มนุษย์ไม่ได้กินแกลบ : บรรยากาศในสภาวันจันทร์ (ตอนที่ 11)

สถาบันปรีดี พนมยงค์ 13 July 2024

ต้นฉบับของตอน “บรรยากาศในสภาวันจันทร์” ที่ถูกเขียนด้วยลายมือของกุหลาบ สายประดิษฐ์

ญัตติขอเปิดอภิปรายทั่วไปของฝ่ายประชาธิปัตย์นั้น ก่อนหน้าที่จะเข้าสู่การอภิปรายในสภาผู้แทนเมื่อบ่ายวันจันทร์ ได้มีเสียงกล่าวกันในทำนองว่า จะเปนการเปิดฉากการปะทะกันในอาการศัตรูระหว่างรัฐบาลและฝ่ายค้านอย่างรุนแรง อย่างไรก็ดี เมื่อวันเปิดอภิปรายจริงๆ ได้มาถึง ฉากแรกของเหตุการณ์กลับแสดงให้เห็นผลข้างดี คำเบิกอภิปรายของนายควง อภัยวงศ์ หัวหน้าฝ่ายค้านและคำเบิกโต้วาทีของนายพล ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ หัวหน้ารัฐบาล ได้แสดงออกซึ่งความประพฤติและจิตดีใจดีงามของทั้งสองฝ่าย

นายควงได้แสดงเหตุผลและความประสงค์ของการเสนอญัตติขอเปิดอภิปรายว่า ในฐานที่เปนฝ่ายค้านและตระหนักดีถึงหน้าที่ของฝ่ายค้าน ในอันจะต้องสอดส่องวิพากษ์การกระทำของรัฐบาล ฉะนั้นเมื่อมีความข้องใจอยู่มากประการในการบริหารราชการของรัฐบาล จึงเห็นเปนการจำเปนที่จะต้องเสนอญัตติขอเปิดอภิปรายขึ้นมา ทั้งนี้ เปนการกระทำเพียงเพื่อจะปฏิบัติหน้าที่ของฝ่ายค้านให้เต็มภาคภูมิเท่านั้น มิได้มุ่งจะทำลายหักโค่นรัฐบาลแต่อย่างใด ความประสงค์ของฝ่ายค้านมีอยู่เพียง ๒ ประการคือ ๑. ตามที่ได้มีเสียงกล่าวหาติเตียนรัฐบาลในเรื่องต่าง ๆ นั้น รัฐบาลอาจมีเหตุผลและข้อเท็จจริงแสดงให้ประชาชนทราบได้ว่า คำกล่าวหาติเตียนนั้นไม่เปนการถูกต้องเปนธรรม และเมื่อเปนเช่นนั้นรัฐบาลก็จะได้โอกาสเปิดเผยเหตุผลและข้อเท็จจริงให้เปนที่ประจักษ์ว่า รัฐบาลได้ปฏิบัติราชการไปโดยถูกต้องสมควรแล้ว ๒. ถ้าข้อกล่าวหาติเตียนนั้นมีน้ำหนักหลักฐานและอยู่ในที่ถูกต้องสมควรที่รัฐบาลจะฟัง ยอมรับในความผิดพลาดบกพร่องแล้วรัฐบาลก็จะได้รับเอาข้อวิพากษ์นั้น ๆ ไปชำระแก้ไขการกระทำของรัฐบาลให้กลับคืนดีมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

เหตุผลและความประสงค์ที่หัวหน้าฝ่ายค้านได้กล่าวประกอบญัตติเปิดอภิปรายนั้น เปนเหตุผลและความประสงค์ที่ถูกต้องงดงาม มีแต่คุณและประโยชน์ ไม่มีโทษเจือปนอยู่เลย อนึ่ง เมื่อนายควงได้เข้าสู่การอภิปรายวิพากษ์รัฐบาลในกิจการต่างๆ รวม ๘ หัวข้อ ก็ได้เข้าสู่ด้วยจิตต์ใจมิใช่ฉันท์ศัตรู หากเปนจิตต์ใจฉันท์มิตร ข้ออภิปรายของหัวหน้าฝ่ายค้านประกอบด้วยเหตุผลและตรงเข้าสู่ประเด็น ปราศจากคารมก้าวร้าวเสียดสีย่ำยีอีกฝ่ายหนึ่ง ในการวิพากษ์ติเตียน การปฏิบัติราชการของรัฐบาลนั้น ท่านหัวหน้าฝ่ายค้านได้พยายามที่จะให้ความเห็นใจ และความยุตติธรรมแก่รัฐบาลไปพร้อมกัน ในกรณีไม่มีหลักฐานยืนยันข้อวิพากษ์ของตน หัวหน้าฝ่ายค้านก็ได้เปิดช่องไว้ให้รัฐบาลทำการต่อสู้ป้องกันเต็มที่

