ศุขปรีดาเล่าเรื่อง : โฮจิมินห์ เทพเจ้าผู้ยังมีลมหายใจ : ไม่มีสิ่งใดล้ำค่าไปเกินกว่า เอกราช เสรีภาพ (ตอนที่ 15)

โฮจิมินห์มีอายุ 64 ปีเมื่อกลับคืนสู่ฮานอย ถึงแม้ระยะ 10 ปีแรก คือ ตั้งแต่ ปี ค.ศ. 1954 - ค.ศ. 1964 ยังมีสุขภาพแข็งแรงมากสำหรับชายวัยนี้ แต่เมื่อต้องตรากตรำกับงานบริหารอย่างไม่หยุดหย่อน สุขภาพย่อมร่วงโรย 

ครั้นโฮจิมินห์มีอายุ 75 ปี สหายนำของพรรคฯ ห่วงใยสุขภาพของท่านเป็นอย่างยิ่ง พยายามลดปริมาณงานน้อยลง ให้ท่านพักผ่อนมากขึ้น แต่ก็ไม่ค่อยได้ผลเพราะท่านยังมุ่งมั่นสานต่อการงาน โดยเฉพาะหลังจากกรณีเรือพิฆาตแมดดอกซ์ล้ำน่านน้ำเวียดนามเข้ามาที่อ่าวตังเกี๋ย และเกิดปะทะกับเรือเร็วตรวจฝั่งเวียดนาม อเมริกาฉวยโอกาสส่งเครื่องบินทิ้งระเบิดเวียดนามเหนือ ทั้งที่ฮานอยและเมืองยุทธศาสตร์สำคัญ

รัฐบาลได้สร้างหลุมหลบภัยที่แข็งแรงให้ท่านในบริเวณเรือนไม้ที่พักด้านหลังทำเนียบประธานฯ เพราะท่านไม่เคยใช้ตัวตึกทำเนียบเป็นที่พักเลย ชั้นบนของเรือนไม้จึงเป็นที่พักและที่ทำงาน ชั้นล่างบางครั้งใช้ประชุมกรมการเมืองของพรรคฯ และประชุมกรรมาธิการทหาร

เวลามีสัญญาณภัยทางอากาศท่านจะสวมหมวกเหล็กเข้าไปยังที่หลบภัยพร้อมติดตามรับฟังผลการต่อสู้และสั่งการด้านต่างๆ ทางโทรศัพท์ที่ติดตั้งไว้หลายเครื่อง ความเสียหายที่เกิดขึ้นถึงแม้จะไม่ทำอันตรายท่านได้ แต่การสูญเสียชีวิตผู้คนก็ทำให้ท่านเศร้าสลด และสั่งการให้ประชาชนพลเมืองพยายามสร้างที่หลบภัยป้องกันตัวเองให้ดีที่สุด ส่วนทหารต่อสู้อากาศยานผู้ยิงขีปนาวุธแซมก็ได้รับคำชมเชยและกำลังใจทุกครั้งที่ยิงเครื่องบินข้าศึกตก

เล่ากันว่า สหพันธ์สตรีมีความห่วงใยสุขภาพและชีวิตความเป็นอยู่ของโฮจิมินห์มาก จึงเสนอว่าท่านอายุมากแล้วควรมีผู้หญิงเข้ามาดูแลอย่างใกล้ชิด แต่ท่านตัดบทไปว่า ขอขอบใจในความปรารถนาดี ชั่วชีวิตนั้นทำงานอภิวัฒน์มาตลอด ไม่เคยคิดถึงเรื่องนี้เลย และทุกคนเป็นเสมือนลูกหลานท่านอยู่แล้ว

 

 

หนังสือชีวประวัติของโฮจิมินห์เท่าที่อ่านมา พบว่าพวกนักเขียนค่ายตะวันตกส่วนมากพยายามเจาะเฉพาะเรื่องที่เป็นข้อเสีย เช่น เรื่องการมีภรรยา ความขัดแย้งระหว่างท่านกับแกนนำพรรคฯ ความขัดแย้งกับพรรคพี่พรรคน้อง แต่กระนั้นก็ยังไม่ถือว่าเสียหายไปทั้งหมด ส่วนนักเขียนชาวโซเวียต ถึงแม้มีรายละเอียดที่เชื่อถือได้เพราะเข้าไปค้นคว้าอยู่ในเวียดนามเป็นเวลานาน จะมีเกินบ้างคือการยกย่องสหภาพโซเวียตมากไปหน่อย

