วาณีเล่าเรื่อง : วันวานในโลกกว้าง : “โรบินสัน ครูโซ” (ตอนที่ 20)

สถาบันปรีดี พนมยงค์ 2 December 2023

สมัยที่ปลายอยู่โรงเรียนเป่ยจิ๊งหนิ่วอิ๊จ๊ง ผิงผิงมักเอาหนังสือมาให้ปลายอ่านเสมอ มีอยู่วันหนึ่งผิงผิงยื่นหนังสือเรื่อง โซญ่ากับชูรา ให้ปลาย พลางกำชับว่า

“เธอต้องอ่านให้ได้นะ สองพี่น้องนี้เป็นวีรชนของซูเหลียน[1] ในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2”

ถ้าเป็นเรื่องราวสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ปลายชอบอ่านอยู่แล้ว คงเป็นเพราะพ่อปลาย แม่ปลายเคยเป็นเสรีไทย จึงสืบทอดความรักบ้านเกิดเมืองนอนมาถึงปลายก็เป็นได้

หนังสือ โซญ่ากับชูรา เป็นเรื่องที่มารดาของสองพี่น้องเล่าเรื่องลูกของเธอตั้งแต่เกิด เติบโตเป็นวัยรุ่น แล้วต่อต้านนาซีผู้รุกราน จนกระทั่งพลีชีพเพื่อชาติ คนพี่ถูกแขวนคอที่แนวหลังของข้าศึก ส่วนคนน้องเสียชีวิตขณะประจัญบานบนรถถังกับกองทหารนาซี อ่านถึงท้ายๆ เล่ม น้ำตาปลายไหลพรากเมื่อสองพี่นัองเสียชีวิต

ชูราราเป็นเด็กหนุ่มเปิดเผย ร่าเริง สนุกสนาน กล้าหาญ

โซญ่า[2] เป็นเด็กสาวเงียบขรึม สุขุม ซื่อตรง ช่างคิดช่างฝัน เธอชอบอ่านหนังสือ อ่านวรรณกรรมรัสเซีย โซเวียต และนานาชาติ เธอชอบตอลสตอยพูชกิ้น เชคอฟ กอร์กี้[3] ... และเธอก็ชอบอ่าน ท่องใต้ทะเลสองหมื่นไมล์ ของจูลส์ แวร์น[4] ชอบอ่าน โรบินสัน ครูโซ ของ ดาเนียล เดโฟ[5] ชอบอ่านอ้ายเหลือบ ของ อี. แอล. วอยนิช[6]

หนังสือเรื่อง โซญ่ากับชูรา เปรียบเสมือนบรรณานุกรม ปลายได้รายชื่อหนังสือที่สองพี่น้องชอบอ่านมาพะเรอเกวียน ปลายคัดออกไปเกือบหมดบางเล่มอ่านยาก ยากทั้งภาษา ยากทั้งความเข้าใจ

หนังสือที่ปลายเสาะหามาอ่านไม่พ้นเรื่องผจญภัย โรบินสัน ครูโซ ฉบับภาษาจีนในชื่อเรื่องว่า การผจญภัยของหลู่ปินซวิ่น (ถ้าดาเนียล เดโฟ กลับชาติมาเกิดคงไม่รู้จัก หลู่ปินซวิ่น เคอหลู่ซั่ว บุคคลที่เขาปั้นมากับมือเป็นแน่แท้เพราะเป็นชื่อที่แผลงเป็นสำเนียงภาษาจีน)

ถึงปลายจะหูหนวกเป็นใบ้ชั่วขณะเพราะไม่รู้ภาษากวางตุ้ง แต่ปลายไม่ได้ตาบอด ปลายอ่านหนังสือจีนรู้เรื่อง

ตั้งแต่หน้าแรกจนหน้าสุดท้าย ปลายอ่านแบบวางหนังสือเล่มนี้ไม่ลง

ปลายเอาใจช่วยโรบินสัน ครูโซ ให้รอดพ้นจากการถูกคลื่นใหญ่ซัดพาออกนอกฝั่ง หลังจากเรือที่เขาโดยสารมาอับปาง

ปลายชื่นชมโรบินสัน ครูโซ ที่ใช้ชีวิตบนเกาะร้างอย่างไม่ประหวั่นพรั่นพรึง อาศัยมือทั้งสองข้างสร้างปราการเป็นบ้าน ปลูกข้าวสาลีไว้บริโภค และมีฝูงแพะกับสัตว์เลี้ยงเป็นเพื่อนยากยามเดียวดาย

ปลายตื่นเต้นไปกับโรบินสัน ครูโซ เมื่อคราวที่มีมนุษย์กินคนมาเยือน

ปลายอยากรู้จักฟรายเดย์ มนุษย์กินคนที่กลับใจมาเป็นลูกน้องคนสนิทของโรบินสัน ครูโซ

ปลายภาวนาให้มีเรือลำใหญ่แล่นผ่านเกาะร้างมารับโรบินสัน ครูโซ กลับสู่ดินแดนอังกฤษโดยปลอดภัย