ในการกล่าวตอบข้ออภิปรายของหัวหน้าฝ่ายค้านนั้น ท่านนายกรัฐมนตรีได้กล่าวแสดงความรู้สึกต่อญัตติขอเปิดอภิปรายของฝ่ายค้าน ๒-๓ ข้อ

๑. นายกรัฐมนตรีมีความยินดีอย่างยิ่งที่ได้ทำการต้อนรับญัตติขอเปิดอภิปรายของฝ่ายค้าน ทั้งนี้ไม่เกี่ยวกับกรณีชิงชัยเพื่อการลาออกหรือไม่ลาออกของรัฐบาล ถึงแม้ในทางหลักการรัฐบาลย่อมจะลาออกเมื่อแพ้ และย่อมจะอยู่เมื่อชนะก็ดี แต่รัฐบาลก็จะไม่นำหลักการข้อนี้มาใช้ ถึงมาตรว่ารัฐบาลจะชนะญัตตินี้ในที่สุด รัฐบาลก็อาจเลือกข้างลาออกได้ ข้อยินดีในการต้อนรับญัตติเปิดอภิปรายไม่อยู่ที่ว่ารัฐบาลจะอยู่หรือจะไปภายหลังที่ได้ต่อสู้กันแล้ว ข้อยินดีอยู่ที่ว่าการเสนอญัตติขอเปิดอภิปรายของฝ่ายค้านครั้งนี้ ได้กระทำกันอย่างเปนกิจจะลักษณะ และเปนการใหญ่อันเพิ่งจะปรากฏเปนครั้งแรกในสภาผู้แทนของประเทศ เปนการแสดงการต่อสู้ของพรรคการเมืองในอันมุ่งหมายปฏิบัติหน้าที่ชอบด้วยธรรมนิยมของประชาธิปไตย อีกทั้งรัฐบาลก็จะได้รับโอกาสให้ได้พูดชี้แจงป้องกันตนโดยอาศัยเหตุผลและข้อเท็จจริงประกอบ ผลต่อเนื่องจากการอภิปรายของทั้งสองฝ่ายคงจะอำนวยให้เกิดความเข้าใจกันยิ่งขึ้น ระหว่างรัฐบาลกับฝ่ายค้านและตลอดไปถึงประชาชนด้วย

๒. นายกรัฐมนตรีได้ชี้ให้เห็นถึงเจตน์จำนงค์ของรัฐบาลในอันจะเชิดชูเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของประชาชนเต็มที่ และตลอดเวลาหลายเดือนที่ได้มีการวิพากษ์รัฐบาลโดยเสรีนั้น ถึงแม้มีคำวิพากษ์ที่เปนธรรมบ้างไม่เปนธรรมบ้าง ที่ถูกข้อเท็จจริงบ้างผิดบ้าง รัฐบาลก็รับฟังด้วยความสงบเยือกเย็นตลอดมา ตามที่ได้จัดให้มีการถ่ายทอดกระจายเสียงการประชุมของสภาผู้แทนในวันนี้ ก็มีความประสงค์อยู่แต่เพียงว่าใคร่จะให้ประชาชนได้รับทราบเหตุผล ข้อเท็จจริงแห่งการอภิปรายของทั้งสองฝ่าย โดยครบถ้วนแม่นยำ เพื่อความถูกต้องเปนธรรม

อนึ่ง นายกรัฐมนตรีได้กล่าวย้ำว่า ในการวิพากษ์ติเตียนรัฐบาลนั้นรัฐบาลไม่ขัดข้องอันใด และไม่ร้องขออันใด นอกไปจากร้องขอความเปนธรรมและความถูกต้องในข้อเท็จจริง เปนต้นว่าที่กล่าวหาว่ารัฐบาลแก้ปัญหาของแพงไม่ได้ผลเลย อะไรๆ ก็เลวไปหมดนั้น คำกล่าวหาเช่นนั้นไม่ถูกต้องเปนธรรม เพราะความจริงนั้นข้าวของบางอย่างยังแก้ให้ถูกลงไม่ได้ก็มี แต่ที่แก้ตกไปได้ก็มาก เช่นบรรดาข้าวของเครื่องใช้อุปโภคได้ลดราคาลงไปหลายอย่าง เช่นเสื้อผ้าซึ่งเปนเครื่องใช้จำเปนและมีเสียงบ่นเดือดร้อนกันมากนั้น ราคาที่ได้ลดลงมาถึงหนึ่งในสาม ทั้งนี้เปนสถิติของกรมการสนเทศ ซึ่งได้ทำรายการความเคลื่อนไหวเรื่องสินค้าไว้เปนประจำตลอดมา

เมื่อนายกรัฐมนตรีได้กล่าวเบิกการโต้วาทีแล้ว ก็ได้มอบให้รัฐมนตรีเจ้ากระทรวงเปนผู้แถลงตอบข้อวิพากษ์ของฝ่ายค้าน ในยกแรกเปนภาระของรัฐมนตรีว่าการมหาดไทยโต้กับฝ่ายค้าน จาก ๑๔ น .- ๑๘ น. เศษ และจบยกหนึ่ง ตอนค่ำเริ่มยกสองโดยรัฐมนตรีว่าการและช่วยว่าการคลังเปนคนยืนโต้กับฝ่ายค้านจาก ๒๑.๓๐ น .- ๒๔ น. และยังไม่จบยกสอง การต่อสู้ในยกสองจะดำเนินต่อไปใหม่ในวันนี้เวลา ๑๔ น .