ในบรรดาหนังสือเกี่ยวกับโฮจิมินห์จำนวน 2-3 เล่มของไทย มีนักเขียนคนหนึ่งขาดความรู้ ขาดประสบการณ์ และไม่เข้าใจแนวคิดของโฮจิมินห์ จึงเอาเรื่องราวที่นักเขียนตะวันตกเขียนไว้มาปะติดปะต่อกัน แล้วใช้สำบัดสำนวนที่เป็นของตัวเอง ซึ่งผิดทั้งแนวคิดและข้อเท็จจริง

สงครามกู้ชาติครั้งที่ 2 เปิดฉากขึ้น เป็นสงครามระหว่างเวียดนามกับจักรวรรดินิยมอเมริกาและลูกสมุนเวียดนามใต้ ภายหลังอเมริกาละเมิดข้อตกลงปี ค.ศ. 1954 เริ่มต้นด้วยการวางแผนให้โงดินเดียมขับเบาใด๋หุ่นเชิดฝรั่งเศส แล้วตั้งสาธารณรัฐเวียดนาม ต่อมาโงดินเดียมก็ถูกอเมริกาเขี่ยทิ้ง แล้วเอาพวกทหารลูกแหล่งตีนมือขึ้นครองอำนาจ

การโจมตีทางอากาศของอเมริกาต่อเวียดนามเหนือถึงแม้จะใช้เครื่องบินทิ้งระเบิดหนัก B-52 มีเพดานบินสูงสุด มองไม่เห็นลำตัวและไม่ได้ยินเสียงขึ้นบินจากฐานบินเกาะกวม ฟิลิปปินส์ และอู่ตะเภาของไทย นายพลหวอเหงียนย้าปเล่าให้คณะคนไทยที่ไปเยี่ยมท่านฟังว่า “เมื่อ B-52 ขึ้นบิน พวกเราก็รู้แล้ว” แสดงว่าเวียดนามเตรียมพร้อมอยู่เสมอ และ B-52 หลายลำก็ถูกขีปนาวุธแซมสอยร่วง จนกระทั่งนักบินขยาดที่จะนำเครื่องฝ่าแนวป้องกันเข้าไป

 

 

 

นายกฯ ฟ่ามวันด่งได้ส่งชิ้นส่วน B-52 ไปให้นายปรีดีเป็นที่ระลึกในขณะพำนักอยู่ชานกรุงปารีส ส่วนเครื่องบินโจมตีความเร็วสูงที่บินจากฐานบินตาคลี และอุดรธานี ก็ถูกยิงตกเป็นประจำ จนกระทั่งนักบินหลบเอาลูกระเบิดไปปล่อยทิ้งบริเวณป่าเขาระหว่างทาง

 

 

เมื่อปี ค.ศ. 1960 จากการกวาดล้างอย่างทารุณต่อพี่น้องผู้รักชาติทางใต้ โดยมีอเมริกาบงการนั้น ทำให้มวลชนลุกขึ้นมารวมกันจัดตั้งเป็น แนวร่วมปลดปล่อยเวียดนามใต้ ทางฝ่ายศัตรูเรียกว่า ‘เวียดกง’ แปลตามตัวก็คือ พรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม แนวร่วมปลดปล่อยเวียดนามใต้ มีรูปแบบคล้ายกับขบวนการเวียดมินห์ที่ต่อสู้จนชนะฝรั่งเศสมาแล้ว ธงของแนวร่วมมีพื้นสีแดงครึ่งหนึ่งตอนบน และสีน้ำเงินอีกครึ่งหนึ่งตอนล่าง ดาวทองอยู่ตรงกึ่งกลาง การจัดตั้งครั้งนี้ก็เพื่อรักษาชีวิตพี่น้องผู้รักชาติและปลดปล่อยดินแดนภาคใต้

โฮจิมินห์และกรมการเมืองศูนย์กลางพรรคฯ มีมติสนับสนุนการปลดปล่อยเวียดนามใต้ทุกวิถีทาง การส่งกำลังทห าร ยุทธสัมภาระ ต้องผ่านเส้นขนานที่ 17 ลงไปทางใต้ อาศัยเส้นทางป่าเขาที่ลดเลี้ยวเคี้ยวคด ต่อมาเส้นทางดังกล่าวมีชื่อโด่งดังว่า เส้นทางโฮจิมินห์

