้ร่วมงานของท่านในการที่จะปลดปล่อยประเทศชาติของท่านจากผู้รุกราน เป็นที่ทราบและรู้สึกซาบซึ้งกันดี และเชื่อแน่ว่าจะไม่ล้มเหลว ข้าพเจ้าปรารถนาให้ท่านประสบความสำเร็จในความพยายามในทุกวิถีทาง เพื่อที่จะบรรลุที่จะถึงจุดหมายปลายทาง และขอแสดงความนับถือเป็นส่วนตัวอย่างจริงใจมายังท่าน”

โจเซฟ ดับเบิลยู บัลแลนไทน์

 

 

๘๙๒.๐๑/๓-๗๔๕

กระทรวงการต่างประเทศถึงสถานทูตอังกฤษ[16]

บันทึกช่วยความทรงจำ

(วอชิงตัน) ๑๕ มีนาคม ๑๙๔๕

อ้างถึงบันทึกช่วยความทรงจำของสถานทูตอังกฤษ ลงวันที่ ๗ มีนาคม ๑๙๔๕[17] เกี่ยวกับการสนทนาในวันที่ ๒๖ กุมภาพันธ์ ระหว่าง The Political Adviser to the South East Asia Command และคณะผู้แทนไทยในซีลอน เป็นที่สังเกตได้ว่า กระทรวงการต่างประเทศได้สังเกตเห็นความคลาดเคลื่อนในคำกล่าวของคณะทูตไทยในซีลอน และคำกล่าวของคณะทูตในกรุงวอชิงตัน ซึ่งให้ไว้กับกระทรวงการต่างประเทศ ทั้งนี้ตามรายงานของสถานทูตอังกฤษในกรุงวอชิงตัน

โดยนัยแห่งบันทึกช่วยความทรงจำของสถานทูตฉบับนี้ ได้มีการพิจารณาทบทวนรายงานการสนทนาซึ่งเจ้าหน้าที่ของกระทรวงได้ทำกับผู้แทนไทยอย่างรอบคอบและอาจสรุปอย่างสั้น ๆ ได้ว่า ตามคำกล่าวของผู้แทนไทย ผู้สำเร็จราชการฯ ไทยปรารถนาที่จะประกาศสงครามกับญี่ปุ่นและประเทศอักษะอื่น ๆ (คนไทยกล่าวว่าการประกาศสงครามของชาติของเขากับบริเตนใหญ่และสหรัฐ ไม่ถูกต้องตามกฎหมายและไม่ได้เป็นตัวแทนความรู้สึกของคนไทยอย่างแท้จริง) ผู้สำเร็จราชการฯ ไทยปรารถนาที่จะปฏิเสธสัญญาและข้อตกลงทั้งหมดที่ได้ทำไว้โดยอดีตนายกพิบูลฯ[18] นับตั้งแต่ ๘ ธันวาคม ๑๙๔๑ (เกี่ยวกับเรื่องนี้ คนไทยสัญญาที่จะคืนดินแดนที่ได้มาโดยความช่วยเหลือของญี่ปุ่นแก่พม่าและมลายูโดยปราศจากเงื่อนไข แต่ได้ขอร้องว่า ในระยะหลังสงครามควรมีการจัดตั้งคณะกรรมการไกล่เกลี่ย อังกฤษ-อเมริกา (British American Arbitration Committee) เพื่อพิจารณาข้ออ้างสิทธิของคนไทยในดินแดนอินโดจีน) ผู้สำเร็จราชการฯ ปรารถนาที่จะให้คนไทยมั่นใจในความตั้งใจดีของฝ่ายสัมพันธมิตร เพื่อจะรวมคนไทยเข้าด้วยกันอย่างแข็งแกร่ง สนับสนุนความพยายามทางการทหารฝ่ายสัมพันธมิตรในไทยต่อต้านญี่ปุ่น และในประการสุดท้าย เพื่อจัดตั้งรัฐบาลไทยอิสระชั่วคราวในต่างประเทศ ซึ่งจะสนองความต้องการปัจจุบันเป็นการชั่วคราวที่จะมีผู้นำประเทศอย่างแท้จริงภายในเมืองไทย และซึ่งจะสลายตัวไปทันทีที่ผู้สำเร็จราชการฯ ในเมืองไทยอยู่ในฐานะ (เชื่อว่าจะเป็นระยะเวลาตอนที่ฝ่ายสัมพันธมิตรเข้าประเทศไทยพร้อมด้วยกำลังทหาร) ที่จะตั้งรัฐบาลใหม่ชั่วคราวขึ้นในแผ่นดินไทย ช่วงเวลาเดียวกันนี้ได้มีการแนะนำไว้ในบันทึกช่วยความทรงจำของสถานทูตอังกฤษในหน้า ๒ ประโยคสุดท้าย[19]