ปลายเผลอหลับไป หนังสือ โรบินสัน ครูโซ วางคาบนอก ตาหลับพริ้มอย่างมีความสุข ปลายคลับคล้ายคลับคลาว่า ตัวเองถูกคลื่นซัดไปขึ้นที่เกาะสวรรค์แห่งหนึ่งในมหาสมุทรแปซิฟิก ปลายปีนขึ้นไปบนยอดเนินเขาลูกเตี้ยๆที่มีหญ้าสีเขียวอ่อนนุ่มปกคลุมอยู่ กวาดสายตาดูรอบๆ เกาะ ด้านหนึ่งเป็นป่าดงดิบ อีกด้านหนึ่งของเกาะมีลำธารเล็กๆ ไหลผ่าน มีต้นส้ม ต้นมะนาว ต้นมะพร้าว ... น้ำทะเลที่ปลายสำลักเมื่อชั่วครู่ ทำให้ปลายกระหายน้ำจัด ปลายเก็บองุ่นที่ห้อยระย้าอยู่ตามกิ่งไม้กินประทังความหิว และกัดมะนาวป่าลูกย่อมๆแก้กระหาย นกแก้วขนสีเขียวแดงสดใสบินผ่านหน้าปลาย

“ปลาย ปลาย ปลาย” คงเป็นเสียงของเจ้าพอล นกแก้วแสนรู้ของโรบินสัน ครูโซ ร้องเรียก

ปลายพยายามลืมตาขึ้นดูว่า จะเป็นเจ้าพอลหรือไม่ เมื่อม่านสายตาเปิดกว้าง ปลายเห็นแม่ชะโงกอยู่ข้างๆ เตียง

“ปลาย ปลาย ปลาย” ที่แท้เป็นเสียงปลุกของแม่

“เป็นอะไรหรือเปล่าลูก แม่ปลุกตั้งนาน”

“เปล่าค่ะแม่ ปลายกำลังฝันอยู่ ฝันว่ากำลังอยู่บนเกาะสวรรค์ของโรบินสัน ครูโซ โน่นแน่ะค่ะ”

ที่โต๊ะอาหารค่ำวันนั้น โรบินสัน ครูโซ กลายเป็นบุคคลสำคัญของการสนทนา

“ถ้าปลายต้องเร่ร่อนพเนจรไปบนเกาะร้างคนเดียว คุณพ่อว่าปลายอยู่รอดไหมคะ” ปลายตั้งข้อปุจฉา

“อาจจะรอด หรืออาจจะไม่รอด” พ่อปลายตอบอย่างไม่กระจ่างชัดก่อนที่จะพูดต่อไปว่า

“ปลายดูอย่างโรบินสัน ครูโซ สิ ถ้าเขาขึ้นฝั่งด้วยสองมือเปล่า ไม่ได้ย้อนกลับไปเอาค้อน เอาเลื่อย เอาปืน เอามีดในเรืออับปางลำนั้นมาเป็นเครื่องไม้เครื่องมือ เขาจะสร้างบ้านหรือประดิษฐ์เครื่องใช้ไม้สอยได้อย่างไร”

ปลายวางช้อนข้าวลงฟังพ่อพูด

“ถึงจะมีสิ่งเหล่านี้ แต่ถ้าโรบินสัน ครูโซ เป็นคนท้อแท้ เกียจคร้านไม่มีวินัย เพราะเขาอยู่คนเดียวบนเกาะ ไม่มีการควบคุมใดๆ ไม่ว่าจะเป็นหน้าที่หรือเวลา ปลายคิดดูซิว่า เขาจะมีบ้านอยู่อย่างสบายและปลอดภัย มีเสื้อหนังสัตว์สวมใส่ มีขนมปังกิน มีนมแพะดื่มได้อย่างไร เสบียงกรังที่ขนมาจากเรือย่อมร่อยหรอและหมดไป หรือถ้าอาศัยแต่การล่าสัตว์ สักวันหนึ่งดินปืนก็จะหมดไป โรบินสัน ครูโซ ไม่มีทางอยู่บนเกาะร้างถึง 27 ปี 2 เดือน กับอีก 19 วันหรอก ปลายว่าจริงไหม”

เมื่อฟังวิสัชนาของพ่อแบบต้องคิดตามให้ทันแล้ว ปลายบอกกับพ่อว่า

“ปลายเข้าใจแล้วค่ะ ไม่ว่าทำอะไร ไม่ควรท้อแท้ ควรขยันหมั่นเพียรและมีวินัยสำหรับตนเอง ใช่ไหมคะ คุณพ่อ”

พ่อของปลายพยักหน้าเป็นการตอบ สุดท้ายพ่อสรุปอีกว่า

“จำไว้นะปลาย แรงงานคือบ่อเกิดของความไพบูลย์”