การเดินทางบางครั้งจำต้องผ่านเข้าไปในลาว บางครั้งก็เลี้ยวผ่านเข้าไปในเขมร ส่วนใหญ่ต้องเดินทัพในเวลากลางคืน นอกจากนี้ B-52 ซึ่งบินเหนือหัว ยังมีการทิ้งระเบิดทำลายเส้นทางด้วยวิทยาการทันสมัย ฝนเหลืองที่อเมริกานำมาเก็บและทดลองในไทยก็ถูกโปรยปรายลงจากเครื่องบินเพื่อทำลายป่าไม้พืชพรรณและชีวิตมนุษย์ เป็นการทำลายสิ่งกีดขวางเครื่องกำบังทางธรรมชาติและยังเหลือเป็นบาดแผลสงครามตราบเท่าทุกวันนี้

 

 

 

 

ถึงแม้สุขภาพถดถอยตามวัย แต่โฮจิมินห์ก็ยังหวังอย่างเต็มเปี่ยมว่าจะมีโอกาสไปเยี่ยมเยียนพี่น้องทางภาคใต้เมื่อได้รับการปลดปล่อยแล้ว ถึงกระนั้นท่านก็ปลุกปลอบใจให้ต่อสู้ต่อไป โดยยกตัวอย่างการสู้กับฝรั่งเศสมาเกือบ 10 ปีถึงได้ชัยชนะ การสู้กับศัตรูตัวใหม่ที่มีอานุภาพมากกว่าอาจต้องใช้เวลาอีกนาน แต่ชัยชนะต้องเป็นของประชาชนเวียดนาม

ทุกครั้งที่นักรบจากภาคใต้ขึ้นมาภาคเหนือ โฮจิมินห์ได้ให้เวลาเพื่อพบปะกับพวกเขาเหล่านั้น ซึ่งได้สร้างความประทับใจและกำลังใจเป็นอย่างมากเมื่อกลับไปปฏิบัติงาน

หลายครั้งที่มีพิธีไว้อาลัยวีรชนผู้เสียสละชีวิตจะเห็นท่านซับน้ำตา ซึ่งผู้จากไปทุกคนท่านถือเป็น ‘หลานรัก’ ของท่านทั้งนั้น

เวียดนามได้รับการช่วยเหลือสนับสนุนจากจีน โซเวียต และประเทศแห่งค่ายสังคมนิยม โดยเฉพาะจีนเป็นแนวหลังที่ช่วยเหลือเวียดนามมากที่สุด แต่จีนก็เริ่มขัดแย้งกับโซเวียต โดยกล่าวหาโซเวียตเป็นพวก ‘ลัทธิแก้’ ซึ่งไม่รู้ว่าแก้ทฤษฎีมาร์กซ์-เลนินอย่างไร ส่วนโซเวียตก็กล่าวหาจีนว่าเป็นพวกลัทธิ ‘คัมภีร์’ ก็ไม่รู้ว่าคัมภีร์อะไร พอกันทั้งสองฝ่าย จนกระทั่งในปัจจุบันก็เลิกราแล้วหันมาคบค้ากันอีก

พวกแก๊งสี่คนของจีน มีมาดามเจียงชิงเมียประธานเหมาเจ๋อตงเป็นผู้นำของขบวนการปฏิวัติวัฒนธรรม สนับสนุนกุมารแดงก่อความวุ่นวายไปทั่วประเทศ ทำให้ขบวนรถไฟมุ่งใต้ที่ส่งวัตถุปัจจัยไปช่วยเวียดนามต้องหยุดชะงัก เพราะพวกกุมารแดงยึดรถไฟเอาไปเที่ยวเพ่นพ่านทั่วประเทศ

โฮจิมินห์รู้สึกเศร้าสลดใจต่อเหตุการณ์อันมีผลกระทบถึงการสู้รบของเวียดนามเป็นอย่างมาก กระนั้นก็ตาม ท่านยังระลึกถึงนายปรีดี มิตรสนิทชาวไทยผู้ยังพำนักอยู่ในจีน ถึงกับมอบหมายให้กงสุลเวียดนามประจำกวางโจวแจ้งแก่นายปรีดีว่า ถ้าการพำนักอยู่ในจีนของนายปรีดีมีความยากลำบากอันเนื่องจากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ทางเวียดนามยินดีต้อนรับให้มาพักที่เวียดนาม ซึ่งนายปรีดีได้ตอบขอบคุณในความปรารถนาดีนี้