โดยอาศัยข้อความในบันทึกช่วยความทรงจำของอังกฤษเป็นพื้นฐาน กระทรวงถือว่ามีสาระแตกต่างในข้อเสนอซึ่งที่ปรึกษาทางการเมืองของ HBM[20] เสนอขึ้น ณ เมืองแคนดี และข้อเสนอซึ่งคณะผู้แทนไทยในกรุงวอชิงตันเสนอต่อเจ้าหน้าที่ของกระทรวงมากไปกว่าที่อาจจะเกิดขึ้นจากการแสดงด้วยวาจาที่ผิดแผกแตกต่างกันไปของคำสั่งอันเดียวกัน

กระทรวงได้สังเกตคำกล่าวของที่ปรึกษาทางการเมืองซึ่งได้กล่าวว่าเขา “ลงความเห็นว่าความปรารถนาที่จะร่วมกับเราเป็นการจริงใจอย่างปราศจากข้อสงสัย” กระทรวงก็ลงความเห็นสรุปเช่นเดียวกัน และรู้สึกประทับใจไม่ใช่แต่เพียงความปรารถนาซึ่งแสดงออกโดยผู้สำเร็จฯ และสมาชิกขบวนการต่อต้านไทย (Thai Resistance Movement) ที่จะร่วมแรงร่วมใจ แต่ในมาตรการจริงจังที่ได้ตั้งขึ้นและความตั้งใจที่จะต่อต้านญี่ปุ่น ในการที่จะเร่งให้เกิดขบวนการซึ่งน่าจะมีคุณค่าแก่ฝ่ายสัมพันธมิตรในส่วนที่เกี่ยวเนื่องกับปฏิบัติการวางแผนขับไล่กองทัพญี่ปุ่นออกจากประเทศไทย ก็เชื่อได้ว่ารัฐบาลอังกฤษ จีน และอเมริกา คงจะเห็นพ้องในขั้นแรกที่จะมองเห็นด้วยกับการจัดตั้งคณะกรรมการปลดแอกไทยอิสระ (A Free Thai Liberation Committee) ขึ้น ขณะนี้ในต่างประเทศเห็นว่าเป็นสัญลักษณ์ที่ยอมรับกันของขบวนการต่อต้านไทยอิสระ จอมพลเจียงไคเช็คได้แสดงความเต็มใจต่อเอกอัครราชทูตอเมริกันในจุงกิงที่จะสนับสนุนคณะกรรมการนี้ ซึ่งจะมีกรุงวอชิงตันเป็นที่ตั้ง คณะกรรมการดังกล่าวอาจจะรวมทั้งผู้แทนของผู้สำเร็จราชการฯ ซึ่งจะปฏิบัติการอยู่ ณ ลอนดอน จุงกิง และวอชิงตัน อันเป็นเมืองหลวงของประเทศที่สำคัญของ ๓ ประเทศสหประชาชาติที่ให้ความสนใจ กระทรวงมั่นใจว่า การจัดตั้งคณะกรรมการดังกล่าวด้วยการสนับสนุนของรัฐบาล ๓ ประเทศที่ได้กล่าวมาแล้ว จะมีคุณค่าอย่างแน่นอนในการเผด็จศึกในตะวันออกไกล และในการสนับสนุนอุดมการณ์ของสหประชาชาติ

 

อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง:

• 80 ปี วันสันติภาพไทย: ไทยรอดมาด้วยความบังเอิญ? (ตอนที่ 1)
• 80 ปี วันสันติภาพไทย: ยุทธศาสตร์เสรีไทย หรือ ปาฎิหาริย์? (ตอนที่ 2)
• 80 ปี วันสันติภาพไทย: ยุทธศาสตร์เอกราชไทยหลังสงครามโลก: จากอวสานสงครามสู่รัฐประหาร 2490 (ตอนที่ 3)
• ภาคผนวก: รวมเอกสารทางการทูต ตั้งแต่ปี 2486-2488 ตอนที่ 1
• ภาคผนวก: รวมเอกสารทางการทูต ตั้งแต่ปี 2486-2488 ตอนที่ 2
• ภาคผนวก: รวมเอกสารทางการทูต ตั้งแต่ปี 2486-2488 ตอนที่ 3

หมายเหตุ:

• คงอักขระ การสะกดคำ เลขไทย และการเว้นวรรคตามต้นฉบับ

เอกสารอ้างอิง:

• ปรีดี พนมยงค์, เรื่อง “ความสนใจของสหรัฐในปัญหาการรับรองขบวนการเสรีไทย”, เอกราชได้มาด้วยการต่อสู้, พิมพ์ครั้งที่ 2 (กรุงเทพฯ: เรือนแก้วการพิมพ์, 2543), น. 52-71.

 

---