รวมคำถาม ข้อเสนอ และการดำเนินงานของภาครัฐ เพื่อถอดบทเรียนปัญหาจังหวัดชายแดนใต้ ตลอดเวลา 20 ปี ในการหาทางออกเพื่อสันติภาพ

อายุบ เจ๊ะนะ ได้ฉายภาพปัญหาของพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ ในฐานะตัวแทนภาคประชาสังคมในพื้นที่ โดยการแก้ปัญหาพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้เพื่อไปนำสู่สันติภาพ อายุบ เจ๊ะนะได้เสนอแนวทางแก้ไขปัญหาไว้อย่างน่าสนใจ

บทความฉบับนี้นำเสนอรายละเอียดของเหตุการณ์ภายหลังการเข้ามาของประเทศญี่ปุ่น และบทบาทกรมโฆษณาการในการทำสงครามจิตวิทยา

มารุต บุนนาค ในขณะเป็นนักหนังสือพิมพ์ได้ใช้นามปากกาว่า ผู้สื่อข่าวน้อย เขียนถึงการต่อสู้ของขบวนการนักศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เมื่อ พ.ศ. 2494

คุณอับดุลเราะมัน มอลอ ได้นำเสนอถึงปัญหาในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ ตลอดระยะเวลา 20 ปี ว่าแท้ที่จริงแล้วนั้น การดำเนินนโยบายในพื้นที่วิธีการใดจะสามารถแก้ไขปัญหาได้ และนโยบายของรัฐบาลจะต้องดำเนินการอย่างไรเพื่อนำไปสู่สันติภาพเชิงบวก

ญี่ปุ่นละเมิดข้อตกลง ข้อ 2. ที่ว่า “ญี่ปุ่นขอเพียงส่งกองทัพผ่านประเทศไทยเท่านั้น โดยจะพักอยู่ที่กรุงเทพฯ” คือ ฝ่ายกองทัพญี่ปุ่นได้พักอยู่ในกรุงเทพฯ และควบคุมจุดยุทธศาสตร์ไว้หลายแห่ง และนายปรีดี พนมยงค์ได้ถูกผลักให้เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์

พล.ท. ภราดร พัฒนถาบุตรได้ฉายภาพได้เห็นถึงที่มาของปัญหาความมั่นคงใรพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่มีปัญหาความไม่สงบสุขมาเป็นระยะเวลายาวนาน รวมทั้งได้เสนอแนวทางที่สามารถเป็นทางออกทางหนึ่งของปัญหาเรื้อรังนี้ได้ถาวร

ภายหลังจากเหตุการณ์ญี่ปุ่นบุกไทย 8 ธันวาคม 2484 เหตุการณ์ดังกล่าวได้นำไปสู่การรวมตัวกันของบุคคลผู้รักชาติภายใต้การนำของนายปรีดี พนมยงค์ ผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญในรัฐบาลและผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ที่ได้ดำเนินการจัดตั้งขบวนการเสรีไทยในเวลาต่อมา

ปัญหาสามจังหวัดชายแดนใต้สั่งสมปัญหามาตั้งแต่กรณีหะหยีสุหลงในทศวรรษ 2490 และการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งนั้นสามารถเชื่อมโยงจากหลักเอกภาพ สันติภาพ สันติธรรมของปรีดี พนมยงค์ที่มีแนวคิดสันติภาพเริ่มต้นมาตั้งแต่สมัยสงครามโลก ครั้งที่ 2

8 ธันวาคม 2484 เป็นวันที่ญี่ปุ่นบุกไทย ซึ่งส่งผลกระทบต่อการเมืองภายในและการเมืองระหว่างประเทศของไทยนับตั้งแต่นั้น นายปรีดี พนมยงค์ ผู้ดำรงตำแหน่งสำคัญในรัฐบาลและผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์เล่าเหตุการณ์ไว้อย่างละเอียด