ตั้งแต่อายุ 75 ปีเป็นต้นมา โฮจิมินห์เขียนพินัยกรรมและแก้ไขเพิ่มเติมอีกหลายหน เพื่อให้ลูกหลานชาวเวียดนามยึดมั่นในอุดมการณ์และคำสั่งสอน เพราะท่านทราบดีแล้วว่าสังขารคงจะอยู่ได้อีกไม่นาน และอาจไม่มีชีวิตอยู่จนเห็นดินแดนเวียดนามใต้ได้รับการปลดปล่อย แม้กระทั่งก่อนลาจากโลกไป ท่านยังถาม ยังติดตามข่าวคราวและรับทราบความสำเร็จทุกขั้นตอนการสู้รบ ซึ่งเชื่อมั่นว่าจะประสบชัยชนะในที่สุด

 

 

และแล้วในวันที่ 2 กันยายน ค.ศ. 1969 ประธานโฮจิมินห์ได้ถึงแก่อสัญกรรมอย่างสงบด้วยวัย 79 ปี วันเดียวกับที่ท่านประกาศเอกราชและสถาปนาประเทศเมื่อ 24 ปีก่อน นอกจากความเศร้าโศกเสียใจของชาวเวียดนามทั้งประเทศแล้ว ประชาชนทั่วโลกและผู้นำประเทศต่างๆ จำนวนมาก ต่างส่งสาส์นแสดงความเสียใจ และบางคนได้เข้าร่วมในพิธีไว้อาลัย ซึ่งนายปรีดี พนมยงค์ ก็เดินทางไปร่วมด้วย

ภายหลังมรณกรรมของประธานโฮจิมินห์ นักรบเวียดนามใต้ได้ขออนุมัติชื่อยุทธการปลดปล่อยไซ่ง่อนว่า ยุทธการโฮจิมินห์ โดยกรรมาธิการทหารและกรมการเมืองของพรรคฯ มีมติเห็นชอบ พร้อมกำหนดว่าไซ่ง่อนจะมีชื่อว่า นครโฮจิมินห์ ในสมัยต้านการบุกยึดไซ่ง่อนในปี ค.ศ. 1946 ของฝรั่งเศส ชาวเวียดนามผู้ป้องกันไซ่ง่อนก็ขนานนามนครนี้ว่านครโฮจิมินห์ ทั้งนี้เพื่อเป็นเกียรติแด่ท่านประธานโฮจิมินห์

การจากไปของประธานโฮจิมินห์ นักอภิวัฒน์ผู้ยิ่งใหญ่แห่งเวียดนาม ได้แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นเสียสละตลอดชีวิต ท่านไม่มีสมบัติพัสถานทิ้งไว้ มีแต่ผลงานอันยิ่งใหญ่ ทำให้ชาวเวียดนามทุกบ้านมีรูปท่านอยู่ในที่เคารพบูชา ในฐานะญาติผู้ใหญ่ บรรพบุรุษผู้จากไป ด้วยความระลึกถึง และจักปฏิบัติตามคำสอนของท่าน จากคนชั่วอายุหนึ่งสู่อีกชั่วอายุหนึ่ง

พินัยกรรมของประธานโฮจิมินห์ที่คนทั่วไปได้รับทราบเมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม ค.ศ. 1969 ได้รับการถอดความดังต่อไปนี้

 

 

ที่มา : ศุขปรีดา พนมยงค์, ไม่มีสิ่งใดล้ำค่าไปเกินกว่า เอกราช เสรีภาพ, ใน, โฮจิมินห์ เทพเจ้าผู้ยังมีลมหายใจ, (กรุงเทพฯ: มิ่งมิตร, 2553), น. 156 - 168.

บทความที่เกี่ยวข้อง :

• ตอนที่ 1 - “ลุงโฮ”
• ตอนที่ 2 - สู่โลกกว้าง
• ตอนที่ 3 - เหวียนอ๋ายก๊วก (NGUYEN AI QUOC)
• ตอนที่ 4 - สหภาพโซเวียต
• ตอนที่ 5 - การเคลื่อนไหวในสยาม 
• ตอนที่ 6 - ในดินแดงฮ่องกง
• ตอนที่ 7 - เตรียมการ
• ตอนที่ 8 - กลับสู่ปิตุภูมิ
• ตอนที่ 9 - ก่อนรุ่งอรุณ
• ตอนที่ 10 - อภิวัฒน์สิงหาคม 1945
• ตอนที่ 11 - รัฐนาวาฝ่ามรสุม
• ตอนที่ 12 - ไทยสมัยสงครามกู้ชาติเวียดนาม
• ตอนที่ 13 - เดียนเบียนฟู
• ตอนที่ 14 - ไมตรีจิตมิตรภาพ