นอกจากคำเบิกอภิปรายอันน่าชื่นชมของหัวหน้าฝ่ายค้านแล้ว ในรอบบ่ายวันจันทร์ที่ข้าพเจ้าได้ไปฟังการประชุมนั้น ที่รู้สึกว่าในส่วนใหญ่มาตรฐานการอภิปรายของฝ่ายค้านอยู่ในระดับที่น่าพอใจมาก การอภิปรายดำเนินเข้าสู่ประเด็น มีการหลีกเลี่ยงการใช้คารมก้าวร้าวและการมุ่งปรักปรำใส่ร้าย ข้ออภิปรายก็มีเหตุผลน้ำหนักพอทัดเทียมกับตัวเรื่อง ทางฝ่ายรัฐบาลเล่าก็ได้ชี้แจงแสดงเหตุผลและอ้างอิงหลักฐานข้อเท็จจริงประกอบ ด้วยท่าทีนุ่มนวลของทั้งสองฝ่าย ทำให้บรรยากาศของการประชุมซึ่งคาดกันว่าจะเผ็ดร้อนรุนแรง กลับกลายอบอุ่นด้วยมิตรไมตรีและเฉิดฉายด้วยภูมิปัญญาของทั้งสองฝ่าย ในยกสองรอบค่ำ การอภิปรายของฝ่ายค้าน ก็ดำเนินไปในระดับที่น่าพอใจและคำแถลงของท่านรัฐมนตรีคลังทั้งสอง ซึ่งได้แสดงข้อเท็จจริงในทางการคลังและวิธีจัดการคลังหลังสงครามนั้น ก็ได้ลดความข้องใจต่างๆ ลงได้มาก และเรียกความเห็นใจได้ไม่น้อย

ข้อน่ายินดีพิเศษตามที่นายกรัฐมนตรี ได้เปิดเผยให้ทราบในที่ประชุมสภา ก็คือ ท่านหัวหน้ารัฐบาลและท่านหัวหน้าฝ่ายค้านได้มีการพบปะเจรจา ทำความตกลงกันก่อนถึงวิธีการโต้วาทีกันในเรื่องใหญ่นี้ บรรยากาศอันน่าชื่นชมในสภาผู้แทนบ่ายวันจันทร์อาจเปนผลแห่งการพบปะของหัวหน้าทั้งสองฝ่าย การที่คู่ต่อสู้ได้มีการติดต่อเจรจาความเมืองถึงตัวกันบ้าง และได้พบปะวิสาสะกันโดยฉันท์มิตรไมตรีบ้างนั้น ย่อมนำมาซึ่งมงคลแก่ระบบพรรคการเมืองของเรา

มาตรฐานแห่งความประพฤติและจิตต์ใจที่หัวหน้าทั้งสองฝ่ายได้แสดงออกในวันประชุมสภาผู้แทนเมื่อบ่ายวันจันทร์นั้น ถ้าทั้งสองฝ่ายได้เพียรยึดถือรักษาเปนระดับไว้ในการต่อสู้ดำเนินการเมืองต่อไปในภายหน้าแล้ว อนาคตของประเทศก็พอมีหวัง

ที่มา : นสพ. สุภาพบุรุษ รายวัน
เวลา : 21 พฤษภาคม พ.ศ.2490

หมายเหตุ:

กองบรรณาธิการสถาบันปรีดี พนมยงค์ ได้รับอนุญาตให้เผยแพร่ต้นฉบับจากคุณสุชาติ สวัสดิ์ศรี บรรณาธิการหนังสือมนุษย์ไม่ได้กินแกลบฯ และคุณปรีดา ข้าวบ่อ แห่งสำนักพิมพ์ชนนิยมแล้ว
อักขรและวิธีสะกดคงไว้ตามต้นฉบับ
โปรดดูเพิ่มเติม หมายเหตุบรรณาธิการได้ที่ สุชาติ สวัสดิ์ศรี บรรณาธิการ, “บรรยากาศในสภาวันจันทร์” ใน มนุษย์ไม่ได้กินแกลบ ข้อเขียนการเมืองของกุหลาบ สายประดิษฐ์ (กรุงเทพฯ: แอล.ที.เพลส, 2548), 153-154.
ตัวเน้นโดยผู้เขียน

บรรณานุกรม :